Protokół z Kioto (z ang. Kyoto Protocol)

Protokół z Kioto, w całości Protokół z Kioto do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, to międzynarodowy traktat, nazwany tak od japońskiego miasta. Jego zadaniem jest definiowanie wiążących celów w zakresie redukcji gazów cieplarnianych, przydzielanych wszystkim krajom rozwiniętym wymienionym w Załączniku I do Konwencji (łącznie 41 państw).

Przyjęty podczas COP3 w 1997 r. Protokół jest pierwszym narzędziem wdrażania UNFCCC. Wszedł w życie 16 lutego 2005 r. Szczegółowe zasady jego wdrażania zostały przyjęte na COP7 w Marakeszu i są określane jako „Porozumienia z Marrakeszu”.

W pierwszym okresie rozliczeniowym, ustanowionym na mocy protokołu z Kioto (w latach 2008–2012), kraje uczestniczące zobowiązały się do obniżenia emisji gazów cieplarnianych średnio o 5 % w stosunku do poziomu z 1990 r. UE i jej państwa członkowskie – wówczas 15 – zobowiązały się do obniżenia emisji o 8 % w całej UE.

Aby wypełnić lukę między pierwszym okresem rozliczeniowym z Kioto kończącym się w 2012 r. oraz początkiem nowego globalnego porozumienia (porozumienia paryskiego) mającego rozpocząć się w 2020 r., podczas dauhańskiej konferencji klimatycznej w grudniu 2012 r. przyjęto poprawkę do protokołu z Kioto.

W drugim okresie rozliczeniowym (w latach 2013–2020) kraje uczestniczące zgodziły się na obniżenie emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 18 % poniżej poziomu z 1990 r. UE, jej państwa członkowskie oraz Islandia zgodziły się na wspólne obniżenie emisji gazów cieplarnianych o 20 %.

Na mocy protokołu z Kioto strony muszą osiągnąć zamierzone cele, stosując głównie środki krajowe. Jednak protokół udostępnia im dodatkowe środki do osiągnięcia tych celów w postaci trzech mechanizmów rynkowych.

Mechanizmy ustanowione na mocy protokołu z Kioto to:

• handel uprawnieniami do emisji między stronami, które podpisały protokół,
• wspólne wdrażanie projektów przez te strony’
• mechanizm czystego rozwoju (który można realizować we współpracy ze stronami, które nie podpisały protokołu).

Na mocy protokołu z Kioto faktyczne poziomy emisji stron są monitorowane, a z handlu uprawnieniami do emisji prowadzone są dokładne zapisy.