Znaczenie CSR w kryzysie wywołanym pandemią COVID-19

Pandemia związana z koronowirusem zmieniła świat. Od marca 2020 roku żyjemy w warunkach niepewności ‒ i są one o wiele gorsze niż warunki ryzyka, w których można określić prawdopodobieństwo wystąpienia pewnych zjawisk. Obecnie nie jesteśmy w stanie przewidzieć, jak długo ta sytuacja potrwa, jaki będzie miała wpływ na zdrowie społeczeństwa, w jaki sposób będzie funkcjonowała gospodarka po ustaniu epidemii. Pandemia wywarła istotny wpływ na wszystkie obszary życia społecznego i gospodarczego. Przez długi okres gospodarka będzie wracała do równowagi (ile czasu ‒ nie wiadomo). Coraz więcej osób, które znalazły się w trudnej sytuacji materialnej, będzie potrzebowało długookresowej pomocy. Troska o zdrowie stanie się  dla społeczeństwa coraz bardziej cenioną wartością. Obecna sytuacji uświadomiła także, jak ważne są relacje międzyludzkie.

W związku z powyższym przed przedsiębiorstwami stoją zatem bardzo poważne wyzwania. Jeszcze większe znaczenie będzie miało efektywne gospodarowanie zasobami w taki sposób, aby mogły być one wykorzystywane przez przyszłe pokolenia. Obecnie radzą sobie lepiej te organizacje, które do swoich pracowników miały podejście podmiotowe. Dzięki zaangażowaniu pracowników mogą lepiej odpowiadać na wyzwania związane z sytuacją pandemiczną. W krótkim okresie wiele przedsiębiorstw musiało zmienić swoją strategię działania, dostosowując ją do szybko zmieniającego się otoczenia. Tylko odpowiedzialność i wytrwałość pracowników umożliwiły ich przebudowę.

W mojej ocenie przedsiębiorstwa powinny się skupić na kluczowych wartościach, których przestrzeganie umożliwia skuteczną działalność. Jak nigdy dotąd podstawą egzystencji każdego przedsiębiorstwa stają się właśnie wartości. Do nich zaliczam: profesjonalizm, współpracę, uczciwość, szacunek i prawdę. Przez profesjonalizm rozumiem oparte na ciągłym rozwoju, wysokiej jakości odpowiedzialne działanie we wszystkich obszarach funkcjonowania przedsiębiorstwa. Szczególnie w sytuacji kryzysowej reagowanie w sposób profesjonalny może zapewnić sukces. Istotne jest dążenie do wysokiego poziomu sprawności organizacyjnej. Współpraca to budowanie dobrych relacji opartych na zaufaniu i wzajemnym wsparciu miedzy pracownikami oraz podmiotami znajdującymi się w otoczeniu przedsiębiorstwa. Ważną kwestią jest wspieranie się pracowników w wykonywaniu zadań i służenie pomocą. Współpraca powinna również obejmować budowanie partnerskich relacji z otoczeniem. Szczególnie istotne są tego typu kontakty z dostawcami i konkurentami. Konkurencja powinna być zastępowana współpracą. W tym obszarze przede wszystkim ważna jest następna wartość, którą jest uczciwość rozumiana jako transparentne i sprawiedliwe postępowanie zgodne z powszechnie przyjętymi w społeczeństwie zasadami. To działanie w sposób przejrzysty ujawniający jego przesłanki i efekty. Szacunek to życzliwe, godne i równe traktowanie pracowników i innych osób, przestrzeganie praw każdego człowieka i dbanie o równowagę między życiem zawodowym i osobistym (w warunkach pracy zdalnej balans nabiera dużego znaczenia). Ważne jest dbanie o wysoką kulturę postępowania i przyjazną atmosferę w pracy nastawioną na współpracę i realizację założonych celów. Szacunek również oznacza odpowiedzialność wobec środowiska przyrodniczego i przyszłych pokoleń. Przejawia się to w dążeniu do zrównoważonego rozwoju. Szczególnie w sytuacji kryzysowej bardzo cenioną wartością powinna być prawda rozumiana jako postępowanie w zgodzie z faktami oraz z zachowaniem obiektywizmu. Ważna jest krytyczna ocena działalności, dzięki której przedsiębiorstwo może lepiej dostosować się do uwarunkowań, w których funkcjonuje.

Należy mieć również na uwadze poszanowanie dla różnorodności. Nikt w przedsiębiorstwie nie może czuć się gorszy. Korzyści wynikające z różnorodności powinny być w pełni wykorzystane w działalności firmy. Z tego też względu trzeba szczególny nacisk położyć na politykę równego traktowania i zasady zarządzania różnorodnością.

Ważnym wyzwaniem jest zmiana podejścia do pracowników. Osoby pełniące funkcje kierownicze powinny w szczególności utrzymywać dobre relacje międzyludzkie w zespołach. Pracownicy oczekują większego zainteresowania się nimi poprzez częsty kontakt oraz koncentrację uwagi  nie tylko na ich zawodowej sytuacji. Jednym z podstawowych oczekiwań podczas pandemii wobec odpowiedzialnego pracodawcy jest zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego. Pracownicy liczą na większą troskę ze strony pracodawcy. Dlatego też ważną kwestią staje się prowadzenie systematycznego dialogu z pracownikami. Efektywna komunikacja jest priorytetem w kierowaniu zespołami.

W obszarze działania na rzecz społeczeństwa przed przedsiębiorstwami pojawia się szereg wyzwań. Do najważniejszych z nich zaliczam: wdrażanie w firmach programu wolontariatu pracowniczego, dzięki któremu można wspierać różne grupy społeczne potrzebujące pomocy. Ważne jest również rozpowszechnianie idei społecznej odpowiedzialności poprzez organizowanie różnego rodzaju przedsięwzięć. Istotne staje się realizowanie projektów dla społeczności lokalnej, które mogą pomóc w lepszym odnalezieniu się ludzi w tej trudnej sytuacji.

Jestem przekonany, że przedsiębiorstwa, które w obecnych uwarunkowaniach będą społecznie odpowiedzialne, szybciej opanują sytuację kryzysową, a w dalszej perspektywie zyskają większe szanse na rozwój.

Autorzy

Piotr Wachowiak

Doktor habilitowany nauk ekonomicznych w dyscyplinie nauki o zarządzaniu. Rektor Szkoły Głównej Handlowej.

Sekretarz Komitetu Nauk Organizacji i Zarządzania przy Wydziale I Nauk Humanistycznych i Społecznych Polskiej Akademii Nauk w kadencji 2015–2018.