Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030. Przywracanie przyrody do naszego życia

10 czerwca 2020

Komisja Europejska przedstawiła unijną strategię bioróżnorodności. Zakłada ona ochronę co najmniej 30 proc. ekosystemów w UE.

Komisja Europejska przyjęła nową kompleksową strategię na rzecz bioróżnorodności, mającą przywrócić ważną rolę przyrody w naszym życiu, oraz strategię „od pola do stołu” na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego środowisku systemu żywnościowego. Te dwie strategie wzajemnie się uzupełniają, łącząc przyrodę, rolników, firmy i konsumentów we wspólnym wysiłku na rzecz zrównoważonej konkurencyjności w przyszłości.

Strategie te – zgodne z Europejskim Zielonym Ładem – proponują ambitne działania i zobowiązania UE mające na celu powstrzymanie utraty bioróżnorodności w Europie i na świecie oraz przekształcenie naszych systemów żywnościowych tak, aby stanowiły światowy wzorzec pod względem zrównoważonej konkurencyjności, ochrony zdrowia ludzi i planety oraz zapewnienia źródeł utrzymania wszystkim podmiotom w łańcuchu wartości żywności. Kryzys związany z COVID-19 pokazał, jak stajemy się bezbronni wobec coraz większej utraty bioróżnorodności i jak ważny dla naszego społeczeństwa jest dobrze działający system żywnościowy. W obu strategiach na pierwszym miejscu stawia się obywatela, zobowiązując się do zwiększenia ochrony obszarów lądowych i morskich, odbudowy zdegradowanych ekosystemów i zapewnienie UE pozycji międzynarodowego lidera zarówno w dziedzinie ochrony bioróżnorodności, jak i budowania zrównoważonego łańcucha żywnościowego.

Nowa strategia na rzecz bioróżnorodności dotyczy głównych przyczyn utraty bioróżnorodności, takich jak niezrównoważone użytkowanie gruntów i morza, nadmierna eksploatacja zasobów naturalnych, zanieczyszczenie środowiska i inwazyjne gatunki obce. Strategia ta, przyjęta w środku pandemii COVID-19, jest centralnym elementem unijnego planu odbudowy, ma zasadnicze znaczenie dla zapobiegania przyszłym wybuchom epidemii i budowania odporności na nie oraz stwarza bezpośrednie możliwości biznesowe i inwestycyjne w celu ożywienia gospodarki UE. Dzięki tej strategii kwestia bioróżnorodności ma szansę stać się integralną częścią ogólnej strategii UE na rzecz wzrostu gospodarczego. W strategii proponuje się m.in. ustanowienie wiążących celów w zakresie odtworzenia zdegradowanych ekosystemów i rzek, poprawy stanu siedlisk i gatunków chronionych w UE, powrotu owadów zapylających na grunty rolne, ograniczenia zanieczyszczeń, ekologizacji naszych miast, wspierania rolnictwa ekologicznego i innych praktyk rolniczych sprzyjających różnorodności biologicznej, a także poprawienia stanu zdrowia lasów europejskich. W ramach strategii przedstawiono konkretne działania służące wprowadzeniu europejskiej bioróżnorodności na ścieżkę odbudowy do 2030 r., w tym przekształcenie co najmniej 30 proc. europejskich obszarów i mórz w skutecznie zarządzane obszary chronione oraz przywrócenie różnorodnych elementów krajobrazu na przynajmniej 10 proc. powierzchni użytków rolnych.

Planowane działania w zakresie ochrony przyrody, zrównoważonego korzystania z niej i odbudowy jej zasobów przyniosą korzyści gospodarcze lokalnym społecznościom, co przyczyni się do powstania trwałych miejsc pracy i wzrostu gospodarczego. Na rzecz bioróżnorodności uruchomione zostaną środki finansowe w wysokości 20 mld euro rocznie – z różnych źródeł, w tym funduszy unijnych, krajowych i prywatnych.

Strategia „od pola do stołu” umożliwi przejście na zrównoważony system żywnościowy w UE, który zapewni bezpieczeństwo żywnościowe oraz dostęp do zdrowego żywienia pozyskiwanego na zdrowej planecie. Strategia przyczyni się do zmniejszenia śladu środowiskowego i klimatycznego wytwarzanego przez system żywnościowy UE oraz wzmocnienia jego odporności, a także do ochrony zdrowia obywateli i zapewnienia źródeł utrzymania podmiotom gospodarczym. W strategii określono konkretne cele dotyczące przekształcenia unijnego systemu żywnościowego, w tym zmniejszenie stosowania pestycydów i ryzyka z tym związanego o 50 proc., zmniejszenie stosowania nawozów o co najmniej 20 proc., zmniejszenie o 50 proc. sprzedaży środków przeciwdrobnoustrojowych stosowanych u zwierząt gospodarskich i w akwakulturze oraz zwiększenie udziału upraw ekologicznych w całkowitej powierzchni użytków rolnych do 25 proc. W strategii zaproponowano również ambitne środki mające zapewnić, aby najprostszymi wyborami dla obywateli były wybory zdrowe; środki te obejmują ulepszone etykietowanie, lepiej zaspokajające potrzeby konsumentów w zakresie informacji na temat zdrowej i zrównoważonej żywności.

Europejscy rolnicy, rybacy i producenci akwakultury odgrywają kluczową rolę w przechodzeniu na bardziej sprawiedliwy i zrównoważony system żywnościowy. Otrzymają oni wsparcie w ramach wspólnej polityki rolnej i wspólnej polityki rybołówstwa za pośrednictwem nowych źródeł finansowania i ekoprogramów w celu stosowania zrównoważonych praktyk. Zrównoważony rozwój jako znak rozpoznawczy Europy otworzy nowe możliwości biznesowe i przyczyni się do dywersyfikacji źródeł dochodów europejskich rolników i rybaków.

Przedstawione dwie strategie – jako zasadnicze części Europejskiego Zielonego Ładu przyczynią się również do ożywienia gospodarczego. W kontekście koronawirusa mają one zwiększyć odporność naszych społeczeństw na przyszłe pandemie i zagrożenia, takie jak skutki zmian klimatu, pożary lasów, brak bezpieczeństwa żywnościowego czy ogniska epidemiczne, w tym poprzez wspieranie bardziej zrównoważonych praktyk w dziedzinie rolnictwa, rybołówstwa i akwakultury, a także poprzez ochronę dzikiej fauny i flory oraz zwalczanie nielegalnego handlu dziką fauną i florą.

Strategie mają również istotne elementy międzynarodowe. Strategia na rzecz bioróżnorodności potwierdza determinację UE, by dać przykład w walce ze światowym kryzysem w dziedzinie bioróżnorodności. Komisja będzie dążyć do uruchomienia wszystkich instrumentów działań zewnętrznych i partnerstw międzynarodowych, aby pomóc w opracowaniu nowych ambitnych ram ONZ w zakresie bioróżnorodności na Konferencji Stron Konwencji o różnorodności biologicznej w 2021 r. Celem strategii „od pola do stołu” jest promowanie globalnego przejścia na zrównoważone systemy żywnościowe, w ścisłej współpracy z partnerami międzynarodowymi.

Kryzys związany z koronawirusem pokazał, jak bardzo jesteśmy bezbronni i jak ważne jest przywrócenie równowagi między działalnością człowieka a przyrodą. Zmiana klimatu i utrata bioróżnorodności stanowią wyraźne i aktualne zagrożenie dla ludzkości. Strategie na rzecz bioróżnorodności oraz „od pola do stołu” – znajdujące się w centrum Zielonego Ładu – wyznaczają nową, lepszą równowagę między przyrodą, systemami żywnościowymi i bioróżnorodnością, aby chronić zdrowie i dobrostan naszych obywateli, a jednocześnie zwiększyć konkurencyjność i odporność UE. Strategie te są kluczową częścią wielkiej transformacji, jaką rozpoczęliśmy – powiedział Frans Timmermans, Wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw Europejskiego Zielonego Ładu.

Musimy iść naprzód i sprawić, aby unijny system żywnościowy stał się siłą napędową zrównoważonego rozwoju. Strategia „od pola do stołu” spowoduje widoczną pozytywną różnicę w sposobie produkcji, kupna i konsumpcji naszej żywności, która przyniesie korzyści dla zdrowia naszych obywateli, społeczeństw i środowiska. Daje ona szansę na pogodzenie naszych systemów żywnościowych ze zdrowiem naszej planety, zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego oraz zaspokojenie aspiracji Europejczyków, jeśli chodzi o zdrową i przyjazną środowisku żywność, wytwarzaną według sprawiedliwych zasad – powiedziała Stella Kyriakides, komisarz ds. zdrowia i bezpieczeństwa żywności.

Przyroda ma zasadnicze znaczenie dla dobrego fizycznego i psychicznego samopoczucia – dzięki niej filtrowane jest powietrze i woda, regulowany jest klimat i zapylane są uprawy. Ale zachowujemy się tak, jakby nam to było obojętne, i przegrywamy tę batalię na niespotykaną wcześniej skalę. Nowa strategia na rzecz bioróżnorodności opiera się na dotychczasowych osiągnięciach i dodaje nowe narzędzia, które pozwolą nam na prawdziwie zrównoważony rozwój z korzyścią dla wszystkich. Celem UE jest ochrona przyrody i przywrócenie jej dobrego stanu, udział w odbudowie gospodarki po obecnym kryzysie oraz torowanie drogi do stworzenia ambitnych globalnych ram ochrony bioróżnorodności na całym świecie – powiedział Virginijus Sinkevičius, Komisarz ds. środowiska, oceanów i rybołówstwa.

 

Kolejne kroki

Komisja zwraca się do Parlamentu Europejskiego i Rady o zatwierdzenie tych dwóch strategii i wynikających z nich zobowiązań. Wszyscy obywatele i zainteresowane strony są proszeni o zaangażowanie się w szeroko zakrojoną debatę publiczną.

Kontekst

Europejski Zielony Ład, przedstawiony 11 grudnia 2019 r. przez Komisję Ursuli von der Leyen, wyznacza ambitny plan działania na rzecz neutralnej dla klimatu gospodarki o obiegu zamkniętym, w której wzrost gospodarczy nie jest uzależniony od konsumpcji zasobów.

Ambitnym celem Europejskiego Zielonego Ładu jest powstrzymanie i odwrócenie procesu utraty bioróżnorodności poprzez przekształcenie naszych systemów żywnościowych, sposobu użytkowania lasów, gruntów, wody i morza, a także systemów miejskich i przemysłowych oraz energetyki. W planie tym podkreślono, jak niezwykle ważne jest wspólne przeciwdziałanie zmianie klimatu oraz ochrona bioróżnorodności.

Więcej informacji

Pytania i odpowiedzi dotyczące strategii na rzecz bioróżnorodności

Pytania i odpowiedzi dotyczące strategii „od pola do stołu”

Zestawienie informacji na temat strategii na rzecz bioróżnorodności

Zestawienie informacji na temat strategii „od pola do stołu”

Zestawienie informacji na temat uzasadnienia biznesowego dla bioróżnorodności

Zestawienie informacji na temat korzyści dla rolników

Zestawienie informacji na temat wkładu wspólnej polityki rolnej w Europejski Zielony Ład

Dokumenty:

Strategia na rzecz bioróżnorodności

Strategia „od pola do stołu”

Dokumenty towarzyszące strategii „od pola do stołu”

Dokument roboczy służb Komisji w sprawie związku między reformą WPR a Zielonym Ładem

Tutaj można zapoznać się z dokumentami towarzyszącymi strategii „od pola do stołu”:

  • Plan działania w zakresie oceny adekwatności przepisów dotyczących dobrostanu zwierząt;
  • Sprawozdanie z wdrażania dyrektywy w sprawie zrównoważonego stosowania pestycydów;
  • Sprawozdanie w sprawie oceny REFIT przepisów dotyczących pestycydów;
  • Sprawozdanie dotyczące umieszczania informacji o wartości odżywczej z przodu opakowania;
  • Dokument roboczy służb Komisji dotyczący oceny rozporządzenia w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych.

Opinia grupy głównych doradców naukowych „W kierunku zrównoważonego systemu żywnościowego – przejście od żywności jako towaru do żywności jako wspólnego dobra”

Strony internetowe:

Europejski zielony ład

Bioróżnorodność

Od pola do stołu

Źródło: ec.europa.eu