Kim jesteśmy
Współpraca
Programy
Konkursy
Baza wiedzy
Rynek pracy zmienia się dziś równie dynamicznie, jak cała rzeczywistość wokół nas. Głównym motorem jest przystosowanie do zmian, takich jak transformacja cyfrowa, która wpływa na funkcjonowanie rynku, konsumentów, przedsiębiorstw, państwa, pracowników, wreszcie globalnej gospodarki. Choć to niełatwe, nie sposób pozostać obojętnym wobec tej konieczności.
Analizowanie przyszłości pracy wiąże się z szeregiem wyzwań, wśród których można wymienić: zmieniające się, ale także znikające zawody, nowe zawody, nowe formy zatrudnienia, nowe sposoby wykonywania pracy (m.in. w związku z pojawiającymi się nowymi produktami i usługami) i wiele innych. Oczywiście jest wiele czynników, które mają i będą mieć coraz większy wpływ na rynek pracy, niemniej jednak szacuje się, że ponad 5 mln Polaków wykonuje zawody narażone na wysokie ryzyko automatyzacji i cyfryzacji pracy.[1] Tymczasem OECD wskazuje, że Polska ma największy odsetek dorosłych z niskim poziomem cyfrowych umiejętności rozwiązywania problemów, czyli po prostu umiejętności szukania w internecie odpowiedzi na różnego rodzaju pytania i wątpliwości. Ponadto, co drugi dorosły Polak powinien przejść kursy czy szkolenia w celu dokształcenia zawodowego.
Dysponując tą wiedzą, dobrze jest uświadomić sobie, jakie kompetencje zyskają kluczowe znaczenie. Skoro takie zawody, jak analityk finansowy, urzędnik pocztowy, pracownik księgowości wprowadzający listy płac, związane z wykonywaniem pewnych powtarzalnych czynności, znikną z listy zawodów, istotniejsze staną się te, do których wykonywania niezbędne będą kompetencje umożliwiające odróżnienie pracy człowieka od pracy systemów informatycznych, robotów czy sztucznej inteligencji. Takie kompetencje to na przykład: inteligencja emocjonalna, umiejętność współpracy z innymi i zarządzania ludźmi, przedsiębiorczość, kreatywność czy krytyczne myślenie.
Nowe trendy mają za zadanie zmieniać pozytywnie rynek pracy, wpływać na lepszą efektywność pracowników, większe zyski, itp. Jednak oprócz dążenia do postępu, nowe trendy powinny dostarczyć odpowiedzi i rozwiązań, na szereg zjawisk sprawiających, że nie wszyscy mogą w pełni uczestniczyć w rozwoju cywilizacyjnym. Dostrzegli to chociażby uczestnicy badania ARC Rynek i Opinia pt. „Konsumenci a gospodarka obiegu zamkniętego”, przeprowadzonego w sierpniu br. we współpracy z Forum Odpowiedzialnego Biznesu. 19% ankietowanych pytanych o istotne dla Polski cele zrównoważonego rozwoju wybrało cel 8. Aby dążyć do jego realizacji, tj.: promować stabilny, zrównoważony i inkluzywny wzrost gospodarczy, pełne i produktywne zatrudnienie oraz godną pracę dla wszystkich ludzi, niezbędne jest podążanie za trendami i dostosowywanie się do nich, pamiętając jednak o grupach narażonych na wykluczenie. Rządy państw i biznes decydując się na realizację Agendy 2030 wraz z 17 celami, zobowiązały się do naprawiania świata, a on nie stoi w miejscu. Tym bardziej jest to trudne i wymaga od wszystkich uczestników rynku elastyczności i poszukiwania ciekawych, przemyślanych rozwiązań.
W realizację celów zrównoważonego rozwoju angażuje się wiele organizacji i wciąż powstają wskaźniki mające mierzyć stopień ich realizacji. Dotychczasowe wyniki tych działań pokazują w jakich obszarach dokonuje się największa zmiana i jednocześnie jest to drogowskaz, jak cele zrównoważonego rozwoju kreują trendy oraz wskazują kierunki.
Z raportu Eurostatu zatytułowanego „Sustainable development in the European Union. Monitoring report on progress towards the SDGs in an EU context”, edycji 2019 (Zrównoważony rozwój w Unii Europejskiej. Raport monitorujący progres w realizacji celów zrównoważonego rozwoju w kontekście Unii Europejskiej) wynika, że cel 8. znalazł się wraz z innymi 13 celami (z siedemnastu) wśród tych, które były realizowane z sukcesem w krajach Unii Europejskiej przez ostatnie 5 lat. Oprócz rosnącego PKB na mieszkańca Unii, wzrasta zatrudnienie, spada długoterminowe bezrobocie i liczba młodych bezrobotnych, pozbawionych dostępu do edukacji i szkoleń. Jednocześnie jednak nie wszyscy mogą korzystać w równym stopniu z poprawiającej się stopniowo sytuacji na europejskich rynkach pracy. W dalszym ciągu o wiele więcej kobiet niż mężczyzn pozostaje nieaktywnych zawodowo w związku z obowiązkami opiekuńczymi, coraz powszechniejsze staje się też ubóstwo wśród osób aktywnych zawodowo.
Jednym z ważnych wniosków wspomnianego raportu jest zwrócenie uwagi na nierówności na rynku pracy między kobietami a mężczyznami. Przez ostatnich 15 lat poziom zatrudnienia kobiet w UE rósł, osiągając rekordowy poziom – 67,4% w 2018 r. Jednak wzrost ten był głównie spowodowany wysokim poziomem zatrudnienia kobiet w wieku 55 – 64 lata, a luka w zatrudnieniu ze względu na płeć wciąż się utrzymuje. W 2018 r. osiągnęła ona poziom 11,6%, z zatrudnieniem kobiet na poziomie 67,4%, a mężczyzn – 79%. Niższy poziom zatrudnienia kobiet może być związany z faktem, że brak aktywności zawodowej występuje częściej wśród kobiet niż u mężczyzn w wieku produkcyjnym. W 2018 r., 31,7% nieaktywnych zawodowo kobiet w wieku 20 – 64 lata znajdowało się w takiej sytuacji ze względu na pełnione przez siebie obowiązki opiekuńcze wobec dzieci lub dorosłych osób z niepełnosprawnościami. Mężczyzn w takiej sytuacji jest jedynie 4,6%. Ta luka w zatrudnieniu ze względu na płeć wzrosła od 2005 r.
Firmy angażujące się w realizację celów zrównoważonego zatrudnienia są otwarte na nowe rozwiązania, wspierające rodziców w godzeniu życia zawodowego z osobistym. W Raporcie „Odpowiedzialny biznes w Polsce 2018. Dobre praktyki”, wydawanym przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu, znajduje się wiele praktyk z tego obszaru, np. firmy zakładają żłobki i przedszkola przyzakładowe. Przedszkole i żłobek Amica KIDS powstały, aby wspierać pracowników firmy Amica, w szczególności tych produkcyjnych, pracujących w systemie zmianowym, w łączeniu obowiązków zawodowych z rodzinnymi. Dlatego czynne jest od 5:30 do 18:00. Oprócz nauki języków i zajęć ruchowych dzieci uczą się gry w szachy oraz mechatroniki. Koszty uzależnione są od dochodów pracownika, ale nie przekraczają opłat w placówkach gminnych. W 2018 roku z przedszkola korzystało 122 dzieci, a ze żłobka 36. Dodatkowo, w ramach programu Rodzina jest ważna każdy pracownik firmy Amica przebywający na urlopie macierzyńskim otrzymuje dopłatę wyrównującą poziom zasiłku macierzyńskiego do 100% podstawy wymiaru. Świadczenie jest wypłacane również proporcjonalnie w przypadku łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą. Możliwa jest też praca w trybie home office, jeśli zadania przypisane do danego stanowiska pracy na to pozwalają. W 2018 roku z dopłaty skorzystało 159 osób. Takie działania mają szansę wpłynąć na decyzję kobiet o powrocie do aktywności zawodowej po urodzeniu dziecka.
Raport Eurostatu zwraca szczególną uwagę również na sytuację młodych na rynku pracy. Perspektywy zawodowe młodych polepszyły się od 2014 r., ale wciąż pozostają niepewne. Wzrost ekonomiczny wpłynął pozytywnie na sytuację zawodową młodych w wieku 20 – 24 lata. Niemniej, osoby w tym wieku najbardziej dotkliwie doświadczyły skutków kryzysu ekonomicznego i są wciąż niedoreprezentowane na rynku pracy. W 2018 r. jedynie 53,3% 20 – 24-latków w UE było zatrudnionych, co stanowi 1,4% poniżej poziomu sprzed kryzysu. Ponadto, młodzi w wieku 15 – 24 lata częściej niż przedstawiciele innych grup wiekowych są zatrudniani okresowo (12,8% wszystkich zatrudnionych w 2018 r.) lub na część etatu (7,4% wszystkich zatrudnionych w tej grupie wiekowej w 2018 r.).
Mimo znaczącego spadku bezrobocia wśród młodych od 2014 r., poziom bezrobocia w grupie 20 – 24-latków osiągnął poziom 14% w 2018 r., wyraźnie więcej niż w starszych wiekowo grupach. Należy zauważyć, że wielu z nich ok. dwudziestego roku życia studiuje dziennie i wówczas ani nie pracuje, ani nie szuka pracy. To oznacza, że w tej grupie wiekowej liczba bezrobotnych osób nie jest duża i wynosi jedynie 2,4 mln osób w UE, w 2018 r.
Młodzi ludzie pozostający bez zatrudnienia i pozbawieni możliwości edukacji lub szkoleń, to najbardziej wrażliwa grupa społeczna na rynku pracy. W konsekwencji braku zatrudnienia i dostępu do edukacji, nie będzie rozwijała nowych umiejętności, tracąc dotychczasowe, co może doprowadzić do jej wykluczenia społecznego w dalszej perspektywie. Świadomi tego pracodawcy, którzy z kolei coraz częściej uskarżają się na brak kadry, biorą przyszłość młodych w swoje ręce. Ten sam raport dobrych praktyk przedstawia liczne dobre praktyki w tym zakresie.
BNP Paribas Bank Polska stworzył koncepcję płatnego wakacyjnego programu stażowego Bankformersi. Podczas trwania praktyk studenci mogą rozwijać swoje umiejętności pod okiem mentora, a opiekun z działu HR pomoże wybrać studentowi najlepszą ścieżkę dalszej kariery. Troje najbardziej aktywnych uczestników otrzymuje nagrodę oraz możliwość udziału w skróconym procesie rekrutacji.
Program Youth Empowered Program realizowany przez Coca-Cola HBC Polska i Coca-Cola Poland Services kierowany jest do osób pomiędzy 18 a 30 rokiem życia, które z różnych powodów pozostają poza rynkiem pracy i systemem edukacji. Program wspiera proces włączenia zawodowego poprzez oferowanie uczestnikom narzędzi zwiększających ich potencjał i możliwości na rynku pracy poprzez jednodniowe warsztaty, platformę YEP Academy i program mentoringowy.
Warto dostrzec także inicjatywy związane ze wspieraniem edukacji osób dorosłych. Fundacja Veolia Polska, powołana przez Grupę Veolia w Polsce, w partnerstwie z urzędami miast realizuje projekt „Szkoła liderów miast”, którego celem jest kształcenie miejskich liderów z uwzględnieniem lokalnej diagnozy i interesów społeczności. Rocznie w programie bierze udział ok. 40 osób. W 2018 roku w trakcie 5-miesięcznego szkolenia, grupy z Łodzi, Zgierza i Pabianic wypracowały 8 pomysłów na rozwiązanie wyzwań ich miast.
Wśród zjawisk i trendów wynikających z realizacji celów zrównoważonego rozwoju należy wspomnieć jeszcze o:
Zmiany na rynku pracy wiążą się z ryzykiem wykluczenia pewnych grup społecznych. Jednak nie sposób sobie wyobrazić postępu z pogłębiającymi się nierównościami, także w tym obszarze. Zmiany powinny rozwiązywać istniejące problemy, a nie je mnożyć. Postęp nie powinien następować kosztem najbiedniejszych, nie mających dostępu do edukacji, możliwości rozwoju. A nowe technologie, cyfryzacja i automatyzacja musi uwzględniać wszystkie te grupy wymienione jako najbardziej wrażliwe. Naiwnością byłoby sądzić, że tak właśnie jest. Dlatego rola liderów społecznej odpowiedzialności polega na dostrzeganiu tych niedostatków i tworzeniu rozwiązań, aby wszyscy mogli korzystać ze zdobyczy postępu.
[1] Źródło: DELab UW, Raport Gumtree 2017. Aktywni +. Przyszłość rynku pracy.
W Forum Odpowiedzialnego Biznesu zajmuje się współpracą z firmami w Programie Partnerstwa i Karcie Różnorodności. Jest ekspertką ds. zrównoważonego rozwoju, zarządzania różnorodnością i przygotowywania strategii CSR.
Współpracuje z firmami, prowadzi szkolenia i warsztaty, organizuje spotkania dla biznesu. Koordynuje badania i przygotowuje publikacje z zakresu różnorodności.
Ma doświadczenie biznesowe. Zajmowała się komunikacją w dużej grupie kapitałowej z branży energetycznej oraz koordynowała prace nad budową Strategii Zrównoważonego Rozwoju i Odpowiedzialnego Biznesu. Brała udział w pracach zespołu ds. dialogu ze społecznościami lokalnymi, współpracowała z pełnomocnikiem ds. etyki i zajmowała się szeroko koordynowaniem działań z zakresu CSR.
Absolwentka studiów podyplomowych PR i CSR na Akademii Leona Koźmińskiego i na Uniwersytecie w Genewie. Pasjonatka języków obcych, kocha psy i dobrą lekturę.