Społeczna odpowiedzialność sportu

Artykuł pochodzi z Raportu „Odpowiedzialny biznes w Polsce 2013. Dobre praktyki”

Sport ma moc zmieniania świata. Ma moc inspirowania, ma moc jednoczenia ludzi w inny sposób. Przemawia do młodzieży w zrozumiałym dla nich języku. Sport może budować nadzieję, tam gdzie kiedyś była tylko rozpacz. Jest potężniejszy niż rządy w przełamywaniu barier rasizmu. Śmieje się w twarz wszystkim rodzajom dyskryminacji.

– Nelson Mandela

Kalendarz na rok 2014 wypełniony jest sportowymi wydarzeniami: w lutym – XXII Zimowe Igrzyska Olimpijskie w Soczi, w czerwcu i lipcu – mundial na brazylijskich stadionach, zaś we wrześniu w Polsce – Mistrzostwa Świata w Piłce Siatkowej Mężczyzn (kobieca wersja – we Włoszech).

Sport budzi ogromne emocje, fascynuje miliony kibiców, jest też nośnikiem wielu ważnych wartości zapisanych w credo olimpiady, w tym szlachetnej rywalizacji w duchu fair play. Założenie to w prosty sposób powinno kierować sport do idei odpowiedzialności społecznej, jednak skandale, łamanie praw człowieka czy też rażące zaniedbania pokazują główne organizacje i wydarzenia sportowe w bardzo złym świetle. Czy istnieje recepta na wprowadzenie zasad CSR w sporcie?

Czego nauczyliśmy się z Sochi?

Kiedy powstaje ten tekst, w Kraju Krasnodarskim trwają jeszcze przygotowania do igrzysk, ale w momencie jego publikacji po zniczu olimpijskim nie zostanie już żaden ślad. Warto więc postawić trzy pytania, na które odpowiedzi poznamy, być może, już po zakończeniu zawodów.

1. Czy prawa człowieka były przestrzegane?

Wystarczy przywołać sprawy łamania praw pracowników, szczególnie imigrantów, budujących obiekty olimpijskie czy słynny „paragraf 310” dający nieograniczone prawa władzy, w tym prawo wywłaszczenia ludności, aby zdać sobie sprawę ze skali nieprawidłowości występujących przy organizacji najważniejszego zimowego wydarzenia sportowego w 2014 roku.

2. Czy Rosji udało się zneutralizować ślad węglowy igrzysk?

XXII Zimowe Igrzyska miały być pierwszymi całkowicie zoffsetowanymi zawodami sportowymi w historii. Podawano liczbę 160 tys. metrów ton ekwiwalentu CO₂ wyemitowanego podczas podróży widzów i mediów, który miał ulec zneutralizowaniu. Dodatkowo program „Bezpieczna przyszłość” zakładał wprowadzenie energooszczędnych i niskoemisyjnych technologii w obszarach infrastruktury, przemysłu i rolnictwa na terenie Federacji Rosyjskiej. Jak ostatecznie wyglądała kwestia środowiska? Już na etapie przygotowań odkryto odpady na nielegalnym wysypisku, aktywiści mówili też o dewastowaniu cennych przyrodniczo kaukaskich terenów.

3. Czy bojkot igrzysk przyniósł zamierzony skutek?

Zgodnie z zapowiedziami, biletów na zimową olimpiadę nie potrzebowali prezydenci Francji, Niemiec i Litwy: François Hollande, Joachim Gauck i Dalia Grybauskaitė. Bojkot igrzysk ogłosili też celebryci, m.in. Lady Gaga. Kto ostatecznie pojawił się na widowni – jest kluczowe w kontekście zaznaczenia doniosłości igrzysk.

Piłka jest okrągła, a bramki są dwie

Innym przykładem nieodpowiedzialności w sporcie jest FIFA, czyli Międzynarodowa Federacja Piłki Nożnej, która wciąż wydłuża listę popełnianych nadużyć, bijąc rekordy, jeśli chodzi o organizację, bądź co bądź, pozarządową.

Zarzuty łamania praw człowieka oraz praw pracowniczych przy organizacji mistrzostw świata; braku transparentności finansowej; niejasnej polityki wynagrodzeń; braku jakiejkolwiek kontroli zewnętrznej; nieprzejrzystych struktur organizacyjnych; afery łapówkarskie (jak te przy okazji wyborów gospodarzy mundialu w 2014, 2018 i 2022 roku) – nic dziwnego, że FIFA została nominowana w „prestiżowym” konkursie Public Eye, w którym internauci wybierają najbardziej nieodpowiedzialne organizacje na świecie.

Sport, czyli odpowiedzialność, głupcze!

Branża sportowa jest jedną z najdynamiczniej rozwijających się dziedzin gospodarki na świecie, brakuje jednak standardów, które mogłyby regulować mechanizmy działania największych instytucji oraz zrewidować międzynarodowe zawody i wydarzenia sportowe. Receptą z pewnością byłoby włączenie odpowiedzialnego biznesu do zasad funkcjonowania największych graczy na tym rynku, przykładem jest katalońska FC Barcelona. Klub poprzez Fundację FC Barcelony realizuje działania w obszarze CSR, m.in. włączając się w kampanie społeczne, wspierając UNICEF czy walcząc z ubóstwem. Przede wszystkim jednak dzięki specjalnym programom skierowanym do gorzej sytuowanych dzieci i młodzieży – daje im możliwość edukacji i rozwoju; jednym z beneficjentów programu był legendarny piłkarz Leo Messi. Ważną inicjatywą inspirowaną przez sport jest też m.in. walka z rasizmem pod egidą UEFA „NO to Racism”. Również wydarzenia sportowe mogą być organizowane w sposób zrównoważony – letnia olimpiada w Londynie przygotowana została zgodnie ze standardem ISO 20121.

Autorzy