Członkowie rad nadzorczych muszą ponownie przemyśleć obowiązki prawne w związku z kryzysem klimatycznym

7 lipca 2021

W nowym opracowaniu prawnym (Legal primer), przygotowanym wspólnie przez Commonwealth Climate and Law Initiative (Inicjatywa Wspólnoty Narodów na rzecz Klimatu i Prawa) oraz Climate Governance Initiative – CGI (Inicjatywa na rzecz zarządzania klimatem), dokonano analizy szybko zmieniającej się sytuacji związanej z zagrożeniami i szansami dla biznesu wynikającymi ze zmian klimatu oraz implikacji dla obowiązków prawnych członków rad nadzorczych.

Opracowanie na temat zmian klimatycznych. Zobowiązania oraz obowiązki informacyjne członków rad nadzorczych, w którym poddano analizie 20 krajów oraz Unię Europejską, jest pierwszym tego typu opracowaniem prawnym, obejmującym tak szeroką próbę najważniejszych systemów prawa kontynentalnego i anglosaskiego. W Opracowaniu zwrócono uwagę na zbiór podstawowych, uniwersalnych zasad, jak również na zauważalne różnice w zakresie obszerności i restrykcyjności pomiędzy wiodącymi jurysdykcjami a pozostałą grupą.

Niniejsze opracowanie stanowi niejako kontynuację publikacji ekspertyz prawnych niezależnych radców prawnych dotyczących zmian klimatycznych i obowiązków członków rad nadzorczych, z których najwcześniejsza została wydana w 2016 r. w Australii (Opinia Hutleya, zaktualizowana w 2019 i 2021 r.), a kolejne w Kanadzie w 2020 r. (Opinia Hansella) oraz w Singapurze w kwietniu 2021 r. (Opinia Chana). Z uwagi na to, że opinie te zaczęły zyskiwać rozgłos w kręgach prawniczych i stały się bodźcem do podejmowania dalszych inicjatyw tego typu w innych krajach, gdzie obowiązuje system common law, CGI uznała, że członkowie rad nadzorczych powinni być w stanie zrozumieć wnioski w nich zawarte oraz podejmować działania, które są z nimi zgodne.

– Udostępnianie tych informacji członkom rad nadzorczych, z których większość nie ma wykształcenia prawniczego, jest niezbędne, aby zmienić poziom ich świadomości i sposób postępowania. Wielu członków rad nadzorczych żyje w błędnym przekonaniu, że ich zobowiązania prawne mogą w rzeczywistości uniemożliwić im prowadzenie polityki klimatycznej zgodnej z założeniami paryskiego porozumienia klimatycznego, zwłaszcza jeśli oznacza to rezygnację z realizacji dochodowych przedsięwzięć. Opracowanie to udowadnia, że tak nie jest – wręcz przeciwnie – stwierdziła Karina Litvack, dyrektor niewykonawczy i prezes Climate Governance Initiative oraz jedna z osób, które przyczyniły się do powstania Opracowania.

– Opracowanie jest przewodnikiem dla laików po opiniach ekspertów i analizach radców prawnych, wiodących kancelarii prawnych i naukowców na temat tego, co zmiany klimatyczne i osiągnięcie zerowej emisji netto oznaczają z perspektywy obowiązków ciążących na członkach rad nadzorczych. Stanowi ono zwięzłe i bardzo czytelne podsumowanie kluczowych zasad i wniosków, które członkowie rad nadzorczych muszą znać i stosować już dziś – podkreśliła Ellie Mulholland, dyrektor Commonwealth Climate and Law Initiative i jedna z osób, które przyczyniły się do powstania Opracowania.

Zakres geograficzny Opracowania obejmuje praktycznie wszystkie kraje, w których CGI posiada albo prężnie już działające, albo dopiero planowane oddziały. Obejmuje ono dziesięć państw należących do systemu prawa kontynentalnego oraz Unię Europejską, tj.: Brazylię, Chile, Francję, Niemcy, Włochy, Japonię, Meksyk, Rosję, Szwajcarię i Ukrainę, a także dziesięć jurysdykcji opartych na systemie prawa anglosaskiego, w tym: Australię, Kanadę, Hong Kong, Indie, Malezję, Nową Zelandię, Singapur, RPA, Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone.

To opracowanie jest prezentowane na webinariach skierowanych do odbiorców z Ameryki Łacińskiej (prowadzonych w języku portugalskim i hiszpańskim), Ameryki Północnej, regionu EMEA oraz Azji i Pacyfiku. Podczas każdego z tych webinariów odbywa się panel ekspercki z udziałem ekspertów z dziedziny prawa, członków rad nadzorczych oraz inwestorów, którzy podzielą się swoimi spostrzeżeniami na temat ryzyka prawnego i obowiązków związanych ze zmianami klimatycznymi, które członkowie rad nadzorczych muszą zrozumieć i na które muszą reagować, aby pokierować swoimi przedsiębiorstwami w taki sposób, by prężnie działały i odniosły sukces komercyjny w świecie o zerowym poziomie emisji dwutlenku węgla.

Kluczowe wnioski

  • Zmiany klimatyczne są obecnie powszechnie uznawane za zjawisko stwarzające nie tylko istotne ryzyko dla przedsiębiorstw, ale również poważne zagrożenie dla stabilności światowego systemu finansowego.
  • Sam ten fakt, w zestawieniu z tradycyjnym obowiązkiem zachowania lojalności oraz obowiązkiem działania z należytą starannością, które od dawna stanowią podstawę obowiązków członków –struktur zarządczych firm we wszystkich jurysdykcjach, oznacza, że członkowie rad nadzorczych muszą przyjąć zupełnie nową optykę i spojrzeć na swoje obowiązki przez pryzmat klimatu.
  • Wbrew temu, co wielu członków rad nadzorczych od dawna zakłada, ich prawny obowiązek ochrony interesów spółki nie powinien być postrzegany jako przeszkoda w podejmowaniu kroków mających przeciwdziałać kryzysowi klimatycznemu, nawet kosztem rezygnacji z realizacji dochodowych przedsięwzięć; wręcz przeciwnie – ciążące na nich obowiązki wymagają, by byli odpowiednio poinformowani o ryzyku związanym ze zmianami klimatycznymi i podejmowali stosowne decyzje.
  • Z drugiej strony, nieuwzględnienie zagrożeń związanych z klimatem nie może być usprawiedliwione przez odwoływanie się do takich pojęć, jak zasada niekontrolowania celowości decyzji biznesowych (lub jej odpowiednik w różnych systemach prawnych): żaden członek rady nadzorczej, w przypadku zaskarżenia w sądzie, nie będzie mógł argumentować, że „nikt nie wiedział”, jak poważne są zagrożenia klimatyczne, lub że nie dopuścił się rażącego zaniedbania, nie posiadając aktualnych informacji na temat tych zagrożeń.  Standardem będzie uznanie, że członkowie rad nadzorczych „wiedzieli lub powinni byli wiedzieć”.
  • Kolejnym kluczowym wnioskiem wymienionym w opracowaniu jest to, że zmieniające się standardy ujawniania informacji dotyczących klimatu, czy to regulowanego ustawowo, czy dobrowolnego w oparciu o takie powszechnie uznane ramy, jak Task Force on Climate-related Financial Disclosure (Grupa zadaniowa ds. ujawniania informacji finansowych związanych z klimatem), pociągają za sobą również istotne konsekwencje związane ze sposobem, w jaki członkowie rad nadzorczych powinni postrzegać swoje obowiązki. Zwykłe przestrzeganie zasad ujawniania informacji nie wystarczy, jeśli nie będą mu towarzyszyć zmiany w praktykach, ponieważ wypełnianie ich obowiązków będzie oceniane na podstawie standardu staranności, który jest zdefiniowany w kategoriach tego, co „odpowiedzialny członek rady nadzorczej” zrobiłby, a nie co zgłosiłby, aby zabezpieczyć swoją firmę w perspektywie długoterminowej.
  • Na ten standard staranności wpływa wiele czynników, w tym opinie naukowe oraz rosnące oczekiwania inwestorów dotyczące zarządzania klimatem.
  • Liczba sporów sądowych związanych z kwestiami klimatycznymi rośnie w szybkim tempie, weryfikując granice tego, co przez długi czas było akceptowalną praktyką biznesową. Rozsądni członkowie rad nadzorczych nie będą czekać, aż zostanie wniesiony przeciwko nim pozew do sądu – zrozumieją, że właściwe wypełnianie swoich obowiązków oznacza wykazanie się zdecydowanymi działaniami i wprowadzenie niezawodnych procesów zarządzania.
  • Wreszcie, mimo że niektóre jurysdykcje wyraźnie wiodą prym, w Opracowaniu stwierdzono, że zasady te są szeroko ugruntowane we wszystkich 20 jurysdykcjach, będących przedmiotem analizy, a także w UE, oraz że przepisy prawne, regulacje i ich interpretacja zmierzają w jednym spójnym kierunku.
  • Warto zauważyć, że przykłady nowatorskich przepisów, wytycznych i standardów znaleziono nie tylko w Unii Europejskiej, Nowej Zelandii i Wielkiej Brytanii – gdzie konsensus społeczny w sprawie zmian klimatycznych jest dobrze ugruntowany – ale także w Australii i Kanadzie, gdzie kwestia klimatyczna w dalszym ciągu pozostaje daleka od rozstrzygnięcia zarówno w dyskursie publicznym, jak i w kręgach dyrektorskich.

 Opracowanie dostępne jest na chapterzero.pl >>