Coroczny raport UNEP przedstawia różnice między przewidywaną skalą emisji gazów cieplarnianych a poziomem, który pozwoli na skutecznie uniknięcie najgorszych konsekwencji zmian klimatu.

W najnowszej edycji „Emissions Gap Report”, opublikowanego przez Programu Środowiskowy Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNEP),  stwierdzono, że pomimo spadku emisji dwutlenku węgla w 2020 r. spowodowanego pandemią COVID-19, świat nadal zmierza do wzrostu temperatury o ponad 3 st. Celsjusza w tym stuleciu.

Jeśli jednak rządy zainwestują w działania na rzecz klimatu w ramach programu odbudowy gospodarek po pandemii koronawirusa oraz jeśli więcej państw na najbliższym szczycie klimatycznym (mającym się odbyć w listopadzie 2021 r. w Glasgow)  zobowiąże się do zwiększenia ambicji dotyczących zerowej wartości netto emisji, to jest szansa, że do końca wieku poziom emisji przyczyni się do wzrostu temperatury o maksymalnie 2 st. Celsjusza. Będzie to możliwe wówczas, gdy państwa podejmą pilne i konkretne działania w kierunku zrównoważonego modelu odbudowy.

W2019 r. całkowita emisja gazów cieplarnianych osiągnęła rekordowy poziom, wynoszący 59,1 gigaton równoważnika CO 2 (GtCO 2 e). W ujęciu globalnym, od 2010 r. emisje rosną średnio o 1,4% w stosunku rocznym.

UNEP przewiduje, że w wyniku mniejszej liczby podróży, zmniejszenia skali działalności przemysłowej i mniejszej produkcji energii elektrycznej w tym roku z powodu pandemii emisja dwutlenku węgla spadnie do 7% w 2020 r. Przełoży się to jednak na bardzo mały spadek globalnego ocieplenia – o zaledwie 0,01 st. C. Krajowe zobowiązania państw, będących sygnatariuszami porozumienia paryskiego, pozostają na niewystarczającym poziomie.

Szansa w zielonej odbudowie

Jak wynika z raportu UNEP, programy zielonej odbudowy (green recovery) może przyczynić się do „ścięcia” poziomu przewidywanego w 2030 r. stopnia emisji nawet o 25 proc. Zakładając, że green recovery stanie się priorytetem, to w 2030 r. emisje wyniosłyby 44 GtCO 2 e, zamiast przewidywanych 59 GtCO 2 e. Oznaczałoby to postęp o wiele ambitniejszy niż wartości określone w krajowych zobowiązaniach. Zachowanie statusu quo ambicji państw oznaczałoby zaś najprawdopodobniej wzrost globalnej temperatury o 3,2 st. C. Przed światem stoi 66-procentowa szansa na osiągnięcie celu zakładającego maksymalny wzrost temperatury na poziomie 2 st.

Istotne jest więc wsparcie dla technologii o zerowej emisji, zmniejszenie dopłat do paliw kopalnych, rezygnacja z nowych elektrowni węglowych oraz promowanie rozwiązań opartych na trosce o środowisko naturalne – w tym m.in. powtórne zalesianie.

Jak wynika z raportu, jak dotąd działania na rzecz zielonej odbudowy były ograniczone. Około jedna czwarta członków G20 przeznaczyła część swoich wydatków, do 3 procent PKB, na działania niskoemisyjne. Obecna sytuacja jest więc szansą na zreformowanie priorytetów i polityk gospodarczych, które powinny być oparte na modelu zrównoważonego rozwoju. Rośnie także liczba państw, które ogłaszają zobowiązania osiągnięcia zerowej emisji netto do połowy stulecia. 126 krajów, z których pochodzi 51 procent globalnej emisji gazów cieplarnianych, przyjęło, ogłosiło lub rozważa osiągnięcie zerowej wartości emisji netto. Konieczne jest jednak pilne i ambitne podniesienie poziomu ambicji określonych w porozumieniu paryskim.

Konsumenci jako aktorzy zmiany

W raporcie zwrócono również uwagę na zachowania konsumenckie jako istotny czynnik wpływający na poziom emisji. Około dwóch trzecich globalnych emisji jest związane z gospodarstwami domowymi.

Najbogatsi ponoszą największą odpowiedzialność: emisje najbogatszego procenta światowej populacji stanowią ponad dwukrotnie więcej niż łączny udział 50 procent najbiedniejszych. Najlepiej sytuowane osoby są grupą, która może mieć istotny wpływ na osiągnięcie założeń określonych w porozumieniu paryskim.

Wśród działań, które UNEP wskazuje jako wspierające ograniczenie emisji są np. zastąpienie krajowych lotów krótkodystansowych transportem kolejowym, rozwijanie infrastruktury przyjaznej rowerzystom, carsharing, poprawa efektywności energetycznej budynków i wdrożenie strategicznych rozwiązań ograniczających marnotrawienie żywności.

W tegorocznym raporcie przyjrzano się także sektorom żeglugi i lotnictwa, które odpowiadają za 5% globalnych emisji. Udoskonalenia technologiczne i operacyjne mogą zwiększyć efektywność paliwową, ale nie oznacza to, że przyczyniają się pozytywnie do dekarbonizacji i redukcji emisji CO2. Stwierdzono, że kluczowe jest połączenie działań na rzecz zwiększenia efektywności energetycznej wraz z pilnym odejściem od technologii bazujących na paliwach kopalnych.

Pobierz raport >>