Artykuł ekspercki

Z perspektywy czasu: kryzys finansowy a inwestycje społecznie odpowiedzialne

18 września 2009
Relacja z panelu Rozmowy o Odpowiedzialnym Biznesie, 8 września 2009 „Z perspektywy czasu: kryzys finansowy a inwestycje społecznie odpowiedzialne”

Relacja z panelu Rozmowy o Odpowiedzialnym Biznesie, 8 września 2009 „Z perspektywy czasu: kryzys finansowy a inwestycje społecznie odpowiedzialne”

W panelu udział wzięli: Magdalena Krukowska (Forbes) – moderatorka panelu, Halina Frańczak (Deloitte) – Dyrektor Marketingu i PR, Andrzej Gładysz (Aviva PTE) – Członek Zarządu, Tomasz Bujak (Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych) – Przewodniczący Oddziału regionalnego Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych w Warszawie.

Spotkanie rozpoczęło się od prezentacji wprowadzającej do tematu społecznie odpowiedzialnego inwestowania, przygotowanej przez zespół Forum Odpowiedzialnego Biznesu.Moderatorka dyskusji, Magdalena Krukowska (Forbes), zapytała gości dlaczego ich zdaniem w czasie kryzysu wzrosło zainteresowanie firm CSR. Zdaniem Andrzeja Gładysza (Aviva PTE) jednym ze źródeł zainteresowania kwestiami etyki i odpowiedzialności w dobie kryzysu jest m.in. obawa przed regulacjami sankcyjnymi, jakie mogłyby zostać wprowadzone odgórnie w związku z upatrywaniem przyczyn kryzysu w nieodpowiedzialnym zarządzaniu ryzykiem przez rynek finansowy. Dobrowolna samoregulacja przy pomocy praktyk z obszaru CSR i Corporate Governance umożliwia zatem wyprzedzenie regulacji. Oprócz tego, odpowiedzialne praktyki mogą stanowić dobre narzędzie do odzyskania zaufania klientów, którzy oczekują przejrzystej oferty, dostosowanej do ich potrzeb. Zdaniem Andrzeja Gładysza, nawet jeśli tendencja do samoregulacji jest przejściowa, większość wypracowanych rozwiązań przetrwa.

Zdaniem Haliny Frańczak (Deloitte) kryzys raczej pokazał jakie są konsekwencje niedostatecznie odpowiedzialnych relacji z interesariuszami, niż wprowadził pojęcie odpowiedzialności do biznesowego słownika. W jej opinii, także przed kryzysem zainteresowanie społeczną odpowiedzialnością było widoczne, ale dopiero kryzys pomógł zrozumieć jej wagę.

Następnie goście przeszli do omawiania sposobu w jaki rynek oraz klienci identyfikują firmy odpowiedzialne społecznie oraz analizowania przyczyn niewielkiego zainteresowania ofertą etycznych funduszy inwestycyjnych.

Według Andrzeja Gładysza, zainteresowanie klientów społeczną odpowiedzialnością firm w niewielkim stopniu przekłada się na ich decyzje w kwestii wyboru produktów finansowych – klienci nie pytają o tego rodzaju ofertę, to raczej firmy starają się ją rozszerzać, mając na uwadze zewnętrzne regulacje i konieczność dostosowywania się do coraz ostrzejszych norm.

Zdaniem Tomasza Bujaka (Stowarzyszenie Inwestorów Indywidualnych) równie ważne jak wskaźniki ekonomiczne są widoczne efekty odpowiedzialności przedsiębiorstw i indywidualne doświadczenia inwestorów. Dlatego istotne jest w jaki sposób firmy komunikują się z inwestorami i jak informują lub pokazują swoje odpowiedzialne działania. Andrzej Gładysz w odpowiedzi dodał, że o ile w Polsce inwestorzy koncentrują się przede wszystkim na wskaźnikach przejrzystości, o tyle w krajach zachodnich inwestorzy, bardziej instytucjonalni niż indywidualni, zaczynają zwracać uwagę także na inne wskaźniki odpowiedzialności spółek i oceniać je pod tym kątem.

W ocenie Tomasza Bujaka, zasady Corporate Govenance, wprowadzone przez spółki na skutek kryzysu, nie wnosiły niczego nowego, a nawet stanowiły krok wstecz w stosunku do regulacji stosowanych wcześniej, ograniczając ilość informacji przekazywanych inwestorom do minimum. Jego zdaniem, jeżeli nie nastąpią zmiany w tej sferze, dalsza debata o społecznej odpowiedzialności firm będzie niepełna.

Andrzej Gładysz przytoczył kryteria jakimi kieruje się Aviva w Polsce przy wyborze inwestycji – na razie główne wskaźniki to przede wszystkim przejrzystość raportowa i dostęp do informacji. Oprócz tego, polskie oddziały firmy przejmują szereg dobrych praktyk, m.in. uzależnienie premii zarządzających od zadowolenia klientów.

Halina Frańczak podkreśliła, że odpowiedzialność społeczna to integralny element działalności firmy, który permanentnie modyfikuje model biznesowy przedsiębiorstwa. W Polsce niestety społeczna odpowiedzialność kojarzona jest nadal przede wszystkim z działalnością filantropijną, przez co traktowana jako element, który można odseparować od głównej działalności firmy. Potrzebna jest zatem szersza edukacja i docieranie do rynku z informacjami na temat tego jak naprawdę identyfikować firmy odpowiedzialne społecznie.

W dalszej części dyskusji paneliści skoncentrowali się na możliwościach społecznie odpowiedzialnego inwestowania w Polsce oraz barierach i perspektywach rynku SRI.

Tomasz Bujak zauważył, że fundusze typu SRI w Polsce pozostają skrajnie niszowe i bardzo słabo komunikują się ze społeczeństwem. Spółki, fundusze i inwestorzy powinni więc na razie koncentrować się na standardowych kryteriach, ponieważ rynek społecznie odpowiedzialnych inwestycji w Polsce nie jest jeszcze rozwinięty, a jego oferta powinna być dostosowana do specyfiki gospodarczej kraju.

Istotną przeszkodą dla społecznie odpowiedzialnych inwestycji w Polsce jest brak odpowiednich narzędzi umożliwiających identyfikowanie spółek odpowiedzialnych oraz wiarygodnych metod oceny spółek pod kątek CSR.

Andrzej Gładysz zauważył, że metody oceny spółek, nie tylko tych odpowiedzialnych, z perspektywy kryzysu poddawane są w wątpliwość – upadające instytucje finansowe, na przykład, przez długi okres czasu cieszyły się wysokimi ocenami niezależnych agencji ratingowych. Jego zdaniem, równie ważna jak ocena doradców, jest indywidualna wiedza inwestorów – dlatego, chcąc inwestować w sposób odpowiedzialny, powinni oni poszukiwać odpowiednich informacji, o ile spółki same ich nie dostarczają. Jego zdaniem widoczne są pozytywne trendy w tej sferze i zarówno firmy, jak i inwestorzy oraz konsumenci są coraz bardziej świadomi tego, na czym powinna polegać społeczna odpowiedzialność biznesu i jak identyfikować spółki odpowiedzialne.Paneliści podkreślili znaczenie mierzenia efektywności działań z obszaru CSR. Andrzej Gładysz przytoczył przykład corocznej ewaluacji CSR stosowanej w Aviva – działania związane z każdą grupą interesariuszy są precyzyjnie mierzone, a wskaźniki stale modyfikowane i wyznaczane w perspektywie kótko- i długoterminowej. Tego rodzaju samoregulacja motywuje nie tylko menedżerów wewnątrz firmy, ale też wyznacza nowe standardy, które skłaniają konkurencję do wprowadzania CSR.Tomasz Bujak zauważył, że odpowiedzialność za zachowania firmy leży też po stronie samych inwestorów – w jego ocenie akcjonariusze są za mało aktywni i nie rozliczają zarządzających ze stosowania dobrych praktyk. Odpowiedzialność to również kwestia dojrzałości społeczeństwa – cechą społeczeństwa obywatelskiego jest działanie na rzecz wspólnego dobra. Zdaniem Tomasza Bujaka, społeczeństwo obywatelskie w Polsce jest jeszcze słabo nierozwinięte, co również stanowi istotną przeszkodę dla rynku SRI.

Również Andrzej Gładysz podkreślił rolę indywidualnych zachowań inwestorów – zauważył, że na razie sami klienci nie formułują oczekiwań odpowiedzialności i koncentrują się na krótkoterminowych zyskach. Zarządzającym jest zatem trudno promować odpowiedzialne zachowania i jednocześnie godzić dążenie inwestorów do zysku w krótkim horyzoncie czasowym.

Dyskusja zakończyła się optymistycznym akcentem: paneliści przyznali, że w perspektywie czasu społecznie odpowiedzialne inwestowanie ma szansę silniej zaistnieć w polskich warunkach, a CSR może z czasem stać się standardem w zarządzaniu. Żeby tak się stało muszą jednak zostać stworzone odpowiednie warunki. Halina Frańczak podkreśliła kluczowe znaczenie edukacji rynku i komunikacji między interesariuszami – warunków koniecznych do rozwoju CSR w Polsce. Tomasz Bujak zaznaczył, że edukacja musi objąć nie tylko firmy i instytucje nadzorujące rynek, ale przede wszystkim obywateli. Andrzej Gładysz zwrócił uwagę na komunikację z pracownikami – jego zdaniem ważne inicjatywy z obszaru CSR wychodzą od pracowników i należy umożliwić im realizację wartościowych pomysłów.

Kolejne spotkanie z cyklu Rozmowy o Odpowiedzialnym Biznesie odbędzie się w grudniu 2009 r.

Autorzy