Artykuł ekspercki

Jak zrobić odpowiedzialny prezent w 2021 roku?

17 grudnia 2021

Święta to czas prezentów. Nie tylko tych tradycyjnie dawanych i otrzymywanych w gronie rodzinnym czy wśród znajomych. Prezenty świąteczne to także ważny z marketingowego punktu widzenia sposób na podtrzymanie i zaznaczenie wyjątkowości relacji z kluczowymi klientami, dostawcami i kontrahentami. Jest kilka sposobów na to, żeby rozsyłane prezenty nie stanowiły tylko wykonania budżetu marketingowego ku uciesze agencji reklamowych i ich podwykonawców nadrukowujących nasze logo na kolejnym ołówku, kubku, kalendarzu, długopisie, planerze, notatniku czy lnianej torbie. Prezent świąteczny może być odpowiedzialny.

Anatomia zysku

Myślimy kategoriami biznesowymi. Przyzwyczailiśmy się do tego, że za każdy towar, a w naszym wypadku prezent, trzeba zapłacić. Nie ma w tym nic dziwnego. Ale odpowiedzialność za właściwie dobrany prezent zaczyna się nieco głębiej – od zastanowienia się, co dzieje się z zyskiem podmiotu, u którego towar kupiliśmy. Kto w nim partycypuje, na co jest przeznaczany i czy w ogóle ktoś przejrzyście wyjaśnia, co z nim się dzieje. Wśród różnych podmiotów możemy dość łatwo znaleźć te, które wykorzystają wypracowany w ten sposób zysk na jasno określone cele społeczne.

Istnieją podmioty, które prowadzą działalność gospodarczą, generują zysk, ale zgodnie z obowiązującym je prawem w całości przeznaczają go na działalność związaną z pożytkiem publicznym. Działania takich organizacji polegające na generowaniu zysku gwarantują stabilny dopływ gotówki na realizowane inicjatywy. W tej grupie znajdują się organizacje pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą, spółdzielnie socjalne i niektóre spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Jeśli kupujemy towar, to niezależnie od tego kto prowadzi dany biznes – czy jest to spółka czy organizacja pozarządowa – zysk był, jest i zawsze będzie wkalkulowany w cenę towaru albo usługi. Ale od nas zależy, czy ten zysk nadal będzie pracował w sektorze społecznym, napędzając inicjatywy podejmowane przez organizację.

Jak znaleźć odpowiedzialnego dostawcę

W naszej okolicy na pewno działają organizacje łączące biznes i działania społeczne, dostarczające różne usługi i towary. Powszechnie określa się ten sektor ekonomią społeczną i pod takim szyldem należy szukać potencjalnych dostawców. Niestety nie jest to proste, bo ekonomia społeczna wciąż się rozwija, a stworzenie spójnego spisu organizacji i instytucji jest trudne ze względu na dużą liczbę powstających i zamykających się podmiotów oraz ich różnorodność.

Nie ma jednego miejsca, które zbierałoby wszystkie informacje na ten temat, dlatego konieczne jest zaangażowanie i nastawienie na aktywne szukanie. Zwłaszcza, że nie wszystkie organizacje pozarządowe chwalą się tym, że prowadza działalność gospodarczą. Istnieje jednak kilka list, spisów, wykazów i baz, które to ułatwiają.

Do interesujących nas organizacji należą:

Jeśli więc zależy nam na odpowiedzialnych prezentach, to pierwszy krok musimy wykonać sami i przeanalizować dostępne dane. Na całe szczęście większość z nich jest dostępna przez internet, a raz zrobione przeszukanie pozwoli nam zebrać informacje możliwe do wykorzystania w przyszłości.

Gdzie szukać

Organizacje pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą – najbardziej obszernym spisem są bazy danych portalu ngo.pl. Różnią się one tym od baz Krajowego Rejestru Sądowego, że organizacje samodzielnie muszą się do baz wpisać oraz aktualizować dane. Daje to gwarancję, że w bazach znajdują się podmioty aktywnie działające.

Spółdzielnie socjalne – Ogólnopolski Związek Rewizyjny Spółdzielni Socjalnych (OZRSS) stworzył listę wszystkich spółdzielni socjalnych działających w Polsce (dane na maj 2015). Katalog grupuje spółdzielnie według regionów. Działą także baza w serwisie spoldzielniesocjalne.org (dane z 2017 roku). Spółdzielnie socjalne produkują najciekawsze rzeczy, szczególnie kiedy poszukujemy prezentów świątecznych.

Centra Integracji Społecznej (CIS) i Kluby Integracji Społecznej (KIS) – CISy i KISy działają aktywizując osoby zagrożone wykluczeniem społecznym. Rejestrowane są przez wojewodów i to na stronach urzędów wojewódzkich należy szukać aktualnych baz danych. Po nazwie CIS-u lub KIS-u można dojść do oferowanych przez nie towarów lub usług.

Zakład Aktywizacji Zawodowej (ZAZ) – działają w celach rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych. Lista większości ZAZ-ów wraz z mapą jest udostępniona na stronach Związku Pracodawców Zakładów Aktywności Zawodowej. Dodatkowo ZAZy mają swoją specjalną bazę w serwisie bazy.ngo.pl. Podobnie jak w przypadku CISów i KISów, ZAZy rejestruje się u wojewodów i aktualne listy działających ZAZ-ów w każdym regionie znajdują się na stronach urzędów wojewódzkich.

Nie zawsze podmioty sektora ekonomii społecznej są wystarczająco silne, żeby wspierać się dużą kampania promocyjną, dzięki której dotrą do potencjalnych klientów. W niektórych przypadkach tworzą sieci, dzięki którym ich produkty pojawiają się w sklepach online. Przykładem mogą być sklepy wspierajwybieraj.pl podkarpackiej ekonomii społecznej czy małopolskiej ekonomii społecznej.

Sprzedaż zaangażowana społecznie

Sklepy charytatywne, czyli „charity shops”, to sklepy prowadzone przez niektóre organizacje, z których zyski napędzają ich działania statutowe. Jest to działanie stosunkowo słabo rozwinięte w Polsce, ale z ogromnym potencjałem. Większość sklepów opiera się na modelu sprzedaży rzeczy pozyskanych od indywidualnych darczyńców – czyli sklepów z używanymi rzeczami. Nie jest to jednak reguła i w niektórych możemy znaleźć także rękodzieło artystyczne. Liczba takich sklepów rośnie z roku na rok. Jednymi z pierwszych są sklepy Fundacji Sue Ryder w Warszawie.

Duże organizacje ekonomii społecznej tworzą swoje własne sklepy internetowe, dzięki którym możemy bezpośrednio wesprzeć ich działalność. Przykładem mogą być Sklep Przyjaciół Polskiej Akcji Humanitarnej czy sklep Pracowni Rzeczy Różnych Fundacji SYNAPSIS.

Obok podmiotów ekonomii społecznej istnieją także inicjatywy, które wykorzystują narzędzia marketingu zaangażowanego społecznie. Serwis internetowy FaniMani.pl zrzesza 1000 sklepów internetowych i umożliwia wskazanie konkretnej inicjatywy, która otrzymuje procent od wartości naszych zakupów. Zakupy, w ramach których wspieramy sektor społeczny możliwe są także z wykorzystaniem platformy Allegro Charytatywni.

W okresie świątecznym także sami producenci i dystrybutorzy realizują akcje marketingowe, w ramach których dzielą się zyskiem z potrzebującymi. Do ich znalezienia wystarczy obserwacja rynku. Można też zapoznać się lub zainspirować akcjami, które były realizowane do tej pory i które zostały zgłoszone do Raportu „Odpowiedzialny biznes w Polsce. Dobre praktyki”.

Czy prezent naprawdę jest potrzebny?

To pytanie powinniśmy zadać sobie na początku planowania listy zakupów. Czy naprawdę przekazywanie prezentów rzeczowych jest potrzebne i osiągniemy tym cel w postaci budowania wizerunku naszej organizacji? Czy odbiorcy docenią kolejne materiały marketingowe, długopisy, planery albo notesy?

Zrobienie prezentu i pokazanie swojej odpowiedzialności nie zawsze musi wiązać się z przekazaniem namacalnego podarunku. Do takich działań zachęca między innymi UNICEF w akcji „Prezenty bez pudła”. W ramach zakupów możemy wesprzeć finansowo określone działanie UNICEF w zamian za… certyfikat. Taki spersonalizowany certyfikat możemy komuś przesłać jako prezent, który na pewno podkreśli zaangażowanie społeczne firmy.

Nie tylko od święta

Zakupy prezentów świątecznych to doskonały pretekst do tego, żeby zorientować się w możliwościach wspierania różnych podmiotów, mogących wykorzystać zysk z takich zakupów dla celów społecznych.


Statuetki konkursu dla dziennikarzy „Pióro odpowiedzialności” organizowanego corocznie przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu. Wykonane przez Fundację SYNAPSIS – podmiot ekonomii społecznej.

Nie jest to jednak jedyny czas, kiedy robimy w biurze zakupy albo zmawiamy usługi. Warto jest przy okazji zorientować się, czy realizowane często zakupy różnych materiałów biurowych, usług cateringowych czy serwisu sprzątającego nie mogą być realizowane przez podmioty ekonomii społecznej.

Nawet jeśli nie zdecydujemy się na takie zakupy, to możemy wspomóc ekonomię społeczną i potrzebujących poprzez pokazanie możliwości zrobienia odpowiedzialnych prezentów naszym pracownikom, podwykonawcom i kontrahentom. W końcu oni także będą kupowali wiele rzeczy dla swoich pracowników, współpracowników, rodziny czy znajomych.

Nie zapomnijmy im przy tym życzyć odpowiedzialnych świąt.

Autorzy

Karol Krzyczkowski

Karol Krzyczkowski

W Forum Odpowiedzialnego Biznesu ekspert w dziedzinie wolontariatu, w tym wolontariatu pracowniczego. Menedżer projektów, trener, administrator serwisów internetowych, realizator transmisji na żywo w mediach społecznościowych. Animator grupy koordynatorów wolontariatu pracowniczego firm partnerskich FOB.

Od 2004 związany zawodowo z trzecim sektorem. Przez ponad 10 lat pracował z Centrami Wolontariatu w Kielcach, Warszawie i Gdańsku, oraz jako wolny strzelec z różnymi innymi inicjatywami społecznymi.

Absolwent Szkoły Liderów Organizacji Pozarządowych (Fundacja Szkoła Liderów, 2007), Szkoły Inicjatyw Strażniczych (SLLGO – obecnie Sieć Obywatelska Watchdog Polska, 2008).

W latach 2012-13, jako pracownik Centrum Wolontariatu w Warszawie współtworzył pierwsze pilotażowe wdrożenie wolontariatu długoterminowego w Polsce. Jego praca polegała na stworzeniu zasad programu i konkursu grantowego dofinansowującego pobyt wolontariuszy. Projekt był dofinansowany w ramach Komponentu Wolontariatu Długoterminowego PO FIO jako jeden z 3 pilotaży w Polsce, a w wyniku oceny merytorycznej wniosków otrzymał najwyższą liczbę punktów od ekspertów.

Biega w maratonach, lubi wegetariańską kuchnię, kolekcjonuje polskie komiksy. Od listopada 2015 realizuje się również jako tata.