Artykuł ekspercki

„Więcej z mniej” – czyli strategia IKEA People & Planet w działaniu. Wywiad z Anną Pawlak-Kuligą, wiceprezes IKEA Retail w Polsce

12 maja 2015

Z Anną Pawlak-Kuligą, wiceprezes IKEA Retail w Polsce, na temat zaangażowania firmy w odnawialne źródła energii, strategii People & Planet Positive, wspieraniu dostawców i tym, jak uzyskać więcej z mniejszej ilości surowców i przy mniejszych stratach dla planety rozmawiał Piotr Domański.

Piotr Domański – Państwa zaangażowanie w energię odnawialną jest czymś spotykanym raczej w branży energetycznej niż w głównym obszarze Państwa działalności. Skąd się wzięło?

Anna Pawlak-Kuliga – Zrównoważony rozwój jest integralną częścią działalności IKEA i towarzyszy nam na każdym jej etapie, a zasada „więcej z mniej” to część naszego dziedzictwa. Oznacza ona dbałość o surowce i zasoby naturalne oraz jak najmądrzejsze ich wykorzystywanie. Dotyczy to także energii. Zasada ta znajduje również odzwierciedlenie w naszej globalnej strategii zrównoważonego rozwoju People & Planet Positive, która określa kierunki działań w tym obszarze, m.in. te dotyczące niezależności energetycznej i inwestycji w energię odnawialną. To dla nas bardzo istotne, ponieważ nie tylko chcemy ograniczać wpływ na środowisko, ale wierzymy, że jako firma o globalnym zasięgu mamy obowiązek podejmować liczne działania, aby nasz biznes był jeszcze bardziej zrównoważony. Wyznaczamy też sobie coraz bardziej ambitne cele, np. osiągnięcie niezależności energetycznej przez Grupę IKEA na całym świecie do 2020 roku czy pozyskiwanie 100% bawełny ze zrównoważonych źródeł do sierpnia 2015 roku.

Strategia People & Planet Positive zakłada, że do roku 2020 będziecie Państwo dostarczać do sieci tyle samo energii, ile zużywacie. Jak daleko od realizacji tego celu jest IKEA w Polsce i na świecie?

Grupa IKEA zakupiła ostatnio farmę wiatrową we Wróblewie w województwie łódzkim i zobowiązała się do zakupu kolejnych dwóch farm w Gizałkach oraz Lubartowie. Według prognoz, inwestycje te umożliwią IKEA w Polsce produkcję energii na poziomie wystarczającym do pokrycia jej zużycia przez wszystkie nasze sklepy, centra handlowe, fabryki, centra dystrybucji oraz biura. Nowe farmy wiatrowe mogą wytworzyć łącznie do 339 GWh energii rocznie. Grupa IKEA posiada jeszcze trzy farmy wiatrowe na Podkarpaciu (w Rymanowie, Bukowsku i Łękach Dukielskich) – mogą one generować w sumie 134 GWh rocznie.

Według prognoz wszystkie sześć farm wiatrowych Grupy IKEA w Polsce będzie co roku wytwarzać do 473 GWh energii wiatrowej, co razem z energią cieplną produkowaną przez IKEA Industry z biomasy pokryje całe zapotrzebowanie Grupy na terenie kraju.

W ramach strategii People & Planet Positive Grupa IKEA zobowiązała się zainwestować w sumie 1,5 miliarda euro w energetykę wiatrową i słoneczną do końca 2015 roku, w tym do zakupu 314 turbin wiatrowych w dziewięciu krajach i zainstalowania 700 000 paneli słonecznych na dachach swoich budynków. Oprócz Polski IKEA inwestuje w farmy wiatrowe w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Danii, Francji, Niemczech, Irlandii, Szwecji oraz Wielkiej Brytanii. Naszym celem jest, aby do końca sierpnia 2020 roku Grupa IKEA produkowała globalnie tyle energii odnawialnej, ile zużywa.

Nasz Raport Zrównoważonego Rozwoju za rok finansowy 2014[1] pokazuje, że w zeszłym roku Grupa IKEA wyprodukowała ze źródeł odnawialnych 42% własnego zużycia energii.

Zastosowanie odnawialnych źródeł energii to nie wszystko. W jaki sposób udało się Państwu obniżyć zużycie energii w sklepach czy zakładach produkcyjnych?

Stosujemy różne rozwiązania umożliwiające oszczędzanie energii. Przede wszystkim jest to oświetlenie LED – dążymy do tego, aby do końca 2015 roku wszystkie sklepy IKEA w Polsce korzystały w swoich budynkach w 100% jedynie z tej technologii. Wykorzystujemy również inteligentne systemy zarządzające BMS (Building Management System), które służą m.in. do monitorowania i optymalizacji zużycia energii. W niemal każdej fabryce IKEA Industry pracuje osoba odpowiedzialna za zużycie energii. Wiele naszych fabryk posiada też specjalne grupy energetyczne, które pracują nad zagadnieniami poprawy efektywności energetycznej i redukcji emisji CO2. Z kolei w centrach handlowych zarządzanych przez spółkę IKEA Centres prowadzone są audyty energetyczne. Warto podkreślić, że dużo uwagi poświęcamy oszczędności energii już na etapie inwestycyjnym, co pomaga nam budować bardziej energooszczędne obiekty. Wszystkie najnowsze projekty naszej spółki Vastint tworzone są zgodnie z zasadami zrównoważonego budownictwa oraz wymaganiami certyfikacji LEED.

Energooszczędne sprzęty biurowe, działania komunikacyjne skierowane do pracowników i szkolenia z zakresu zrównoważonego rozwoju również wpływają na obniżenie zużycia energii w naszych budynkach.

W jaki sposób działają systemy BMS? Jakie informacje czerpią z otoczenia i jak je przetwarzają?

Sposób działania systemu jest uzależniony od kliku czynników, takich jak ilości instalacji budynku podpiętych do BMS, stopień ich zautomatyzowania czy rodzaj komunikacji pomiędzy systemem BMS a tymi instalacjami. BMS może obejmować m.in. oświetlenie, umożliwiając odpowiednie dopasowanie ilości włączonych lamp w budynku do potrzeb, a tym samym ograniczenie zużycia prądu. Przykładem mogą być czujniki zmierzchu, które w zależności od natężenia światła naturalnego ograniczają oświetlenie sztuczne (w obszarach, gdzie jest dostęp światła dziennego). Inne obszary, które może obejmować BMS to centrale wentylacyjne, układ chłodzenia i ogrzewania, instalacje wodne i ściekowe czy obwody elektryczne. W każdym z tych przypadków system umożliwia optymalizację pracy poszczególnych urządzeń oraz ograniczenie kosztów i zużycia mediów. Efektem może być również redukcja emisji CO2.

Czy podejmujecie Państwo inne działania na rzecz ograniczenia negatywnego wpływu firmy na środowisko, na przykład poprzez zarządzanie łańcuchem dostaw?

Oczywiście. Codziennie na całym świecie sprzedajemy miliony produktów, musimy więc dostarczyć je od naszych dostawców do sklepów i magazynów w jak najbardziej efektywny sposób, nie zapominając przy tym o ograniczaniu naszego wpływu na środowisko. Bardzo duże znaczenie w tym procesie mają płaskie paczki. Produkty IKEA są zaprojektowane tak, aby ich transport był łatwy i jak najbardziej efektywny, tzn. aby w jednym ładunku zmieściło się ich jak najwięcej. W ten sposób nieustannie pracujemy nad zmniejszaniem częstotliwości przewozów. Działamy również w kierunku zwiększenia efektywności paliwowej naszych pojazdów. Dodatkowo ponad połowa produktów IKEA trafia do sklepów bezpośrednio od dostawców (z pominięciem centrów dystrybucji), dzięki czemu zmniejszamy liczbę pokonywanych kilometrów. Wszystko to pomaga nam ograniczać koszty i oferować niskie ceny, przy jednoczesnej trosce o środowisko. Od 2011 roku obniżyliśmy emisję CO2 na metr sześcienny transportowanych produktów o 13%, a naszym celem jest osiągnięcie 20% do roku 2016.

Zrezygnowaliśmy również z palet drewnianych i zdecydowaliśmy się na używanie papierowych. To pozwoliło nam zmniejszyć nasz ślad węglowy związany z transportem produktów o 75 000 ton CO2 rocznie.

Czy w Polsce są, Państwa zdaniem, odpowiednie warunki do zaspokojenia znaczącej części potrzeb energetycznych kraju przy pomocy energii wiatrowej?

Przewidujemy, że w przyszłości większość krajów, w tym również Polska, będzie wytwarzała energię w oparciu o kilka źródeł, a udział źródeł odnawialnych będzie się zwiększał. Obserwujemy dynamiczny rozwój technologii umożliwiających pozyskiwanie energii odnawialnej, dlatego naszym zdaniem energetyka wiatrowa będzie zyskiwała na znaczeniu.

Czy zachęcają Państwo, lub nawet wspierają inne firmy w realizacji podobnych zamierzeń, dzieląc się swoją wiedzą i doświadczeniem na tym polu?

Tak. Nasze wysiłki w tym zakresie skupiamy w dużej mierze na dostawcach. Wspólna praca na rzecz zwiększenia efektywności energetycznej to standard w relacjach z naszymi partnerami biznesowymi.

W 2000 roku stworzyliśmy standard IWAY, nasz kodeks postępowania dla dostawców. IWAY określa wymogi dotyczące różnych obszarów funkcjonowania przedsiębiorstwa, których wspólnymi mianownikami są etyka i bezpieczeństwo oraz zdrowie i równe, uczciwe traktowanie pracowników. Mówimy tutaj m.in. o zakazie zatrudniania dzieci, zakazie pracy przymusowej, braku dyskryminacji, wolności zrzeszania się, minimalnym wynagrodzeniu i płacy za nadgodziny oraz bezpiecznym i zdrowym środowisku pracy. Standard IWAY zawiera również wytyczne na temat zapobiegania zanieczyszczaniu powietrza, gleby i wody, a także działań na rzecz ograniczenia konsumpcji energii.

Regularnie odwiedzamy naszych dostawców, aby sprawdzić, czy przestrzegają standardu IWAY. Około 80 audytorów z IKEA i firm zewnętrznych przeprowadza zarówno zapowiedziane, jak i niezapowiedziane kontrole u naszych dostawców i ich poddostawców. W razie nieprzestrzegania wymogów IWAY, IKEA zaprzestaje współpracy z nimi.

Obecnie mamy ponad 1000 dostawców artykułów wyposażenia wnętrz i pracujemy z tymi firmami nad redukcją zużycia przez nie wody i energii. Stworzyliśmy Indeks Zrównoważonego Rozwoju dla Dostawcy (Supplier Sustainability Index – SSI), który dotyczy zarządzania energią, efektywnej energetycznie produkcji, energii odnawialnej i efektywności surowcowej. Umożliwia on nam mierzenie i monitorowanie, jak z różnymi aspektami zrównoważonego rozwoju radzą sobie nasi dostawcy mebli i akcesoriów. Pozwala on także na wspólne określanie kolejnych kroków i działań mających na celu zwiększenie efektywności energetycznej i zmniejszenie konsumpcji wody. SSI stosujemy od roku finansowego 2012. W roku finansowym 2014 poprawił się on o 25% w stosunku do poprzedniego roku. Udało nam się to osiągnąć dzięki ciągłemu wsparciu udzielanemu dostawcom, którzy we współpracy z IKEA mogą ulepszać zarządzanie energią w swoich zakładach i w coraz większym stopniu korzystać z odnawialnych źródeł energii. Ponadto nasi dostawcy mają wpływ na kryteria, które zawiera w sobie SSI – to oni podpowiadają nam, jak go rozwijać i ulepszać.

To jednak nie wszystko. Uruchomiliśmy również program „Suppliers Go Renewable”. Pozwala nam on na jeszcze ściślejszą współpracę z dostawcami mającymi znaczny wpływ na środowisko, aby umożliwić im zwiększenie efektywności energetycznej oraz korzystanie w większym stopniu z energii odnawialnej. Projekty w ramach programu pomyślane są tak, aby redukować emisję CO2 i zużycie energii oraz zwiększać oszczędności. Udało nam się zrealizować 40 takich projektów u naszych dostawców w ponad 15 różnych krajach. Projekty zaczynają się audytami energetycznymi, podczas których badane jest aktualne zużycie energii i identyfikowane są obszary, w których efektywność ta może wzrosnąć, albo w których dostawca może generować lub używać energię odnawialną. Następnie wyniki audytu są omawiane z dostawcą i wspólnie tworzymy plan działań umożliwiający zwiększenie wydajności energetycznej na najbliższe 2 lata.

Zachęcamy też naszych dostawców do tworzenia grup energetycznych działających na rzecz redukcji zużycia energii w ich zakładach. Ich praca polega na identyfikacji obszarów, w których możliwe jest obniżenie wykorzystania energii, oraz na wdrażaniu odpowiednich rozwiązań. W ich skład wchodzą najczęściej osoby odpowiedzialne za planowanie produkcji, finanse, utrzymanie ruchu, sprawy środowiskowe i oczywiście osoba odpowiedzialna za energię, która najczęściej jest liderem takiej grupy. Mogą się w niej znaleźć również pracownicy produkcji, jednak częściej spotykaną praktyką jest zgłaszanie przez nich pomysłów odnośnie poprawy efektywności energetycznej, za które mogą zostać nagrodzeni.

W jaki sposób wspieracie Państwo dostawców w ramach programu „Suppliers Go Renewable”? Czy dzielicie się Państwo z dostawcami swoją wiedzą w postaci szkoleń, warsztatów lub bezpośredniego wsparcia? Jakie elementy zawiera plan, o którym Pani wspomniała? I co najważniejsze, jak program rozwija się w Polsce?

W ramach programu „Suppliers Go Renewable” wspólnie z dostawcami przeprowadzamy u nich audyty energetyczne, które są współfinansowane przez IKEA. Dodatkowo organizujemy u dostawców warsztaty energetyczne, które prowadzi specjalista ds. energii w IKEA. W roku finansowym 2014 zrealizowaliśmy w Polsce 11 takich projektów.

Ponadto biuro IKEA w Warszawie już drugi rok z rzędu organizuje spotkania z naszymi dostawcami w celu omówienia rezultatów działań mających na celu zwiększenie efektywności energetycznej i ograniczenie emisji CO2. Podczas takich spotkań dzielimy się dobrymi praktykami. W tym roku wręczyliśmy dostawcom książkę „IKEA Industry – Energy Saving Handbook”, w której przedstawiamy nasze bogate doświadczenie w zakresie poprawy efektywności energetycznej w fabrykach.

Plan, który opracowujemy razem z dostawcami w wyniku audytów, określa m.in. parametr efektywności energetycznej liczony w kWh/m3 gotowych produktów, ekwiwalent CO2 (kg CO2 eg/m3) oraz udział źródeł odnawialnych we wszystkich źródłach energii dostawcy. Zawiera również działania, które firma może wprowadzić, aby zredukować zużycie energii i/lub zwiększyć udział energii odnawialnej. Z radością mogę powiedzieć, że obserwujemy w Polsce wzrost efektywności energetycznej w większości fabryk produkujących dla IKEA. Widzimy też potencjał do wprowadzania dalszych pozytywnych zmian w tym zakresie.

Jakie są największe bariery związane z wdrażaniem strategii People and Planet Positive w Polsce?

Polska jest jednym z kluczowych rynków dla IKEA. Oprócz inwestowania w odnawialne źródła energii, zwłaszcza farmy wiatrowe, naszą misją jest dostarczanie Polakom produktów ułatwiających im prowadzenie zrównoważonego stylu życia. Polacy stają się coraz bardziej świadomymi konsumentami, obserwujemy coraz większe zainteresowanie tematyką zrównoważonego rozwoju z ich strony. Najlepszym przykładem jest energooszczędne oświetlenie LED, które cieszy się coraz większą popularnością. Polacy chętnie sięgają też po inne rozwiązania umożliwiające ograniczenie zużycia energii, a także wody oraz systemy do segregowania odpadów. W roku finansowym 2014 sprzedaż tego typu produktów wzrosła o 32% w porównaniu do roku ubiegłego.

Przypisy

[1] Okres od września 2013 roku do sierpnia 2014 roku.

Autorzy

Piotr Domański

Piotr Domański