Logistyczne centrum odpowiedzialności – CSR w branży logistycznej

Artykuł Tadeusza Joniewicza i Agnieszki Kłopotowskiej ukazał się pierwotnie w publikacji „Logistyczne Marki” 2017.

Działania z zakresu CSR – społecznej odpowiedzialności biznesu – jeszcze parę lat temu w Polsce przypisywane dużym firmom i korporacjom,  często też mylnie kojarzone przede wszystkim z działalnością filantropijną organizacji, stają się coraz bardziej dojrzałe. W wydanym w marcu 2017 roku przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu jubileuszowym 15. Raporcie „Odpowiedzialny biznes w Polsce. Dobre praktyki” znalazły się opisy ponad 800 działań z zakresu CSR, realizowanych przez 180 organizacji. Firm z branży logistycznej na tej liście wciąż jest niewiele, chociaż praktyk z zakresu logistyki i transportu przybywa.

>> Wyszukiwarka dobrych praktyk 

Logistyka, ze względu na ogromne znaczenie dla płynności funkcjonowania firm, a jednocześnie przez swoje oddziaływanie na środowisko naturalne i społeczeństwo generuje ogromną potrzebę realizowania zrównoważonych działań,  dając zarazem po temu ogromne możliwości. Działania optymalizujące efektywność muszą być realizowane równolegle ze zmniejszaniem negatywnego oddziaływania. Co więcej,  branża logistyczna poprzez swój wpływ na prawie wszystkie gałęzie przemysłu i gospodarki, ma bardzo znaczący udział w rozwijaniu odpowiedzialności społecznej wśród biznesu. Co istotne, także w skali międzynarodowej, dzięki  zasięgowi usług, często wykraczającemu poza granice jednego kraju.

Warto podkreślić, że zwrot organizacji w kierunku działań bardziej odpowiedzialnych nie musi od razu wymagać wielkich zmian, wystarczy, że będą one wprowadzane w sposób przemyślany,  systematyczny i systemowy, tak by zasady i wartości CSR stały się elementem strategii firmy. Odpowiedzialność społeczna przedsiębiorstwa to przede wszystkim strategia tworzona i realizowana z uwzględnieniem potrzeb i wymagań wszystkich interesariuszy.

Kompleksowość

Kluczowe znaczenie ma integracja działań z zakresu zrównoważonego rozwoju ze wszystkimi aspektami działania logistycznego firmy. W zakresie wyzwań globalnych dotyczy to redukcji emisji CO2 i wykorzystania surowców na każdym etapie cyklu życia produktu – pozyskanie surowców, produkcja, transport, utylizacja – czy raczej recykling. Równie ważne są kwestie zapewnienia godnych warunków pracy osobom związanym z organizacją – bez względu na stopień zależności służbowej. Dotyczy to zarówno jej pracowników (niezależnie od charakteru umowy, także osoby realizujące zlecenia lub pracujące na własny rachunek) jak i dostawców i  podwykonawców. Wreszcie, działania zmierzające do zmniejszenia negatywnego oddziaływania procesu logistycznego na lokalne społeczności i wszystkich interesariuszy firmy, do których należy także środowisko naturalne.

Przykładem takiego kompleksowego podejścia firmy odpowiedzialnej społecznie jest program zrównoważonego rozwoju firmy Lyreco, partnera strategicznego Forum Odpowiedzialnego Biznesu, obejmujący system zarządzania, politykę środowiskową, politykę socjalną i politykę ekonomiczną. Przykładem wplatania zagadnień społecznej i środowiskowej odpowiedzialności w innowacyjne działania służące optymalizacji transportu może być wdrożony w Grupie Lotos, także partnera FOB, system FDMS (Fuel Delivery Monitoring System), czyli system zdalnego monitoringu dostaw paliw. Pozwala on na optymalizację dostaw co obniża koszty i zwiększa efektywność, ale też zwiększa bezpieczeństwo pracowników i skraca czas reakcji w kryzysowych sytuacjach.

Z kolei w ramach bardzo konkretnych działań lokalnych, przykładem może być kampania zwiększająca widoczność składów kolejowych na skrzyżowaniach dróg z torami kolejowymi zrealizowana przez Orlen KolTrans. Proste działanie polegające na oklejeniu taśmami odblaskowymi wszystkich eksploatowanych lokomotyw i dodatkowemu oświetleniu cystern doprowadziło do zwiększenia bezpieczeństwa na przejazdach kolejowych.

Spójność

Analizując branżę logistyczną trzeba być bardzo wyczulonym na kwestie spójności działań.  Jak w każdym systemowym, zrównoważonym rozwiązaniu, muszą się one nawzajem uzupełniać, tak by nowe rozwiązanie korzystne w jednym obszarze nie generowało nowych problemów w innym.

Dobrym przykładem ilustrującym wagę spójności jest praktyka realizowana przez firmę DB Schenker, polegająca na umieszczania na samochodach dostawczych naklejek zachęcających do informowania firmy o zdarzeniach potencjalnie niebezpiecznych wynikających ze stylu jazdy kierowcy, zagrażającego innym uczestnikom ruchu.

Praktyka ta jest swoistym rozwinięciem formułowanych przez firmę działań związanych ze sposobem rekrutacji i edukacji kurierów, do których kierowane są szkolenia prowadzone przez policję, ratowników medycznych i specjalistów w zakresie zabezpieczeń ładunków. Wprowadzono także procedury postępowania w razie wypadku, działań powypadkowvch i pomocy dla poszkodowanych kurierów. Od czasu wdrożenia kampanii zaobserwowano spadek liczby zdarzeń drogowych z udziałem kierowców firmy.

Komunikacja, edukacja i potencjalna prewencja niebezpiecznych zdarzeń stosowane są już przez wiele organizacji związanych z branżą logistyczną, jednak żadne tego typu rozwiązanie nie będzie efektywne, jeżeli równocześnie kierowca ma narzucone trudne do realizacji normy, które w efekcie zmuszają go do szybkiej lub niebezpiecznej jazdy.

Odpowiedzialność

Również powszechna praktyka zatrudniania kierowców czy kurierów na zasadzie zakładania działalności gospodarczej budzi kontrowersje.  Z jednej strony, rzecz jasna, prowadzi to do tak potrzebnej na konkurencyjnym rynku minimalizacji kosztów i maksymalizacji elastyczności. Z drugiej, w ogólnym rozrachunku , generuje nowe koszty społeczne związane z niepewnością zatrudnienia, pytaniami o odpowiedzialność wobec klientów etc. Firma wdrażając takie rozwiązania częściowo zdejmuje z siebie odpowiedzialność za osoby kluczowe dla jej rozwoju i generowania zysków.

Jeśli oceniamy firmę kompleksowo, to łańcuch wartości na który składają się jej podwykonawcy czy pracownicy zatrudnieni na inne umowy niż umowy o pracę, także pozostaje de facto w orbicie tej odpowiedzialności. A szczególnego znaczenia nabiera w sytuacjach kryzysowych. Myśląc więc o długofalowym rozwoju organizacji, trzeba  wziąć to pod uwagę.

Spojrzenie w przyszłość

Trendy w rozwoju logistyki wynikają w dużej mierze ze zmian jakie będą zachodziły w najbliższych latach w gospodarce i społeczeństwie. Jednym z nich jest np. omnichanell czyli zapewnianie wielokanałowej dystrybucji produktów do klientów. Jest to nieodłącznie związane z rozbudową i uelastycznianiem sieci dystrybucji.  Będzie to ogromnym wyzwaniem dla firm logistycznych, zwłaszcza w połączeniu ze zmianami  w organizacji przestrzeni miejskiej. Coraz popularniejsze będą strefy zakazu wjazdu dla pojazdów ciężarowych lub dostawczych, które nie spełniają restrykcyjnych norm emisji spalin i hałasu. Miasta, dbając o jakość powietrza i zmniejszenie uciążliwości dla mieszkańców, wymuszą efektywniejsze dostawy i wprowadzanie coraz bardziej ekologicznych rozwiązań logistycznych.

Do tego nieuniknione są zmiany w transporcie związane z jego elektryfikacją. Składane obecnie na poziomie deklaracji propozycje zakazu rejestrowania samochodów osobowych z silnikami spalinowymi już od roku 2025 (Holandia, Norwegia) czy 2030 (Niemcy) pokazują wyraźnie, że w ciągu kilkunastu lat dojdzie do poważnych zmian w transporcie samochodowym, które nie ominą branży logistycznej. Działania realizowane przez takie firmy jak Siemens, partnera Forum Odpowiedzialnego Biznesu, w ramach których testowane są samochody ciężarowe podłączone do trakcji elektrycznej za pomocą pantografu, będą odpowiedzią nie tylko na potrzeby środowiska, ale również żywotnych interesów firm. Firmy logistyczne mogą też zmniejszać CO2 wykorzystując alternatywne źródła energji  czy  budując bardziej efektywny system dostaw (np. łącząc dostawy z innymi podmiotami).

Wszystkie te przykłady pokazują, że szeroko rozumiana społeczna odpowiedzialność biznesu musi być integralnym elementem planowania strategicznego rozwoju firmy. Tylko wówczas może się skutecznie przekładać na korzyści dla biznesu i dla jego otoczenia.

Autorzy