Współpraca z organizacjami pozarządowymi elementem działań społecznie odpowiedzialnych. Wnioski z badań

Autor: Dr Janusz Reichel, Wydział Zarządzania, Uniwersytet Łódzki

Przyglądając się strategiom społecznej odpowiedzialności (CSR) różnych przedsiębiorstw bardzo łatwo jest zauważyć, że wiele działań tzw. społecznie odpowiedzialnych nie mogłoby zostać zrealizowanych bez współpracy przedsiębiorstwa z partnerami społecznymi ze swojego otoczenia.

(Wnioski z artykułu: Reichel J., Realizacja strategii CSR w oparciu o współpracę z organizacjami pozarządowymi, (w:) Pisz Z., Rojek-Nowosielska M. (red.), Społeczna odpowiedzialność organizacji. Perspektywa badawcza i wyzwania praktyczne, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 2010).Poniżej zaprezentowane zostaną wnioski z ogólnopolskich badań własnych poświęconych współpracy przedsiębiorstw z organizacjami pozarządowymi (NGOs). Autor przeprowadził niniejsze badanie wspólnie z mgr Agatą Rudnicką. W badaniu analizowano odpowiedzi ze 176 poprawnie wypełnionych ankiet (stanowi to 21,2% organizacji, do których wysłano e-mail z zaproszeniem do udziału w badaniach). Wstępne wyniki badań autorzy prezentowali już podczas konferencji naukowych w kraju i zagranicą oraz w artykule: J. Reichel, A. Rudnicka, Collaboration of NGOs and Business in Poland (w:) “Social Enterprise Journal”, Emerald, 2009, Vol.5, No.2. Badanie prezentuje przede wszystkim punkt widzenia organizacji pozarządowych. Takie ujęcie może być szczególnie cenne dla przedsiębiorstw, które prowadzą lub zamierzają podjąć współpracę z partnerem społecznym w ramach swojej strategii zaangażowania społecznego.Przyglądając się strategiom społecznej odpowiedzialności (CSR) różnych przedsiębiorstw bardzo łatwo jest zauważyć, że wiele działań tzw. społecznie odpowiedzialnych nie mogłoby zostać zrealizowanych bez współpracy przedsiębiorstwa z partnerami społecznymi ze swojego otoczenia. Do współpracy dochodzi w wielu sytuacjach. Beneficjentami programów społecznych mogą być organizacje pozarządowe – szczególnym przypadkiem są programy wolontariatu pracowniczego, które realizowane są często w organizacjach pomagających np. osobom niepełnosprawnym. Organizacje obywatelskie mogą być pośrednikami w dotarciu do beneficjentów co ma miejsce np. przy realizacji programów stypendialnych fundowanych przez przedsiębiorstwa dla zdolnych dzieci z biedniejszych regionów. Mogą też świadczyć usługi dla przedsiębiorstw, które w ramach swoich działań społecznie odpowiedzialnych zapewniają wsparcie psychologiczne dla swoich pracowników np. w zakresie problemów alkoholowych czy innych uzależnień. Realizacja programu społecznego może być „zlecana” organizacji społecznej i tu skrajnym przypadkiem jest tworzenie w tym celu tzw. fundacji korporacyjnej, która w imieniu przedsiębiorstwa zawiaduje całością działań społecznych przedsiębiorstwa.Współpraca między organizacjami oznacza, że „w sposób sprawniejszy i bardziej ekonomiczny osiągane są przez organizację cele, których realizacja w pojedynkę byłaby niemożliwa lub trzeba by przeznaczyć znacznie więcej sił i środków” [1]. Proces współpracy między organizacjami wynika zatem ze wspólnej odpowiedzi na problemy społeczne, które trudno byłoby rozwiązać w przypadku działania wyłącznie na własną rękę.Nawiązywanie więzi współpracy jest procesem dobrowolnym. Dobrowolność współpracy oznacza, że wszystkie strony, które nawiązały współpracę oczekują, iż będą odnosiły z tego tytułu korzyści. Współpraca może mieć wiele odmian: od okazyjnej i powierzchownej po bliskie i silne relacje i może występować w mniej lub bardziej złożonych formach.

Współpraca to nie jest “biznes” bez ryzyka. Proces budowania zaufania i zgody między partnerami jest kwestią kluczową. Ten proces może przebiegać z uwzględnieniem następujących zasad:

• wzajemnego zrozumienia i dobrej komunikacji,
• koncentracji na zaspokajaniu potrzeb partnera,
• poszukiwaniu nowych możliwości dzięki wspólnemu rozwiązywaniu problemów,
• osiąganiu zgody, która dodaje wartości dla wszystkich partnerów. [2]

Istnieje wiele powodów angażowania się w partnerstwo. NGOsy mogą wnieść do partnerstwa wiedzę dotyczącą lokalnej społeczności lub unikalną wiedzę, którą ta społeczność posiada, mają zdolność do mobilizowania społeczności, mogą zapewnić zgodność podejmowanych działań z faktycznymi lokalnymi potrzebami, niezależny monitoring, nacisk na rozwój zrównoważony i inne unikalne zasoby. Dla przedsiębiorstwa taka współpraca może również – oprócz innych możliwości – zapewnić nowy kanał komunikacji pomiędzy przedsiębiorstwem i społecznością lokalną oraz pomóc zarządzać konfliktami społecznymi i ryzykiem [3]. Współpraca i tworzenie partnerstw może być w końcu częścią programu społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa.

Jednak aby przedsiębiorstwo mogło nawiązywać skuteczne i trwałe relacje partnerskie z organizacjami pozarządowymi musi zrozumieć logikę funkcjonowania swojego partnera, jego oczekiwania oraz poznać dokładnie problem społeczny, który wspólnie z NGOsami zamierza w ramach swojego zaangażowania społecznego rozwiązywać. Przedstawione poniżej wnioski z badań pomogą przedsiębiorstwom zrozumieć w jaki sposób organizacje pozarządowe podchodzą do współpracy z biznesem, jak ją oceniają i czego oczekują.

Wnioski z badań nad współpracą organizacji pozarządowych z przedsiębiorstwami.

Z wyników badań wypływa szereg wniosków dla przedsiębiorstw współpracujących lub zamierzających podjąć współpracę z organizacjami pozarządowymi:

1. Organizacje pozarządowe, są z natury nastawione na współpracę. Organizacje pozarządowe mogą być naturalnym sojusznikiem przedsiębiorstw realizujących strategie zaangażowania społecznego. Jednak warto mieć świadomość, że organizacje społeczne myślą kategoriami swoich misji społecznych, a przedsiębiorstwa językiem swojej misji ekonomicznej. To może utrudniać komunikację.
2. Te organizacje, które nie współpracują z przedsiębiorstwami rozważają podjęcie takiej współpracy. Można zatem oczekiwać, że klimat do współpracy międzysektorowej będzie coraz lepszy i będzie łatwiej o partnerów do wspólnych działań.
3. Organizacje starsze, większe i same prowadzące działalność gospodarczą statystycznie częściej współpracują z przedsiębiorstwami. Przedsiębiorstwa mogą poszukiwać partnerów właśnie wśród takich organizacji.
4. Wśród współpracujących organizacji przedsiębiorstwa i sama współpraca są dość dobrze postrzegane. Wśród tych organizacji, które takiej współpracy nie podjęły ten wizerunek jest gorszy. Albo wpłynęły na to doświadczenia tych organizacji, albo właśnie taki obraz biznesu powstrzymuje je od nawiązania współpracy. Przedsiębiorstwa mogą zwiększać starania o lepszy wizerunek całego świata biznesu oraz starać się zmienić przekonanie części społeczeństwa na swój temat.
5. Organizacje na ogół nie widzą znaczących przeszkód prawnych w nawiązywaniu współpracy z przedsiębiorstwami. Brak ewidentnych barier prawnych tylko zachęca do współpracy.
6. Organizacje nie dostrzegają zaangażowania władz krajowych i lokalnych w promowanie współpracy między omawianymi sektorami. Można starać się lobbować o podjęcie przez stosowne władze działań promujących współpracę międzysektorową i dobre praktyki w tym obszarze.
7. Najczęściej inicjatorem współpracy są organizacje pozarządowe. Przedsiębiorstwa mogą wziąć z nich przykład.
8. W nawiązywaniu współpracy kluczową rolę odgrywają osobiste relacje pomiędzy osobami z organizacji i z przedsiębiorstwa. Należy nawiązywać sieć kontaktów, które często wydają owoce nawet w nieoczekiwanych momentach. Dobrze jest osobiście udzielać się społecznie, uczestniczyć w różnych gremiach, dawać poznać się we własnej społeczności lokalnej, kontaktować z osobami z organizacji z różnych sektorów itp.
9. Organizacje miewają zwykle kilku partnerów z sektora biznesu. Najczęściej są to mikroprzedsiębiorstwa i przedsiębiorstwa średnie. Zwłaszcza to pierwsze może świadczyć o lokalnym charakterze wielu partnerstw. Należy się zastanowić czy wpisywać się w ten nurt czy tworzyć również partnerstwa o ponadlokalnym zasięgu działania. Zapewne zależeć to będzie od specyfiki strategii społecznego zaangażowania danego przedsiębiorstwa.
10. Na razie dominuje współpraca wykraczająca poza działania jednorazowe, ale którą trudno nazwać jeszcze współpracą wieloletnią. Budowanie trwałych partnerstw wydaje się naturalnym kierunkiem działania i będzie w przyszłości częstszym zjawiskiem.
11. Zdaniem organizacji prawie 30% przedsiębiorstw, z którymi współpracują nie posiada żadnych procedur regulujących współpracę. Jeszcze więcej nie monitoruje tego co dzieje się z przekazywanymi przez nich pieniędzmi. Jest to przykład działania nieracjonalnego szczególnie z punktu widzenia biznesowego. Współpraca powinna opierać się na jasnych i jawnych zasadach. Przymierzając się do rozpoczęcia współpracy warto takie zasady i procedury wypracować.
12. Organizacje pozarządowe rozumieją, że motywem biznesu mogą również być pobudki szlachetne i osobiste sentymenty przedsiębiorców. To dobrze, otwiera to możliwości dobrej komunikacji między uczestnikami współpracy.
13. Organizacjom pozarządowym, które podjęły współpracę z przedsiębiorstwami lepiej współpracuje się z innymi organizacjami pozarządowymi, a dopiero w drugiej kolejności z biznesem, a następnie z sektorem publicznym. Można rozważyć powołanie fundacji korporacyjnej, która w imieniu przedsiębiorstwa będzie prowadziła działania społeczne.

Przed stworzeniem partnerstwa organizacje powinny zidentyfikować swoje potrzeby strategiczne i cele do których zamierzają dążyć lub dążą. Kluczowe jest zrozumienie partnerów z innego sektora i ich interesów. Współpraca to przecież nie tylko przekazywanie pieniędzy i zlecanie usług. Nade wszystko – w czym niniejsze badania mogą pomóc – trzeba się nauczyć pracować razem i rozmawiać językiem zrozumiałym dla drugiej strony.

 

[1] B. Kożuch, Nauka o organizacji. CeDeWu, Warszawa, 2007, s.207.
[2] M. Warner, R. Sullivan, Putting Partnerships to Work, Sheffield UK: Greanleaf Publishing, 2004, s.174.
[3] M. Warner, R. Sullivan., wyd.cyt., s.20, 176, 205 i nast., 266.Literatura:

1. Kożuch B., Nauka o organizacji. CeDeWu, Warszawa, 2007.
2. Reichel J., Realizacja strategii CSR w oparciu o współpracę z organizacjami pozarządowymi, (w:) Pisz Z., Rojek-Nowosielska M. (red.), „Społeczna odpowiedzialność organizacji. Perspektywa badawcza i wyzwania praktyczne”, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 2010.
3. Reichel J., Rudnicka A., Collaboration of NGOs and Business in Poland (w:) “Social Enterprise Journal”, Emerald, 2009, Vol.5, No.2.
4. Warner M., Sullivan R., Putting Partnerships to Work, Sheffield UK: Greanleaf Publishing, 2004.

Autorzy