Kim jesteśmy
Współpraca
Programy
Konkursy
Baza wiedzy
Artykuł pierwotnie ukazał się w publikacji podsumowującej II edycję projektu Analiza ESG Spółek w Polsce – „Transparentność w obszarze ESG jako element przewagi konkurencyjnej spółki giełdowej”.
Wśród wielu firm można spotkać opinię, że nie ma jednoznacznych dowodów na to, że uwzględnianie czynników środowiskowych, społecznych i związanych z ładem korporacyjnym (ang. environmental, social, governance; w skrócie ESG) przekłada się na wzrost wartości spółki. Konsekwentnie, wielu inwestorów, którym przedstawia się ideę zrównoważonego i odpowiedzialnego inwestowania (ang. sustainable and responsible investment; w skrócie SRI), wyraża obawę o opłacalność związanych z tym strategii, wprowadzających dodatkowe zmienne do modeli finansowych, używanych przez nich od lat.
Przeprowadzono liczne badania na temat powiązań między uwzględnianiem czynników ESG a wynikami finansowymi. Wnioski, nie skategoryzowane w odpowiedni sposób, mogą sprawiać wrażenie braku jednoznaczności co do występowania korelacji. Część badań wykazuje korelację pozytywną, część negatywną, jeszcze inne jej brak.
W obliczu tych niejednoznaczności departament doradztwa w zakresie zmian klimatycznych Deutsche Bank (Deutsche Bank Climate Change Advisors, w skrócie DBCCA 2012) przeprowadził kompleksową analizę badań na temat powiązań między wynikami w zakresie ESG a wynikami finansowymi. Głównym celem analizy było zidentyfikowanie badań, które są najbardziej wiarygodne i skategoryzowanie ich w 3 grupy tematyczne:
Aby zwiększyć zaufanie do wyników analizy, zostały wybrane tylko te dokumenty, które spełniają minimalny poziom dyscypliny akademickiej – zostały opublikowane w znanych czasopismach naukowych. Z ponad 100 badań z ostatnich 15 lat, które zostały zidentyfikowane w początkowej fazie, w analizie uwzględniono 56 prac badawczych, a także 2 przeglądy literatury i 4 meta-analizy. Wykluczono natomiast prace, które zostały opublikowane jedynie jako dokumenty robocze do dyskusji, lub co do których można mieć wątpliwości odnośnie doboru próby lub ominięcia ważnych zmiennych. Przedstawione poniżej kluczowe wnioski z analizy DBCCA rzucają dodatkowe światło na siłę i warunki występowania korelacji.
Wyniki wszystkich 19 badań, które sprawdzały korelację między ratingiem CSR firm (oceniającym ich sposób zarządzania czynnikami ESG) a kosztem kapitału (zarówno kapitału obcego – kredyty i obligacje jak i kapitału własnego – akcje) wskazują, że firmy o wysokim ratingu CSR mają niższy (ex-ante) koszt kapitału. Oznacza to, że rynek postrzega takie firmy za mniej ryzykowne niż inne i stosownie je za to wynagradza. W obliczu tych wyników, nie dziwi fakt, że w wielu firmach w kwestie związane z CSR zaangażowany jest CFO. Najciekawsze wnioski z badań w tej kategorii:
Graf 1. Najciekawsze wnioski z badań w kategorii „CSR a koszt kapitału”; opracowanie własne na podstawie: Deutsche Bank Climate Change Advisors, 2012, Sustainable Investing. Establishing long term value and performance, New York.
Istnieją przekonujące dowody na to, że dobre zarządzanie czynnikami ESG jest również pozytywnie skorelowane z wynikami finansowymi firmy. Dotyczy to zarówno wyników księgowych, jak i zachowania się kursu akcji. W przeważającej większości z 36 zidentyfikowanych przez DBCCA badań wykazano, że firmy plasujące się wysoko w ratingach CSR osiągają ponadprzeciętne wyniki finansowe, a ich kurs akcji zachowuje się lepiej niż indeksy rynkowe. Ramy czasowe dla tego typu rozważań nie są stałe – różnią się w różnych badaniach, jednak większość inwestorów postrzega uwzględnienie kwestii ESG jako szansę średnioterminową (3-5 lat) oraz długoterminową (5-10 lat). Najciekawsze wnioski z badań w tej kategorii:
Graf 2. Najciekawsze wnioski z badań w kategorii „CSR a wyniki finansowe firmy”; opracowanie własne na podstawie: Deutsche Bank Climate Change Advisors, 2012, Sustainable Investing. Establishing long term value and performance, New York.
Grupa badań, która wykazuje mieszane wyniki, to badania na temat wyników funduszy inwestycyjnych opartych o zasady odpowiedzialnego inwestowania na tle rynku. Tutaj większość (88%) badań wykazało neutralny lub mieszany wpływ. Generalnie, menedżerowie inwestycyjni, z wyjątkiem kilku specjalistycznych funduszów, zdają się nie wykorzystywać potencjału do osiągnięcia ponadprzeciętnych zysków, jaki płynie z wykazywanych w poprzednich punktach badaniach korelacji między wynikami w zakresie CSR i wynikami finansowymi firmy, ale przynajmniej nie ma żadnych badań akademickich, które wykazywałyby negatywny wpływ stosowania SRI na wyniki funduszów. Warto jednak nadmienić, że większość badań skupiało się na funduszach stosujących selekcję negatywną. Najciekawsze wnioski z badań w tej kategorii: Graf 3. Najciekawsze wnioski z badań w kategorii „CSR a wyniki funduszy inwestycyjnych”; opracowanie własne na podstawie: Deutsche Bank Climate Change Advisors, 2012, Sustainable Investing. Establishing long term value and performance, New York.
W Polsce badania na temat powiązań pomiędzy odpowiedzialnością społeczną a wynikami inwestycyjnymi napotykają na barierę dostępności danych o wynikach pozafinansowych spółek. W 2013 roku w ramach II edycji projektu „Analiza ESG Spółek w Polsce”, realizowanego przez Crido Taxand, GES i Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych, przebadano stan ujawniania danych ESG przez wszystkie 865 spółek notowanych na rynku głównym i alternatywnym GPW. Najniższą ocenę c, oznaczającą brak jakichkolwiek użytecznych dla inwestorów ujawnianych danych w kategorii zarządzanie środowiskiem otrzymało 82,2% spółek, w kategorii odpowiedzialność społeczna 91,7% spółek. Lepsze wyniki były odnotowywane jedynie w kategorii ład korporacyjny, co jest związane z wymaganiami Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie odnośnie takich ujawnień.
Bazując na tych ograniczonych danych, Piotr Kaźmierkiewicz z CDM Pekao S.A. przeprowadził już dwukrotnie (po każdej edycji projektu) analizę, z której wynika, że pięć procent najlepszych spółek w każdej kategorii ESG przynosiło zawsze dodatnią średnią stopę zwrotu, przy istotnie niższym poziomie ryzyka niż w przypadku całości rynku. Spółki które prowadziły rozszerzony dialog z interesariuszami były nagradzane przez uczestników rynku kapitałowego większym zaufaniem, które przekładało się na ograniczenie wahania kursów akcji tychże podmiotów. Zasadność wniosków płynących z analizy będzie mogła zostać potwierdzona jednak dopiero po kilku latach powtarzania tego rodzaju analizy [Crido Taxand, GES i Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych 2013].
Podsumowując, inwestowanie w firmy o wysokich standardach zarządzania ESG niesie ze sobą potencjał osiągnięcia ponadprzeciętnych zysków, przy danym poziomie ryzyka, ale menedżerowie inwestycyjni muszą opracować właściwe podejście do integrowania czynników ESG z używanymi przez nich modelami wyceny. Jest to istotna wiadomość również dla spółek, ale z ich punktu widzenia analizowane powyżej badania mają jeszcze ważniejszy wymiar – wszystkie badania jednoznacznie wskazują, że odpowiednie zarządzanie kwestiami ESG wpływa na obniżenie kosztu długu i kapitału własnego. To powinno wnieść zrównoważony rozwój na agendę nie tylko menedżera ds. CSR, ale również CFO.
Consultant w firmie Crido Business Consulting. Zajmuje się zagadnieniami społecznej odpowiedzialności biznesu. Specjalizuje się w rynku odpowiedzialnych inwestycji. Doświadczenie zdobywał jako redaktor portalu Odpowiedzialne-Inwestowanie.pl. Koordynował polską części badania Eurosif European SRI Study 2012. Laureat konkursu CSR Case Study 2011 oraz VIII edycji Konkursu VERBA VERITATIS na najlepszą pracę z zakresu etyki biznesu. Absolwent kierunku Finanse i Rachunkowość na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. Jego pasją są podróże.