Dlaczego potrzebujemy w Europie rzeczników praw obywatelskich – odbyła się debata europejskich ombudsmanów

W ubiegłym tygodniu w Warszawie odbyła się debata a temat roli rzeczników praw obywatelskich we współczesnej Europie. W spotkaniu wzięli udział ombudsmani z Katalonii, Austrii, Irlandii, Estonii i Polski. Spotkanie poprowadziła prof. Monika Płatek z Uniwersytetu Warszawskiego.

– Chyba w każdym państwie są znane telenowele, które wywołują łzy u wielu telewidzów. Sprawy, które trafiają do rzeczników praw obywatelskich są jednak dużo bardziej dramatyczne i skomplikowane niż te pokazywane w produkcjach telewizyjnych – mówił podczas debaty na temat roli rzeczników praw obywatelskich we współczesnej Europie dr Rafael Ribó I Massó ombudsman Katalonii a zarazem przewodniczący regionu europejskiego Międzynarodowego Instytutu Ombudsmana (IOI).

Polski Rzecznik Praw Obywatelskich Dr Adam Bodnar przypomniał historię powstania urzędu w Polsce. – Przed 1989 rokiem nie mieliśmy znaczących doświadczeń w ochronie praw człowieka. Dopiero w praktyce musieliśmy się tego wszystkiego nauczyć – wskazał. O tym, jak wyglądały początki RPO wspominała również prof. Monika Płatek. Mówiła m.in. o tym, jak wielki wpływ na kształt tej instytucji miała pierwsza RPO prof. Ewa Łętowska.

Odpowiadając na pytanie: dlaczego potrzebujemy rzeczników praw obywatelskich we współczesnej Europie? ombudsman Irlandii Peter Tyndall stwierdził, że ich działalność jest jednym z elementów zapewniających równowagę władz. – Potrzebna jest instytucja, która zareaguje gdy coś pójdzie nie tak, gdy komuś będzie działa się krzywda, gdy zostanie niesprawiedliwie potraktowany – dodał. Uczestnicy debaty zauważyli również, że w związku z ciągłym rozwojem technologii pojawiają się całkiem nowe wyzwania związane z ochroną praw człowieka. Chodzi np. o kwestię dostępu do informacji czy ochronę prywatności.

Dyskusja dotyczyła także trudności z jakimi muszą zmagać się w swojej działalności rzecznicy praw obywatelskich. Dr Rafael Ribó I Massó wskazywał, że ombudsmani mogą prawidłowo wykonywać obowiązki tylko wtedy, gdy są niezależni od władzy wykonawczej.  Ombudsman Katalonii zwrócił uwagę także na to, że rzecznik powinien być, co do zasady, nieusuwalny – takie rozwiązanie może być zastosowane tylko w jasno określonych w prawie przypadkach. W innym razie rzecznicy w obawie przed utratą stanowiska nie podejmowaliby zbyt stanowczych reakcji na nieprawidłowości w działaniu instytucji państwowych.

Ombudsman Estonii dr Ülle Madise zwróciła uwagę, że o tym dlaczego Europejczycy potrzebują dziś rzeczników praw obywatelskich powinniśmy przekonywać przede wszystkim samych obywateli. Wyjaśniać im dlaczego tak ważne jest bronienie reguł prawa i samych praw człowieka. Wskazywać, że dotyczą one bezpośrednio każdego z nas, a nie są tylko wzniosłą ideą.

Debata została zorganizowana przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Ambasadę Austrii oraz Instytut Spraw Publicznych.

Pełna treść informacji na stronie Rzecznika Praw Obywatelskich tutaj