Artykuł ekspercki

Innowacje społeczne

27 grudnia 2015

Po pierwsze zdefiniuj problem, po drugie zaproponuj rozwiązanie, następnie przetestuj, stwórz prototyp, sprawdź trwałość, zmierz efekty, ulepsz działanie, upowszechnij rozwiązanie poprzez efekt skali oraz dyfuzję, w końcu wprowadź systemową zmianę. Tak wygląda instrukcja obsługi do wprowadzenia innowacji społecznej. Jej rezultatem jest rozwiązanie problemu, odpowiedź na potrzebę społeczną czy polepszenia jakości życia. Innowacje są pochodną otwartości i współpracy, ale też rewolucji i odwagi. Z reguły bazują na kooperacji różnych podmiotów, biznesu, administracji, NGO oraz aktywistów. Często realizowane są w ramach przedsiębiorstw społecznych.

Innowacje społeczne wpisują się w koncepcję odpowiedzialnego biznesu, chociaż wciąż są wyzwaniem dla biznesu, który szuka odpowiedzi na pytanie: w jaki sposób pogodzić cel ekonomiczny z korzyścią społeczną? Hasło „innowacja” otwiera wszystkie drzwi, ale innowacja społeczna budzi wątpliwości. Dlaczego biznes ma angażować się w rozwiązywanie problemów społecznych i na tym zarabiać? Odpowiedź stanowią m.in. modele biznesu u „podstaw piramidy” (Base of the Pyramid), które pozwalają wprowadzać na rynek konkretne produkty i usługi przyczyniające się w innowacyjny sposób do rozwoju. W Polsce temat innowacji społecznych jest sukcesywnie rozwijany dzięki wysiłkom wielu organizacji pozarządowych, agend rządowych i grup roboczych: Pracowni Badań i Innowacji Społecznych Stocznia, Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, Marzycieli i Rzemieślników skupionych wokół Domu Towarowego Braci Jabłkowskich, organizacji Ashoka w Polsce, ale też grupy roboczej „Innowacje społeczne” działającej przy Wizji 2050. To wciąż jednak za mało, aby firmy mogły z sukcesem
zacząć projektować i implementować innowacje społeczne. Biznes potrzebuje inspiracji, partnerów społecznych, ale też dialogu z interesariuszami, a przede wszystkim przekonania, że zmiana, do której dąży, jest możliwa i opłacalna.

Przykłady innowacji społecznych na świecie można mnożyć, są to m.in. mikropożyczki wprowadzone przez Mohammeda Yunusa, system operacyjny Linux, banki czasu, couchsurfing, Geek Girls Carrots czy TEDx. Innowacje z Polski to m.in.: Uniwersytety Trzeciego Wieku, maraton Pisania Listów Amnesty International, Kooperatywy Spożywców, Program Rozwoju Bibliotek FRSI, Wspólnota Chleb Życia siostry Małgorzaty Chmielewskiej, ale też Partnerstwo dla Zdrowia, Pracownie Orange oraz program b-Link.

Praktyka

Obszar innowacji społecznych w Polsce to nadal pole do dużej eksploracji i przestrzeń na rozwijanie kolejnych pomysłów łączących podejście biznesowe i prospołeczne. Najbardziej znanym w Polsce produktem społecznym jest kaszka Mleczny Start, która powstała jako rezultat współpracy biznesowej kilku podmiotów – Danone, Lubella i Biedronka, przy wsparciu Instytutu Matki i Dziecka. Wprowadzenie do handlu pierwszego produktu użytecznego społecznie było dla Biedronki wyrazem troski o klientów z mniej zasobnym portfelem. Kaszka Mleczny Start to pełnowartościowy produkt spożywczy sprzedawany po cenie wytworzenia, dzięki czemu jest on dostępny dla szerokiego grona konsumentów. U podstaw innowacji społecznych leży dobro ogółu osiągane dzięki rozwiązaniu danego problemu społecznego. Innowacje społeczne mogą mieć charakter organizacyjny, produktowy czy technologiczny. Służyć mają konkretnej zmianie.

Rozwój technologii informatycznych ujawnił nowy problem społeczny, jakim jest wykluczenie cyfrowe. To ważne wyzwanie dla firm społecznie odpowiedzialnych funkcjonujących w branży nowoczesnych technologii. Firma Orange, odpowiadając na zidentyfikowany problem społeczny, zainicjowała projekt Pracownie Orange. Celem, jaki przyświecał zakładaniu i pomocy w prowadzeniu świetlic multimedialnych w małych miejscowościach i wsiach, było zapewnienie mieszkańcom lepszego dostępu do technologii, wzmocnienie ich cyfrowych kompetencji, a także stworzenie przestrzeni wspólnych działań. Przedsięwzięcie zainicjowane przez firmę można potraktować w kategoriach innowacji społecznej. Skala oddziaływania jest duża, a podejmowane działania przyczyniają się do poprawy jakości życia lokalnej społeczności.

album biznes ktory zmienia swiat okladkaWięcej informacji i komentarze eksperckie do artykułu znajdują się w naszej jubileuszowej publikacji „Biznes, który zmienia świat”

Autorzy

Magdalena Andrejczuk