#CSRwPL2017

Artykuł pochodzi z Raportu „Odpowiedzialny biznes w Polsce 2017. Dobre Praktyki” wydanego przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu w kwietniu 2018 roku.

Pobierz Raport >>

***

W 2017 roku minęło 30 lat od ogłoszenia historycznego raportu Brundtland, który wprowadził do debaty publicznej pojęcie zrównoważonego rozwoju we współczesnym rozumieniu. Równocześnie miniony rok był drugim rokiem wdrażania Celów Zrównoważonego Rozwoju (SDG, Sustainable Development Golas). I wszystko wskazuje na to, że biznes chce skorzystać z szansy włączenia się w poszukiwanie rozwiązań, które zapewnią harmonijny rozwój firmom i ich otoczeniu, a SDG staną się kompasem zrównoważonego rozwoju, bez względu na charakter organizacji i miejsce na mapie.

SDG

Potwierdza to nie tylko mnogość inicjatyw poświęconych osiągnięciu celów, jakie podejmowały, także w Polsce, agendy ONZ/lub powiązane z ONZ: UNIC, UNICEF, WHO, UNEP/GRID czy Global Compact, i realizowały w partnerstwie międzysektorowym, z udziałem NGO, biznesu i administracji. Popularyzacji tematu sprzyjała też aktywność administracji publicznej i krajowego koordynatora działań na szczeblu rządowym na rzecz realizacji Agendy 2030 – Ministerstwa Rozwoju (obecnie Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii). Ministerstwo zainicjowało „Partnerstwo na rzecz realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju” – rodzaj dobrowolnej deklaracji sektora prywatnego oraz wszystkich organizacji, które inspirują firmy do podejmowania nowych wyzwań. Projekt spotkał się z dużym zainteresowaniem. 2017 rok to także liczne spotkania i warsztaty edukacyjne służące popularyzacji tych celów, które firmy uważają za szczególne istotne dla swojej działalności biznesowej. Pojawiły się także długofalowe inicjatywy, jak np. kampania 17/17 firmy CSR Consulting, realizowana w szerokim partnerstwie międzysektorowym. W 15. edycji raportu „Odpowiedzialny biznes w Polsce. Dobre praktyki” mieliśmy po raz kolejny rekordową liczbę projektów. Pojawiło się też pewne novum; wszystkie nowe praktyki firm prezentowane są w kontekście Celów Zrównoważonego Rozwoju. Z pewnością ułatwi to zainteresowanym znalezienie nie tylko inspiracji, ale i partnerów do realizacji działań na rzecz SDG.

Raportowanie niefinansowe

To kolejna kwestia, która interesowała świat CSR w 2017 roku. Co ważne, dzięki wejściu w życie dyrektywy 2014/95/UE (zmieniającej dyrektywę 2013/34/UE) w sprawie ujawniania danych niefinansowych i informacji na temat różnorodności, zagadnienie to przesunęło się z obszaru komunikacji, społecznej odpowiedzialności i HR na orbitę zainteresowania zarządów i relacji inwestorskich. Firmy były licznie reprezentowane na wszystkich wydarzeniach związanych z dyrektywą, kierowały też wiele pytań do Ministerstwa Finansów odpowiedzialnego za jej implementację w Polsce. Warto tu podkreślić duże zaangażowanie Ministerstwa Finansów, a także edukacyjną rolę Ministerstwa Rozwoju, które mocno wspierało temat m.in. poprzez organizację konferencji oraz publikację II wydania Poradnika dla raportujących (efektu pracy grupy roboczej ds. monitorowania trendów CSR, powołanej przez Zespół ds. Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw).

W 2017 roku ukazał się również Standard Informacji Niefinansowych (SIN), opracowany przez Fundację Standardów Raportowania oraz Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych (SEG)we współpracy z wieloma instytucjami i organizacjami. To zresztą aspekt wart podkreślenia –koalicja na rzecz popularyzacji raportowania: administracji, różnego rodzaju organizacji, jak wspomniane już SEG, Forum Odpowiedzialnego Biznesu czy Polska Izba Biegłych Rewidentów, wreszcie firm doradczych. I choć sama ustawa daje dużą dowolność w zakresie sposobu podawania rozszerzonych informacji niefinansowych, to bezsprzecznie za jej sprawą temat raportowania zyska na znaczeniu.

Pierwsze jaskółki zmian obserwowaliśmy właśnie w 2017 roku.  Do Konkursu „Raporty Społeczne, organizowanego przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu i firmę Deloitte, zgłoszono rekordową liczbę raportów (44). W kolejnych latach powinniśmy się spodziewać dalszego rozwoju, choć część firm, bez wcześniejszych doświadczeń w tym zakresie, zacznie zapewne wypełnianie obowiązków od przygotowania niezbędnego minimum. Pewnym novum jest też pojawienie się narzędzi online do zbierania danych pozafinansowych – aplikacji SMART CSR czy Diaphane Software.

Różnorodność

Nowe regulacje dotyczące ujawniania informacji niefinansowych oraz o polityce różnorodności nakładają też na duże spółki giełdowe obowiązek przedstawienia działań w zakresie polityki różnorodności w odniesieniu do stanowisk administracyjnych, zarządczych i nadzorczych (lub wytłumaczenia, dlaczego takich działań nie podejmują). Można więc oczekiwać, że wzrośnie zainteresowanie firm zarządzaniem różnorodnością w miejscu pracy, co w efekcie powinno wzmacniać proces zwiększenia reprezentacji kobiet na stanowiskach kierowniczych różnego szczebla. To temat, który od kilku lat jest coraz chętniej podejmowany przez biznes w różnych kontekstach. I choć Polska, na podstawie np. zestawień dotyczących wynagrodzeń kobiet i mężczyzn, jawi się jako jeden z europejskich liderów równości w tym zakresie, plasujemy się też w czołówce, jeśli chodzi o obecność kobiet na wysokich stanowiskach (co pokazało ubiegłoroczne badanie „Women in Business 2017”), to na najwyższych szczeblach w Polsce jest jedynie 15,2% kobiet – w radach nadzorczych, a tylko 6,3% na czele zarządów firm (spośród ponad 480 spółek giełdowych z rynku głównego; ubiegłoroczne globalne badanie firmy Deloitte). Wciąż dużo jest więc do zrobienia.

Liczne inicjatywy na rzecz budowania sieci kobiecych, np. SheXO Deloitte czy programów mentoringu, jak choćby Vital Voices pokazują zainteresowanie biznesu tym tematem. Innym kierunkiem działań dotyczącym równości płci w kontekście ekonomicznym są te prowadzone na rzecz zwiększenia przedsiębiorczości kobiet, takie jak np. Sieć Przedsiębiorczych Kobiet czy Kongres Kobiet. Ten ostatni jako priorytetowy cel stawia równość płci w życiu publicznym, jednak podejmuje także kwestię wyrównywania szans w życiu zawodowym.

Najważniejszą rolę do odegrania ma oczywiście biznes, ale dużym wsparciem mogą być i – rzecz jasna – regulacje administracyjne i działania organizacji pozarządowych. W 2017 roku obchodziliśmy piątą rocznicę powołania w Polsce Karty Różnorodności, po raz pierwszy przyznaliśmy nagrodę dla „Ludzi, którzy zmieniają biznes” w kategorii „różnorodność”. Rok zamknęliśmy z listą ponad 210 sygnatariuszy Karty. Wśród nich znalazły się aż cztery nowe (za Słupskiem i Poznaniem) samorządy: miasta Wrocław, Częstochowa i Gdańsk oraz województwo dolnośląskie. Popularyzacja zarządzania różnorodnością w Polsce, podobnie jak raportowania niefinansowego, potrzebuje szerokiej koalicji różnych środowisk. W przypadku wzmacniania roli kobiet po części już tak się dzieje. Teraz ważne jest, by firmy zaczęły podejmować działania także ze względu na inne przesłanki czy potencjalne czynniki dyskryminacji. Tym cenniejsze są takie inicjatywy, jak Kongres Różnorodności (realizowany przez firmy Henkel Polska oraz Be.Navigator), który od lat jest źródłem inspiracji i konkretnych praktyk biznesowych. Z kolei grupa Task Force Come CloSeR to Disability w ramach Fundacji Moffin Menedżerowie Jutra opracowała bardzo przydatny przewodnik dla firm Dostępna firma – dostępne otoczenie.

Prawa człowieka, etyka, sygnaliści

Przeciwdziałanie korupcji oraz poszanowanie praw człowieka to te obszary, które m.in. wskazane zostały jako obowiązkowe w nowych regulacjach o ujawnianiu danych pozafinansowych. Temat będzie więc zyskiwał na znaczeniu. Potrzebne są więc inicjatywy, które służą jego lepszemu zrozumieniu przez biznes.

Pod koniec maja 2017 roku Rada Ministrów przyjęła Krajowy Plan Działania (KPD) na rzecz wdrażania Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka na lata 2017–2020. Dzięki współpracy Ministerstwa Rozwoju z Polskim Instytutem Praw Człowieka i Biznesu (PIHRB) odbyła się konferencja prezentująca KPD i debata nad tym, jak najskuteczniej wdrażać przewidziane działania i jakie elementy powinny być ujęte w ustawodawstwie. Osobna sesja z udziałem przedstawicieli Fundacji im. Stefana Batorego, koordynatora programu „Odpowiedzialne państwo”, poświęcona była m.in. sygnalistom. Zgodnie z projektem ustawy o jawności życia publicznego z 2017 roku do polskiego systemu prawnego ma wejść pojęcie sygnalisty. Prace nad ustawą nadal trwają, ale zdefiniowanie roli sygnalisty i rozstrzygnięcia dotyczące zasad nadawania tego statusu i jego ochrony będą miały wpływ na dalszy rozwój tej tematyki w Polsce.

W ubiegłym roku kontynuowane były też prace Koalicji Rzeczników Etyki Global Compact w ramach programu „Biznes i prawa człowieka”. Stale rośnie grono sygnatariuszy Standardu Minimum Programu Etycznego Global Compact. Swoje działania kontynuowała również grupa robocza ds. etyki i standardów odpowiedzialnego prowadzenia biznesu przy Zespole ds. Zrównoważonego Rozwoju i Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw w Ministerstwie Rozwoju, której prace podsumowała październikowa konferencja w ministerstwie. Z kolei przygotowana w grupie roboczej ds. edukacji i popularyzacji CSR, współkoordynowanej przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu, Deklaracja Społecznej Odpowiedzialności Uczelni zwiększyła zainteresowanie obszarem społecznej i środowiskowej odpowiedzialności w szkołach wyższych. Trwa debata nad odpowiedzialnością i etyką w branży finansowej, a konferencja Nienieodpowiedzialni po raz kolejny przyciągnęła szerokie grono zainteresowanych.

Gospodarka cyrkularna (GOZ)

To stały element dyskusji o nowych modelach biznesowych podczas wielu konferencji, debat, warsztatów. W 2017 roku w Ministerstwie Rozwoju trwały prace nad  „Mapą drogowej transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym”, przygotowaną przez międzyresortowy Zespół ds. GOZ. UNEP/GRID wspólnie z Coca-Cola HBC Polska przeprowadził cykl warsztatów poświęconych gospodarce o obiegu zamkniętym z udziałem przedstawicieli biznesu, instytucji publicznych, nauki, organizacji pozarządowych i konsumenckich. Prężnie działa Koalicja na rzecz gospodarki obiegu zamkniętego Reconomy. W 2017 roku ukazał się jej kolejny raport pt. Gospodarka obiegu zamkniętego – biznes i konsument na ścieżce zmiany, podsumowujący aktualne wyzwania edukacyjne, organizacyjne i systemowe. Firmy podejmują działania edukacyjne, wewnętrzne i zewnętrzne (rzadziej), jak np. konkurs Stena Circular Economy Award. Dominuje przekonanie, że GOZ może mieć największy wpływ na rzeczywistość gospodarczą, zwłaszcza długoterminowo, jednak przykładów realnych działań firm wciąż jest jeszcze mało. Zwraca też uwagę, że to jeden z nielicznych tematów dotyczących środowiska szeroko omawiany w Polsce. Zbyt mało mówimy o energii odnawialnej i zmianach klimatu.

VI Nowe technologie, hackathony, start-upy i OEE

Każdy z pięciu tematów znalazł odbicie zarówno w publikacjach, jak i w wydarzeniach CSR w 2017 roku, choć z oczywistych względów w niniejszym podsumowaniu uwzględniono tylko część z nich. Co ciekawe, można też wskazać obszary, które choć nie są wprost związane ze społeczną odpowiedzialnością biznesu, mają potencjał do budowania bardziej zrównoważonej przyszłości. Takim ogromnym zagadnieniem są nowe technologie, które mogą wspierać walkę z wykluczeniem i dyskryminacją (choć też mogą dyskryminować). Wykorzystanie hackathonów do promocji SDG; pierwszy taki projekt w Polsce, rozpoczęły Kompania Piwowarska i Bank BGŻ BNP Paribas. W 2017 roku ukazał się też przewodnik Hackathony CSR, przygotowany przez ChallengeRocket przy współpracy z Forum Odpowiedzialnego Biznesu, pod patronatem Ośrodka Informacji ONZ.  Inny obszar to start-upy, które już zmieniają duży biznes.

Nie cichną dyskusje o odpowiedzialności firm i konieczności wychodzenia poza ramy obowiązkowych regulacji. Zarówno w kontekście potęgi – ekonomicznej korporacji, zwłaszcza siły innowacji gigantów technologicznych, jak i wyzwań środowiskowych czy społecznych, przed którymi stoi świat. Jak również – odpowiedzialności liderów, przywództwa i zaufania niezbędnego do budowania kapitału społecznego, podstawy innowacyjnych gospodarek i włączających organizacji. Te debaty prowadzone są również w Polsce. W 2017 roku ukazał się ciekawy raport Problemy i wyzwania w organizacjach – znaczenie kapitału społecznego autorstwa House of Skills we współpracy z Krajową Izbą Gospodarczą i Forum Odpowiedzialnego Biznesu. Budowaniu zaufania społecznego poświęcona była trzecia edycja Ogólnopolskiego Festiwalu Myślenia Projektowego. Odbyła się też kolejna edycja Open Eyes Economy Summit – Kongresu Ekonomii Wartości, którego organizatorzy mają ambicję pokazania, że „nadszedł czas na zmianę ekonomii chciwości w ekonomię wartości”. Brzmi znajomo?

 

Bardzo dziękujemy za współpracę: Karolinie Długosz, Łukaszowi Makuchowi, Przemkowi Oczypowi, Agacie Raichel-Rudnickiej, Barbarze Tęczy.

Autorzy