PIT: świadczenia przekazywane na rzecz osób fizycznych – obywateli Ukrainy dotkniętych konfliktem zbrojnym w Ukrainie i wspierających ich osób

Na prośbę Forum Odpowiedzialnego Biznesu, Deloitte Polska, wieloletni partner FOB przygotował analizę dotyczącą opodatkowania w przypadku udzielania pomocy osobom uchodźczym z Ukrainy. Liczymy na to, że informacje te pomogą w organizacji i realizacji przez państwa działań pomocowych. Autorką analizy jest Maja Zabawska, Partner Associate Global Employer Services | Tax, Deloitte.

Jednocześnie przed jej zastosowaniem w praktyce zalecamy sprawdzenie daty publikacji niniejszego artykułu i upewnienie się, że w międzyczasie nie nastąpiły zmiany prawa, które mogą wpłynąć na interpretacje. Jest to szczególnie ważne, kiedy znajdują Państwo ten artykuł w archiwach naszej bazy wiedzy.

PIT: świadczenia przekazywane na rzecz osób fizycznych – obywateli Ukrainy dotkniętych konfliktem zbrojnym w Ukrainie i wspierających ich osób

Pomoc humanitarna na rzecz obywateli Ukrainy

Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (dalej: Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy) zwalnia z podatku PIT wszelką pomoc humanitarną otrzymaną w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r. przez podatników będących obywatelami Ukrainy, którzy w tym okresie, na skutek toczących się na terytorium Ukrainy działań wojennych, przybyli na terytorium Polski.

Pomoc humanitarna nie została specyficznie zdefiniowana w ustawie, natomiast należy przez nią rozumieć wszelkie świadczenia pieniężne i niepieniężne na rzecz wskazanych wyżej obywateli Ukrainy. Bez znaczenia jest, czy świadczenia takiego dokona osoba fizyczna, komercyjny podmiot prawny czy organizacja pożytku publicznego. Przekazanie takiej pomocy nie wiąże się również z żadnym obowiązkiem informacyjnym wobec organów podatkowych. Natomiast te podmioty prowadzące działalność gospodarczą, które będą chciały zaliczyć zapewnioną pomoc w koszty uzyskania przychodu (co umożliwia Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy), powinny zadbać o odpowiednią dokumentację w tym zakresie.

Ustawowe świadczenia pieniężne dla osób fizycznych zapewniających zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy

Ustawa o pomocy obywatelom Ukrainy zapewnia każdemu podmiotowi, w szczególności osobie fizycznej prowadzącej gospodarstwo domowe, który zapewni zakwaterowanie i wyżywienie wspomnianym wyżej obywatelom Ukrainy, świadczenie pieniężne z tego tytułu nie dłużej niż za okres 60 dni (w szczególnie uzasadnionych przypadkach również w dłuższym okresie). Świadczenie to jest przyznawane na wniosek i realizowane przez gminę.

Osoby fizyczne otrzymujące powyższe świadczenie zwolnione są z opodatkowania PIT w tym zakresie.

Świadczenia przekazywane na rzecz osób fizycznych wspierających obywateli Ukrainy

W przypadku innych świadczeń pieniężnych lub rzeczowych na rzecz osób fizycznych ofiarujących pomoc i wsparcie uchodźcom z Ukrainy, to przepisy Ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy nie przewidują dodatkowych zwolnień z podatku. Niemniej jednak, podmioty (komercyjne i niekomercyjne), które decydują się przekazać tego typu pomoc na rzecz wolontariuszy, mogą rozważyć dwie formy przekazania środków na rzecz osób fizycznych wspierających uchodźców z Ukrainy:

• Przekazanie świadczeń pieniężnych lub rzeczowych osobom fizycznym niebędącym pracownikami danego podmiotu w formie darowizny – wartość takiej darowizny nie podlega po stronie obdarowanych opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn do kwoty 4 902 zł. w okresie pięciu lat(limit ten dotyczy odrębnie każdego obdarowanego w stosunku do darowizny otrzymanej od jednego podmiotu/osoby).

Wskazane jest odpowiednie udokumentowanie dokonania darowizny (np. umowa darowizny lub oświadczenie dotyczące przekazania/przyjęcia darowizny). W przypadku przekroczenia powyższego limitu, osoba obdarowana ma obowiązek zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego i odprowadzenia podatku od spadków i darowizn – jednocześnie po stronie darczyńcy nie leżą żadne obowiązki związane z raportowaniem lub poborem podatku.

• Przekazania osobom fizycznym niebędącym pracownikami danego podmiotu zapomogi w związku z indywidualnym zdarzeniem losowym – jako takie można potraktować np. przyjęcie do swojego gospodarstwa domowego uchodźców z Ukrainy lub zaangażowanie danej osoby we wsparcie uchodźców z Ukrainy poprzez zakup środków materialnych lub powodujące uszczuplenie w majątku danej osoby lub ograniczenie w możliwości zarobkowania. Taka zapomoga podlega zwolnieniu od podatku PIT do wysokości 10 000 zł rocznie (po zakończeniu stanu epidemii limit ten powróci do wysokości 6 000 zł rocznie). Limit ten dotyczy odrębnie każdej osoby fizycznej otrzymującej zapomogę, niezależnie od liczby podmiotów, od których ją otrzymuje.

W przypadku przekroczenia tego limitu, nadwyżka traktowana jest jako przychód z innych źródeł, a przekazujący ją podmiot będący osobą prawną ma obowiązek wystawienia w tym zakresie informacji PIT-11, na podstawie której osoba fizyczna rozliczy się z fiskusem (brak jest po stronie wypłacającego podmiotu obowiązku poboru podatku).

Jednocześnie, aby zapomogowy charakter płatności nie budził wątpliwości organów podatkowych (w szczególności w przypadku podmiotów komercyjnych), wskazane jest wprowadzenie przez podmiot przyznający zapomogi regulaminu lub zasad przyznawania zapomogi. Wskazane jest również posiadanie dokumentacji potwierdzającej wystąpienie po stronie osoby otrzymującej zapomogę indywidualnego zdarzenia losowego (w wersji minimum – w postaci oświadczenia ze strony tej osoby).

W przypadku wypłat zapomóg na rzecz własnych pracowników udzielających pomocy uchodźcom z Ukrainy, jeżeli są one pokrywane ze środków ZFSŚ i zgodnie z zasadami wynikającymi z regulaminu ZFSŚ, wówczas podlegają one zwolnieniu z PIT i ZUS bez limitu.

Interpretacje podatkowe dotyczące pomocy społecznej udzielanej przez organizacje pozarządowe

Zwracamy jednocześnie uwagę, że niezależnie od zwolnienia PIT dotyczącego pomocy humanitarnej na rzecz uchodźców określonych w Ustawie o pomocy obywatelom Ukrainy, szerzej pojęte świadczenia z zakresu pomocy społecznej zapewniane przez organizacje pozarządowe w ramach realizacji celów statutowych mogą potencjalnie podlegać zwolnieniu przewidzianego przez ustawę o PIT dla świadczeń z pomocy społecznej.

Przepisy ustawy o pomocy społecznej wskazują, że pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej i samorządowej, współpracując w tym zakresie, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi. Organy te mogą zlecać realizację zadania z zakresu pomocy społecznej, udzielając dotacji na finansowanie lub dofinansowanie realizacji zleconego zadania organizacjom pozarządowym, prowadzącym działalność w zakresie pomocy społecznej. Niemniej jednak indywidualne interpretacje podatkowe wydawane przez organy podatkowe na wniosek organizacji pozarządowych, które zapewniają pomoc społeczną w ramach swoich celów statutowych potwierdzają, że pomoc ta (nawet jeśli nie zlecona przez organy rządowe i samorządowe) kwalifikuje się do zwolnienia z PIT dotyczącego świadczeń z pomocy społecznej. Przykładowe interpretacje indywidualne: interpretacja z dnia 22 stycznia 2019 r. sygn. 0115-KDIT2-2.4011.435.2018.3.MM, interpretacja z 18 grudnia 2018 r. sygn. 0114-KDIP3-3.4011.502.2018.1.AK.

Zatem w przypadku świadczeń mających charakter pomocy społecznej zapewnianych przez organizacje pozarządowe w ramach ich celów statutowych, które nie podlegają pod zwolnienie pomocy humanitarnej wynikające z przepisów Ustawy o pomocy Ukraińcom, możliwe jest zastosowanie wskazanego wyżej zwolnienia z PIT. Jednocześnie, w razie jakichkolwiek wątpliwości dotyczących możliwości stosowania tego zwolnienia, każdy podmiot może wystąpić z wnioskiem o indywidualną interpretację organów podatkowych w odniesieniu do określonego stanu faktycznego.

Autorzy