Kompromis zamiast konfrontacji – PKN Orlen

W marcu 2005 roku Zarząd PKN ORLEN S.A podjął decyzję o wdrożeniu programu Restrukturyzacji Regionalnych Jednostek Organizacyjnych. Konieczność reorganizacji i restrukturyzacji służb sprzedaży detalicznej wynikała bezpośrednio z przyjętej na początku 2005 roku strategii budowy własnej wartości PKN ORLEN S.A oraz planu rozwoju sprzedaży detalicznej w Polsce w latach 2005-2009. Oczekiwanym efektem zmian było zbudowanie nowej struktury organizacyjnej spółki, opartej o koncepcję jednego pracodawcy. Podjęte działania zmierzały do likwidacji dotychczasowych 12 wewnętrznych pracodawców (czyli 12 regulaminów pracy, 12 regulaminach zakładowych funduszy świadczeń socjalnych oraz 17 różnych systemów wynagradzania). Ujednolicenie spraw pracowniczych w skali całej Spółki miało również zakończyć proces integracji Petrochemii Płock S.A. z CPN S.A. poprzez wyeliminowanie „sztucznej” struktury prawodawczej utrwalającej odrębności mimo, iż upłynęło pięć lat od formalnego połączenia obydwu firm.

Mając świadomość szczególnego społecznego wymiaru programu restrukturyzacji – przygotowując projekt szczególny nacisk położono na społeczne aspekty procesu przygotowując m.in. pakiety osłonowe dla pracowników objętych restrukturyzacją. Przede wszystkim przyjęto założenie, że nowe struktury regionalne funkcjonować będą przy wykorzystaniu dotychczas zatrudnionych tam pracowników. Każdy zainteresowany mógł aplikować na stanowiska w nowej strukturze firmy. Spółka zapewniała pomoc dla pracowników, którzy wyrażą chęć zmiany miejsca świadczenia pracy (pakiety relokacyjne) lub podejmą działalność gospodarczą (szkolenia). Osoby decydujące się na odejście z firmy mogły skorzystać z Programu Dobrowolnych Odejść, gwarantującego jedne z najwyższych w kraju odprawy pieniężne.

Przygotowując założenia programu restrukturyzacji, Zarząd uznał za bezdyskusyjne, że program musi być realizowany w sposób zgodny z prawem, transparentny, przewidywalny dla partnera społecznego. Formalno-prawna część procesu dochodzenia do założonych struktur została rozłożona na trzy miesiące. Z takim wyprzedzeniem Zarząd wypowiedział bowiem dotychczasowe porozumienia ze związkami z b. CPN S.A. sankcjonujące obowiązującą strukturę wielopracodawczą. To maksymalny okres wypowiedzenia wskazywany przez autorytety prawne dla tego rodzaju umów. Przyjęcie najdłuższego okresu było wyrazem dobrej woli pracodawcy i dawało możliwość wypracowania świadczeń optymalnie zabezpieczających interesy pracowników. Poza prowadzeniem dialogu z partnerami społecznymi, od początku prowadzona była szeroka kampania informacyjna skierowana do wszystkich pracowników objętych procesem restrukturyzacji.

W dniu 30 marca 2005 roku – równocześnie z rozpoczęciem procesu konsultacji projektu ze związkami zawodowymi, założenia i uzasadnienie projektu zostały przedstawione kadrze kierowniczej obszaru sprzedaży detalicznej. Członkowie Zarządu wzięli na siebie obowiązek komunikowania przedstawionych propozycji rozwiązań bezpośrednio pracownikom Regionalnych Jednostek Organizacyjnych; wysłuchali często bardzo emocjonalnie przekazywanych opinii i uwag. Po ich przeanalizowaniu, Zarząd uznał za możliwe zmodyfikowanie swoich pierwotnych propozycji m.in. w zakresie lokalizacji siedzib nowych struktur.

Intencją prowadzonej bardzo intensywnie kampanii informacyjnej było zapewnienie pełnego dostępu do informacji wszystkim zainteresowanym pracownikom. Oprócz cyklicznych (dwutygodniowych) gazety firmowej ORLEN Ekspres, ukazało się 8 wydań specjalnych omawiających w szczegółowy sposób przedstawione propozycje oraz przebieg negocjacji ze związkami zawodowymi. W Intranecie utworzono specjalną zakładkę poświęconą wyłącznie tematyce restrukturyzacji, w której umieszczono wszystkie formularze, wnioski aplikacyjne, ogłoszenia rekrutacyjne. Pomimo szczegółowego uzasadnienia planowanych zmian partnerom społecznym, zaproponowania pracownikom atrakcyjnych świadczeń finansowych oraz umożliwienia utrzymania części przywilejów związkowych, organizacje związkowe oprotestowały program reorganizacji, nie dopuszczając do merytorycznej dyskusji praktycznie w żadnej kwestii. W ciągu 110 dni negocjacji odbyło się łącznie 20 spotkań konsultacyjno – negocjacyjnych ze związkami zawodowymi, nie licząc konsultacji z liderami związkowymi w mniejszych gremiach. W każdym ze spotkań uczestniczyła ok. 40 osobowa grupa związkowców związkowa, reprezentująca 23 równoprawne organizacje związkowe funkcjonujące w Koncernie.

Brak woli porozumienia, wycofywanie się z przyjętych ustaleń paraliżowały proces negocjacji. Eskalując konflikt, regionalne organizacje związkowe powołały Krajowy Międzyzwiązkowy Komitet Protestacyjny, przeprowadziły referendum strajkowe wśród pracowników Regionalnych Jednostek Organizacyjnych, zorganizowały pikietę przed Centrum Administracyjnym w Płocku oraz ogłosiły spór zbiorowy. Jednak konsekwentna realizacja harmonogramu działań prawnych, wprowadzenie zachęcającej oferty świadczeń dla pracowników i determinacja Zarządu w kontynuowaniu rozmów i prowadzenie otwartej komunikacji przyniosły rezultaty. Przeprowadzono proces rekrutacji pracowników do nowych struktur. Z Programu Dobrowolnych Odejść skorzystało ok. 580 pracowników, a sporej grupie zgody na odejście nie wyrażono. Oznacza to, że uniknięto konieczności składania zamiarów wypowiedzeń umów o pracę wobec tych pracowników, którzy nie znaleźli miejsca zatrudnienia w nowej strukturze. Liczba ta istotnie przekroczyła wartości przedstawione przez Zarząd w ramach programu restrukturyzacji struktur regionalnych.

21 lipca 2005 roku zostało podpisane „Porozumienie w sprawie zakończenia sporu zbiorowego oraz uprawnień pracowniczych i związkowych związanych z wdrożeniem Programu restrukturyzacji struktur regionalnych PKN ORLEN S.A.”, które zakończyło spór zbiorowy.