Polska wersja wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka

Dzięki współpracy Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu, Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” i Fundacji im. Friedricha Eberta opublikowana została polska wersja językowa Wytycznych dotyczących biznesu i praw człowieka: Wdrażanie Dokumentu Ramowego ONZ „Chronić, Szanować, Naprawiać” (oryg. UN Guiding Principles on Business and Human Rights: Implementing the United Nations “Protect, Respect and Remedy” Framework; dalej: Wytyczne). Publikacja zawiera pełen tekst przyjętych jednomyślnie przez Radę Praw Człowieka ONZ w czerwcu 2011 r. Wytycznych wraz z komentarzem.

Wytyczne stanowią jedno z kluczowych narzędzi dotyczących przestrzegania praw człowieka w codziennej praktyce prowadzenia działalności gospodarczej i pomagających realizować strategię z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu. Uznane za wspólny punkt odniesienia, swoiste ramy umożliwiające spójne i komplementarne względem siebie działania wszystkich interesariuszy na rzecz poszanowania praw człowieka w kontekście biznesu, są one instrumentem służącym m.in. do wyrównywania szans między jednostką a biznesem, poprzez wdrażanie procedur poszanowania prawa i zapobiegania jego naruszeniom, skuteczniejszego wywiązywania się państwa z obowiązku ochrony swoich obywateli przed bezprawnym działaniem firm, a także zapewnienie dostępu ofiar negatywnego wpływu biznesu do środków zaradczych. Wytyczne wskazują kto, co i jak powinien robić by zapewnić poszanowanie praw człowieka przez biznes.

Podkreślają, że celów można osiągnąć wyłącznie dzięki współdziałaniu wszystkich stron i wywiązaniu się przez nie odpowiednio z:

1. obowiązku państw do zapewnienia ochrony praw człowieka (state duty to protect)
2. odpowiedzialności przedsiębiorstw za przestrzeganie praw człowieka (corporate responsibility to respect), oraz
3. zapewnienia sprawnego i efektywnego funkcjonowania państwowych i pozapaństwowych, sądowych i pozasądowych mechanizmów rozpatrywania skarg i dochodzenia zadośćuczynienia i/lub odszkodowania w przypadku naruszeń praw człowieka przez przedsiębiorstwa (access to remedy).

Wytyczne stanowią zwieńczenie 6-letnich wysiłków Specjalnego Przedstawiciela Sekretarza Generalnego ONZ ds. praw człowieka i biznesu, obejmujących ponad 40 konsultacji z wszystkimi grupami interesariuszy na wszystkich kontynentach, kilka tysięcy stron analiz i opracowań oraz wnioski z okresu testowania Wytycznych przez korporacje międzynarodowe zrzeszone w inicjatywie Business Leaders Initiative for Human Rights.

Należy podkreślić, że dokument ten w znaczącym stopniu wpłynął na treść standardów dotyczących CSR na świecie, w tym m.in. Wytycznych OECD dla Przedsiębiorstw Wielonarodowych, definicję CSR przyjętą przez Komisję Europejską, IFC Performance Standards czy ISO 26000. Szereg państw podjęło także działania na rzecz wypracowania i wdrożenia Krajowych Planów Wdrażania Wytycznych ONZ. Państwa Członkowskie UE, w tym Polska, zawarły takie zobowiązanie w Strategii Ramowej i Planie Działania UE w zakresie praw człowieka i demokratyzacji z 2012 r.

Dotychczas pełny tekst Wytycznych dostępny był jedynie w języku angielskim i innych językach urzędowych ONZ, co znacznie ograniczało możliwość wykorzystania tego narzędzia przez administrację publiczną jak i przez interesariuszy polskich – biznes i pracodawców, organizacje społeczeństwa obywatelskiego, czy związki zawodowe. Obecne tłumaczenie mimo, iż nie jest oficjalnym tłumaczeniem ONZ stanowi więc istotne narzędzie nie tylko podnoszące świadomość różnych grup interesariuszy, działających na poziomie krajowym i międzynarodowym, ale także przyczyniające się do redukcji zjawiska stosowania podwójnych standardów w respektowaniu praw człowieka w różnych lokalizacjach prowadzenia działalności gospodarczej. Zdaniem dr. Michaela K. Addo, Przewodniczącego Grupy Roboczej ONZ ds. Biznesu i Praw Człowieka: niniejsze tłumaczenie jako wspólny punkt odniesienia umożliwiający zrozumienie i zastosowanie Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka, wpłynie na rozwój dobrych praktyk, które będą udostępniane także interesariuszom z innych jurysdykcji.

Mamy nadzieję, że niniejsza publikacja ułatwi rozpoczęcie prac nad wdrażaniem Wytycznych ONZ w Polsce przez wszystkie te grupy i będzie stanowić pierwszy krok na drodze do wypracowania Krajowego Planu Wdrażania Wytycznych ONZ dot. biznesu i praw człowieka w Polsce.

Wersja PDF publikacji do pobrania TUTAJ.

Źródło: Materiały prasowe