Artykuł ekspercki

#CSRwPL2019

22 kwietnia 2020
Tekst pierwotnie ukazał się w 18. edycji Raportu "Odpowiedzialny biznes w Polsce 2019. Dobre praktyki" 

I . Środowisko! Biznesowe i naturalne

2019 rok był w Polsce zdecydowanie rokiem wzrostu świadomości społecznej na temat postępujących zmian klimatycznych. Zmieniła się narracja tekstów poświęconych tym wyzwaniom w większości polskich mediów, które zaczęły używać sformułowania „kryzys klimatyczny”, docierając z przekazem do masowego odbiorcy. Jesteśmy w momencie przełomu, jeśli chodzi o świadomość wyzwań – wrześniowy raport Kantar „Ziemianie atakują” pokazał, że 72% Polaków zgadza się, że „stan, w jakim znalazła się Ziemia, jest poważny i wymaga natychmiastowych działań”.

To w dużej mierze „efekt Grety”. Pokłosie spektakularnych wydarzeń z jej udziałem (od zamykającego 2018 rok katowickiego szczytu klimatycznego COP24 i zdobycia tytułu Człowieka Roku magazynu „Time”, przez wystąpienia w Parlamencie Europejskim, podróż jachtem do Nowego Jorku, po dramatyczne wystąpienie na szczycie ONZ), wzmacnianych przez globalne strajki klimatyczne i happeningi ruchu Extinction Rebellion, zwracającego uwagę na groźbę utraty bioróżnorodności i ryzyko wyginięcia ludzkości w obliczu katastrofy. Te wydarzenia odbiły się szerokim echem w naszym kraju, a zaskakująca skala protestów w obronie klimatu pokazała, że nie da się dłużej ignorować tematu i głosów żądających zmian, prawdziwego pospolitego ruszenia zwłaszcza najmłodszych pokoleń. Kwestie zanieczyszczenia środowiska i klimatu były też ważnym elementem III Kongresu Praw Obywatelskich; o prawie człowieka do czystego środowiska pisze Maciej Taborowski, zastępca rzecznika praw obywatelskich w dalszej części raportu.

Budzeniu świadomości Polaków z pewnością pomagają nowe rozwiązania legislacyjne. Rok 2019 to także dyskusje m.in. nad przepisami dotyczącymi ROP – rozszerzonej odpowiedzialności producenta, w kontekście przyjętego w 2018 roku pakietu dyrektyw odpadowych Unii Europejskiej, ustanawiającego wyższe cele recyklingu odpadów komunalnych i opakowaniowych oraz obowiązków producentów opakowań do pokrycia kosztu zbiórki i przygotowania odpadów opakowaniowych do recyklingu. Na uchwalenie nowych regulacji kraje członkowskie mają czas do lipca 2020 roku. Zgodnie z oczekiwaniami w maju Parlament Europejski przyjął dyrektywę SUP (Single Used Plastic) wymierzoną w produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych.

W czerwcu Komisja Europejska opublikowała wytyczne – praktyczne wskazówki dla firm na temat raportowania wpływu ich działalności na klimat oraz odwrotnie – wpływu kryzysu klimatycznego na ich funkcjonowanie. Warto, by spółki były świadome, że interesariusze będą oczekiwać od nich tych danych w raportach niefinansowych. Przygotowanie dobrych jakościowo danych będzie wyzwaniem, co pokazało badanie świadomości klimatycznej spółek przeprowadzone przez Fundację Standardów Raportowania, Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych i Bureau Veritas: przeciętny wynik wyniósł zaledwie 1,03 na 10 możliwych do uzyskania punktów, a aż 66 ze 143 spółek (ponad 46%) nie osiągnęło nawet ułamkowych części punktu (badane były raporty roczne wszystkich spółek giełdowych podlegających obowiązkowi ujawniania informacji niefinansowych za dwa kolejne lata 2017 i 2018). To pokazuje jak bardzo biznes musi przyspieszyć z edukacją w tym zakresie: tylko 10% spółek zakomunikowało polityki klimatyczne, a jedynie około 2% określiło mierzalne cele związane z redukcją emisji.

Rok zakończył się przyjęciem przez Radę Europejską Europejskiego Zielonego Ładu – ambitnego planu zgodnie z którym Europa do 2050 roku stanie się pierwszym neutralnym dla klimatu kontynentem. Zrównoważona zielona transformacja jako strategia wzrostu gospodarczego dla UE zakłada m.in. ambitne ograniczenie emisji, inwestowanie w nowatorskie badania i innowacje oraz ochronę środowiska naturalnego w Europie dzięki inwestycjom w technologie ekologiczne, zrównoważone rozwiązania i nowe przedsiębiorstwa. Ciut wcześniej, w listopadzie, powołano w Polsce co prawda Ministerstwo Klimatu, jednak wyłączenie naszego kraju z nowego porozumienia i bardzo mgliste rezultaty szczytu klimatycznego w Madrycie to najbardziej gorzkie pigułki na koniec roku. Pocieszające, że tymczasem konsumenci coraz chętniej poznają rozwiązania zero waste, o czym świadczą rosnąca popularność targów tych produktów i kolejne inicjatywy biznesu służące wydłużeniu cyklu życia produktów (naprawianie i oddawanie zamiast wyrzucania i kupowania).

Wszystko to wciąż o wiele za mało, by odwrócić obecne trendy konsumpcji i produkcji w stronę gospodarki obiegu zamkniętego. Uświadomił to światu kolejny raport organizacji Circle Economy opublikowany w styczniu 2020 roku, pokazujący, że wskaźnik cyrkularności wynosi 8,6%, co oznacza kolejny spadek w porównaniu z poprzednimi latami.

II . #17 SDG – Koalicje, konkursy, ratingi, cetryfikacje

Cieszą wspólne inicjatywy – koalicje, konkursy, ratingi, certyfikacje. Wciąż jeszcze mało powszechne i niewystarczająco popularne, a niezbędne do realizacji zrównoważonej wizji świata. To kolejny rok prac grup roboczych w ramach Zespołu do spraw Zrównoważonego Rozwoju i Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw przy Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju (od listopada Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej) w tym Grupy ds. Konsumenckich koordynowanej przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu; efekty prac grup to: opracowania tematyczne, broszury czy animacje. Celem w ramach Grupy Roboczej ds. Relacji z Osobami Świadczącymi Pracę działającej przy Zespole było wypracowanie poradnika dla pracodawców na temat pracy przymusowej. To działanie wpisujące się w coraz silniejszy nurt dotyczący obowiązku analizy ryzyk biznesowych w kontekście praw człowieka (human rights due diligence) i potrzeby edukacji pracodawców w tym zakresie.

W lutym działalność rozpoczęła Rada Dostępności przy Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju. Powołanie do niej otrzymało blisko pięćdziesiąt osób, w tym Dominika Bettman, prezeska Forum Odpowiedzialnego Biznesu. Rada skupia przedstawicieli organizacji, instytucji rządowych, sektora nauki i biznesu oraz ekspertów ds. dostępności, jej zadaniem jest rekomendowanie najlepszych rozwiązań dla poprawy dostępności w przestrzeni publicznej oraz opiniowanie zmian w prawie na rzecz dostępności.

W czerwcu 2019 roku zawiązała się polska Koalicja ds. Zrównoważonego Oleju Palmowego, łącząca głównie przedstawicieli branży spożywczej, kosmetycznej i chemicznej, której celem jest doprowadzenie najpóźniej do 2023 roku do wykorzystywania w Polsce wyłącznie certyfikowanego oleju palmowego pochodzącego ze zrównoważonych upraw.

W ramach rozległej współpracy organizacji uczestniczących w Kampanii 17 Celów CSR Consulting oraz w partnerstwie z Głównym Urzędem Statystycznym, po wielomiesięcznych konsultacjach eksperckich, powstał „Barometr wpływu”. To zestaw 30 wskaźników do mierzenia i raportowania postępu sześciu priorytetowych Celów Zrównoważonego Rozwoju dla polskiego biznesu.

W październiku ogłoszono pierwszą edycję Diveristy & Inclusion Rating Forum Odpowiedzialnego Biznesu, koordynatora Karty Różnorodności w Polsce, i zespołu Sustainability Consulting Deloitte Polska. Narzędzie umożliwia mierzenie poziomu zaawansowania firmy w zakresie budowania włączającej kultury organizacyjnej, pierwszy rating najbardziej zaawansowanych firm tworzy pięć spółek reprezentujących sektor bankowy.

2019 rok to również czas podsumowań projektu „30-lecie gospodarki wolnorynkowej w Polsce. Biznesie, co dalej?” ośrodka THINKTANK i Forum Odpowiedzialnego Biznesu, które przygotowały ranking projektów społecznych biznesu, które miały największą wartość dla społeczeństwa w mijającym 30-leciu, wyróżniając w odrębnych kategoriach projekty ogólnopolskie oraz lokalne. Listę 30 najlepszych projektów w obu kategoriach ogłoszono w Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju.

Również w październiku odbyło się spotkanie przyjaciół B Corp w Polsce, certyfikacji, przyznawanej przez organizację B Lab, opartej na szczegółowej weryfikacji sposobu funkcjonowania firmy w odniesieniu do otoczenia i wszystkich interesariuszy. Dotychczas miała go w Polsce jedna spółka. Dzięki zaangażowaniu firmy Better, promującej ruch B Corp, jest szansa, by to grono rosło.

W listopadzie zainaugurowana została inicjatywa Climat Leadership ALK i GRID Warszawa zachęcająca z kolei firmy do podejmowania zobowiązań na drodze do ich neutralności klimatycznej.

Do rozległej współpracy organizacji branżowych, związków zawodowych, pracodawców i instytucji publicznych w celu m.in. wprowadzenia zbioru zasad etycznych branży hostessingowej namawiają autorzy raportu Branża hostess w Polsce. Główne problemy i kontrowersje – Komitet Dialogu Społecznego KIG (KDS KIG) oraz Forum Odpowiedzialnego Biznesu. To pierwsza próba spojrzenia na sytuację w zawodzie hostessy na podstawie badania przeprowadzonego wśród samych hostess oraz analizy ogólnodostępnych źródeł.

Koalicja Prezesi Wolontariusze wraz z rozszerzaniem spektrum działania zmieniła nazwę na Koalicję Liderzy Pro Bono oraz ogłosiła kampanię promującą wolontariat pracowniczy o nazwie Ten 1 dzień.

Po 10 latach od ogłoszenia w grudniu 2009 roku pierwszego zestawienia spółek odpowiedzialnych społecznie – Respect Index – Giełda Papierów Wartościowych uznała, że założenia edukacyjne Respect Index zostały spełnione. Czas więc w Polsce na indeks z mocnym celem inwestycyjnym – WIG-ESG, który od stycznia 2020 roku całkowicie zastąpił dawny.

Rok 2019 potwierdził mobilizację biznesu i konsumentów, ale i rosnącą skalę wyzwań na drodze do realizacji Agendy 2030. Tym istotniejsze stają się kwestie równowagi między pracą a życiem prywatnym. Ogłoszona w połowie roku dyrektywa WLB, wpisuje się w poszukiwania zmiany obowiązujących standardów pracy m.in. w kierunku większej elastyczności oraz wyrównywania praw i szans obu płci. Jakkolwiek niepoddana jeszcze szerszej dyskusji w Polsce, do czasu jej wdrożenia w 2022 roku może stać się elementem bardzo pożądanych i potrzebnych zmian w polskich firmach.

Autorzy

Marzena Strzelczak

Marzena Strzelczak

Prezeska Forum Odpowiedzialnego Biznesu, na stanowisku Dyrektorki Generalnej od października 2014 roku. Od końca 2015 roku odpowiada także za koordynację polskiej Karty Różnorodności i współpracę z Platformą Diversity Charters przy Komisji Europejskiej.

Ekspertka w zakresie komunikacji i CSR, coach ICC. Doświadczenie zawodowe zdobywała w dużych grupach kapitałowych, w branży finansowo-ubezpieczeniowej oraz w sektorze energetycznym m.in. jako menedżerka/dyrektorka ds. komunikacji korporacyjnej, pełnomocniczka Zarządu ds. Strategii Zrównoważonego Rozwoju i Odpowiedzialnego Biznesu, szefowa zespołu dialogu ze społecznościami lokalnymi, członkini zarządu korporacyjnej fundacji.

Na co dzień koordynuje program Karta Różnorodności i zarządza Zespołem FOB, uczestnicząc w kształtowaniu wszystkich projektów i programów Forum w wyjątkowym gronie kreatywnych indywidualistów, doskonałych również w pracy zespołowej.

Absolwentka polonistyki UW, studiów podyplomowych dotyczących PR, marketingu i CSR w Polsce i za granicą m.in. na Uniwersytecie w Genewie i na Uniwersytecie w Cambridge.

Prywatnie, nie wyobraża sobie życia bez przyjaciół i czytania.

Marta Borowska

Marta Borowska

W latach 2015-2020 w Forum Odpowiedzialnego Biznesu zajmowała się realizacją projektów, organizacją wydarzeń i współpracą międzynarodową. Koordynowała przygotowanie raportu „Odpowiedzialny biznes w Polsce. Dobre praktyki”.

Odpowiadała za działania związane z trzecia edycją nagrody „Ludzie, którzy zmieniają biznes” (2019). Reprezentowała Stowarzyszenie w pracach grupy roboczej ds. innowacji dla zrównoważonego rozwoju i CSR przy Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju. Organizowała m.in. Dzień Różnorodności, ogłoszenia raportu „Odpowiedzialny biznes w Polsce. Dobre praktyki” w Warszawie i regionach, UN Day w Warszawie, spotkanie organizacji partnerskich CSR Europe.

Realizowała w Polsce międzynarodowy projekt EU Talent kierowany do małych i średnich przedsiębiorstw a koordynowany przez CSR Europe. Pracuje przy międzynarodowych projektach m.in. z CSR Europe i SustainAbility. Odpowiadała za realizację obchodów jubileuszu 15 lat partnerstwa na rzecz CSR w Polsce, odbywających się pod hasłem „Biznes, który zmienia świat. Ludzie, którzy zmieniają biznes”.

Ukończyła iberystykę w Instytucie Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich na Uniwersytecie Warszawskim.

Doświadczenie zawodowe zdobywała przy organizowaniu konferencji inwestycyjnych. Jako wolontariuszka zajmowała się tłumaczeniami w służbach medycznych w Wolontariacie Miast Gospodarzy EURO 2012 i pomagała w organizacji pierwszego Wielkiego Testu Języka Angielskiego. Była lektorką języka angielskiego i hiszpańskiego oraz autorką tekstów o piłce siatkowej kobiet.

Fanka siatkówki, łyżwiarstwa figurowego i kotów. Kocha książki fantasy, reportaże i seriale. Współtworzy bloga „Książki mojej siostry” o literaturze i popkulturze.