Program etyczny w firmie

24 lutego 2005

Kultura organizacyjna zakorzeniona w programie etycznym to najlepsze spoiwo cementujące firmę i integrujące załogę. Badania potwierdzają, że zachodzi pozytywna korelacja między naciskiem na postępowanie etyczne a motywacją pracowników i wynikami osiąganymi przez firmę.

O wartości przedsiębiorstwa decydują nie tylko środki produkcji, kapitał i dochody, ale także panujące w nim zwyczaje i sposób traktowania pracowników. Na konkurencyjnym rynku firmy funkcjonują w otoczeniu podobnych warunków zewnętrznych. Tym, co różnicuje ich pozycję, są najczęściej ludzie. To ich postępowanie i praca prowadzą do efektywnej realizacji zadań strategicznych. Trwale sukcesy odnoszą te przedsiębiorstwa, które dokonują właściwych wyborów strategicznych, umieją na bieżąco -w odpowiedzi na zmiany warunków rynkowych – dostosować się do oczekiwań swoich klientów. Dzięki temu wybrana strategia może być skutecznie realizowana. Osiągnięcia te mają swoją podstawę właśnie w pracownikach – w ich kwalifikacjach, zmotywowaniu, ale także w etosie przedsiębiorstwa.

Społeczny klej

Powstaje pytanie: w jaki sposób tak zorganizować załogę, by jej praca przekładała się na zakładany w strategii sukces? Okazuje się, że kultura organizacyjna zbudowana na fundamencie programu etycznego jest świetnym „klejem społecznym” (social glue), który integruje pracowników wokół wspólnych wartości. Przedsiębiorstwo, które kładzie nacisk na zgodność codziennej praktyki z przyjętymi wartościami i ma kadrę zarządzającą, zdolną mobilizować pracowników do respektowania wartości, osiąga wysoki poziom zmotywowania załogi i jej identyfikacji z firmą – wyższy niż w firmach, które nie określiły dotąd swoich zasad. Taka sytuacja szybko uwidacznia się w poprawie konkurencyjności  firmy i osiąganych przez nią wynikach.

Przykład z góry

Ludzie pragną nie tylko pracy i płacy, ale i współuczestnictwa w działaniach firmy. Chcą tak identyfikować się ze swoją organizacją i jej wartościami, aby czerpać stąd satysfakcję i dumę. Wówczas są gotowi do wysiłku i poświęcenia. Na ukształtowanie takiego klimatu w firmie ogromny wpływ mają menedżerowie. To oni powinni dawać przykład innym pracownikom i przekonywać ich do tego, że określenie wartości firmy, a potem zbudowanie firmowego etosu jest równie ważne jak środki produkcji, kapitał czy kwalifikacje załogi. Jeżeli menedżerowie myślą wyłącznie o własnym sukcesie – prestiżu, wynagrodzeniu i innych przywilejach, to wprowadzenie programu etycznego będzie trudne. Podobnie jest, gdy menedżerowie nie są przekonani o ogromnym znaczeniu, jakie dla prosperowania firmy ma zbudowanie jej etosu. Wówczas są skłonni utrzymywać, że w życiu zawodowym panują inne zasady niż w prywatnym czy też, że etyka w biznesie jest niebezpieczna w obliczu konieczności dbania o wynik finansowy itp.

Wspólne tworzenie

Program etyczny to całościowe przedsięwzięcie skierowane na ukształtowanie etosu przedsiębiorstwa jako instrumentu o randze strategicznej. Na etapie wdrażania często pojawia się pokusa, by zredukować go do doraźnej techniki wspomagającej działalność PR. Tymczasem dobry projekt musi mieć charakter długoterminowy i stale angażować jak największą grupę pracowników. Wartości istotne dla firmy bywają niekiedy narzucane załodze „z góry”. Doświadczenie wielu przedsiębiorstw dowodzi, że taki sposób wdrożenia nie przynosi spodziewanych efektów. Bardzo ważne jest, by ludzie, których będzie on dotyczył, czuli, że są jego współtwórcami.

Elementy programu

Na podstawie dotychczasowych doświadczeń można wyodrębnić kilka głównych elementów dobrze skonstruowanego programu etycznego, który będzie skutecznym narzędziem budowania etosu.

  1. Kodeks etyczny powinien przekładać wartości firmy na konkretne reguły postępowania na co dzień
    w stosunkach międzyludzkich.
  2. Wraz z programem etycznym należy tworzyć takie struktury komunikacji, koordynacji i motywacji
    w firmie, które zmobilizują pracowników do samodzielności i rozwoju.
  3. Elementem programu etycznego jest opracowanie wieloletniego planu kształcenia etycznego, ze
    szczególnym uwzględnieniem kadry menedżerskiej.
  4. Stosowanie  różnych  sposobów „wciągania” pracowników w tworzenie programu i jego realizację, np. poddanie pod dyskusję projektu dokumentów, korzystanie z pomocy naturalnych liderów, entuzjastów, identyfikowanie kwestii nurtujących ludzi w firmie itp.
  5. Systematyczne promowanie zachowań etycznych (wyróżnienia, informacje, premie itp.).
  6. Ciągłe monitorowanie przestrzegania norm etycznych i standardów zawodowych przy współpracy osób z różnych poziomów organizacji, np. współpraca ta może się odbywać w Komisji Etycznej.
  7. Włączenie informacji na temat przestrzegania norm etycznych w proces ocen pracowniczych, a także w procesy rekrutacji i awansu.
  8. Opracowanie przejrzystych procedur zwalniania pracowników (np. wystawienia dobrych referencji, pomoc w postaci szkoleń czy przekwalifikowania, nawet poszukiwania nowego miejsca pracy itp.). Sposób, w jaki firma rozstaje się z odchodzącymi pracownikami, ma bardzo duży wpływ na postrzeganie jej przez tych, którzy pozostają.

Dobrze przygotowany i wdrożony program etyczny jest istotnym składnikiem długoterminowego wzrostu wartości przedsiębiorstwa. Ma też istotne znaczenie krótkoterminowe. Pozytywne efekty programu etycznego pojawiają się bowiem bardzo szybko.

Krzysztof Polak

Na podstawie materiałów udostępnionych przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu www.fob.org.pl

źródło: Gazeta Prawna