Artykuł ekspercki

Partnerstwo na rzecz realizacji środowiskowych Celów Zrównoważonego Rozwoju

23 kwietnia 2017

Artykuł autorstwa Marii Andrzejewskiej, dyrektor Centrum UNEP/GRID-Warszawa pochodzi z raportu „Odpowiedzialny biznes w Polsce. Dobre praktyki”.

Zdrowie człowieka i zdrowie planety w znacznym stopniu zależy od odporności ekosystemów, racjonalnego wykorzystania surowców, szczególnie tych nieodnawialnych oraz od szeregu innych czynników będących elementami zrównoważonego rozwoju. Liczne przepisy regulujące kwestie środowiskowe czy wdrażanie innowacji technologicznych i ekonomicznych mają za zadanie przeciwdziałać zwiększającej się presji człowieka na środowisko. Są to działania ważne, lecz niewystarczające, aby świat mógł rozwijać się w sposób zrównoważony. Woda to jeden z najbardziej cennych i wrażliwych zasobów naturalnych.

Większość z nas myśląc o wodzie przywołuje czyste źródła wysoko w górach, malownicze rozlewiska, jeziora, morza i oceany. Woda w kolorze niebieskim, czysta i smaczna – to obraz z naszych marzeń i pragnień, jak daleki od rzeczywistości. Ocenia się, że w skali globalnej około 1/3 ludności zamieszkuje tereny cechujące się średnim lub wysokim zagrożeniem dostępu do zasobów wodnych. Prognozy wzrostu liczby ludności, a tym samym liczby gospodarstw domowych, rozwoju gospodarczego, intensyfikacji produkcji rolniczej etc. są w ścisłej relacji do zwiększonego popytu na wodę, a tym samym zagrożeń związanych z nadmierną eksploatacją źródeł wodonośnych, zanieczyszczeniem zarówno wód płynących, jak i gruntowych. Zmiany klimatu, którym przeciwdziałamy z dość miernym skutkiem, pogłębiają ten problem.

Bardzo ważny głos w dyskusji o przeciwdziałaniu zagrożeniom został przedstawiony w raporcie organizacji The Nature Conservancy, pt.: Beyond the Source: The environmental, economic and community benefits of source water protection. Raport odwołuje się do ogromnych możliwości natury, które w znakomity sposób mogą wesprzeć działania związane z minimalizacją zagrożenia zasobów wodnych. Wiemy jak ważna jest ochrona obszarów wodonośnych poprzez zalesianie, ochronę siedlisk, różnorodności biologicznej, zachowanie zielonej infrastruktury na obszarach rolniczych, odpowiednio prowadzone praktyki rolnicze. Koncepcja usług ekosystemowych jest swoistą odpowiedzią na wyzwania związane z jakością i ilością zasobów wodnych.

Wody słodkie, obszary przybrzeżne, morza i oceany są jednymi z kilku paneuropejskich priorytetów środowiskowych. Zostały one, wraz z pozostałymi (zmiany klimatyczne, jakość powietrza, różnorodność biologiczna, chemikalia i odpady, obszary lądowe) wskazane w raporcie UNEP pt. „Global Environment Outlook (GEO-6) Assessment for the pan-European region”, wydanym w 2016 roku. Wszystkie paneuropejskie regionalne priorytety środowiskowe są ujęte w Agendzie na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030 i zawartych w niej Celach Zrównoważonego Rozwoju (Sustainable Development Goals, SDG) i powiązanych z nimi zadań.

Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ należy postrzegać jako strategiczną szansę na uwzględnienie podejścia ekologicznego w procesach transformacyjnych, a także jako mechanizm wspierający wzmacnianie zdolności adaptacyjnych na wszystkich poziomach. Nie wolno postrzegać ich jako koszt czy przeszkodę dla rozwoju. Wyznaczono zadania (164) oraz opracowano długą listę wskaźników (241), które pozwolą monitorować postępy realizacji poszczególnych zadań, a zarazem pilnować, by wizje i ambicje regionalne nie wychodziły poza globalne progi bezpieczeństwa ekologicznego.

Wyzwania dotyczą wszystkich: rządów, które muszą dostosować strategie rozwojowe do wyzwań Agendy 2030, administracji publicznej i samorządowej, przedstawicieli nauki, biznesu, organizacji pozarządowych oraz społeczności lokalnych. Każdy ma w tym procesie istotną rolę do spełnienia, szczególna odpowiedzialność spoczywa jednak na biznesie. To w jego rękach jest bowiem inspirowanie i współpraca z R&D, inwestowanie w nowe rozwiązania technologiczne przyjazne dla środowiska, wspieranie ochrony ekosystemów, wzmacnianie społeczności lokalnych, edukacja dostawców, konsumentów, promowanie nowego sposobu myślenia, w którym wartości społeczne i środowiskowe są równoprawne ekonomicznym.

Odpowiedzią na powyższe wyzwania i potrzeby jest zainicjowane przez Centrum UNEP/GRID-Warszawa we wrześniu 2016 Partnerstwo na rzecz realizacji środowiskowych Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ ‘Razem dla środowiska’.

Działając w ścisłym partnerstwie z Programem Narodów Zjednoczonych ds. Środowiska (UNEP), a także posiadając honorowy patronat Ministra Pawła Sałka (Sekretarza Stanu i Pełnomocnika rządu ds. klimatycznych, Ministerstwo Środowiska) realizujemy cel, którym jest dążenie do zrównoważonego rozwoju w warunkach współpracy wielu stron, w oparciu o zasadę odpowiedzialności za środowisko. Partnerstwo ma służyć wymianie myśli, idei, doświadczeń, dobrych praktyk oraz wiązaniu szerokiej współpracy na rzecz realizacji SDGs. Działania Partnerstwa ukierunkowane są na edukację i budowanie świadomości. Partnerstwo inicjuje i realizuje projekty na rzecz realizacji SDGs związanych ze środowiskiem i zdrowiem człowieka, więcej na stronie http://sdg.gridw.pl.

Nie ma wątpliwości, że zdrowie Ziemi i zamieszkujących ją ludzi zależy od tego, czy wspólnie uda nam się dokonać szybkiej transformacji obecnych systemów produkcji i konsumpcji, ponieważ to one w znacznym stopniu odpowiadają za stan środowiska, a także za nierówności w stanie zdrowia ludzi i poziomie ich dobrobytu.

Autorzy

Maria Andrzejewska

Maria Andrzejewska

Dyrektor Centrum UNEP/GRID-Warszawa. Ukończyła Wydział Geografii i Studiów Regionalnych na Uniwersytecie Warszawskim z tytułem magistra geografii w zakresie kartografii. W trakcie pracy zawodowej w Instytucie Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN oraz Instytucie Geodezji i Kartografii, doskonaliła swoje umiejętności w zakresie pozyskiwania i analizy informacji o środowisku. Z Centrum UNEP/GRID-Warszawa związana jest od 1992 roku.