Społeczna odpowiedzialność uczelni wyższych

Artykuł pochodzi z Raportu „Odpowiedzialny biznes w Polsce 2017. Dobre Praktyki” wydanego przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu w kwietniu 2018 roku.

Uczelnie wyższe, tak jak wszystkie inne organizacje we współczesnym świecie, muszą działać społecznie odpowiedzialnie. Ten obowiązek w ich przypadku jest jeszcze większy, ponieważ kształcą młodych ludzi, którzy po ukończeniu studiów powinni wejść w zawodowe życie z przeświadczeniem, że idea społecznej odpowiedzialności jest kluczowym czynnikiem sukcesu we wszystkich sferach funkcjonowania każdego człowieka.

Ważna jest również współpraca uczelni z biznesem, który uczelnie powinny zarażać ideą społecznej odpowiedzialności. Działanie zgodne z normami etycznymi oraz przepisami prawa na rzecz swoich interesariuszy oraz środowiska naturalnego staje się bowiem jednym z podstawowych celów każdego przedsiębiorstwa. Społeczna odpowiedzialność powinna być jednak rozumiana szerzej. Powinna dodatkowo charakteryzować się następującymi cechami: działania muszą być podejmowane świadomie, długookresowo i wykraczać poza podstawową działalność danego podmiotu.

Szesnastego listopada 2017 roku nastąpiło podpisanie przez 23 uczelnie Deklaracji Społecznej Odpowiedzialności Uczelni. Było to bardzo ważne wydarzenie, które uświadomiło władzom uczelni znaczenie tej problematyki i ich odpowiedzialność przed swoimi interesariuszami, jakimi są pracownicy, studenci, absolwenci, organizacje społeczne i gospodarcze, przedsiębiorstwa. Zgodnie z Deklaracją wyższe uczelnie są zobowiązane do uwzględniania i stosowania zasad społecznej odpowiedzialności we wszystkich obszarach swojej działalności. Dodatkowo jako jednostki dydaktyczne powinny te zasady upowszechniać wśród swoich kluczowych interesariuszy. Uczelnie muszą być wzorem godnym naśladowania.

Aby w jak największym stopniu spełnić oczekiwania swoich interesariuszy, uczelnie muszą prowadzić z nimi stały dialog, który powinien dotyczyć również polityki społecznej odpowiedzialności uczelni. Uczelnie-sygnatariusze Deklaracji zadeklarowały przestrzeganie podstawowych wartości akademickich, takich jak sumienność, obiektywizm, niezależność, otwartość i przejrzystość. Wartości te przyczyniają się do podnoszenia jakości badań oraz edukacji. Badania prowadzone przez uczelnie powinny również rozwiązywać problemy społeczne. W tym zakresie uczelnie muszą ściślej współpracować z organizacjami pozarządowymi, które posiadają bogatą wiedzę na ten temat.

U studentów powinna być rozbudzana wrażliwość społeczna poprzez kształtowanie takich postaw, jak empatia, kreatywność i przedsiębiorczość – rozumiana jako zdolność do zaspakajania potrzeb swoich oraz innych ludzi. Dlatego tak ważna jest otwartość na drugą osobę oraz umiejętność nawiązywania z nią i utrzymywania dobrego kontaktu. Uczelnie powinny świadomie kształtować postawy obywatelskie bardziej wrażliwe na podmioty znajdujące się w ich otoczeniu.

Ważną wartością zapisaną w Deklaracji jest ochrona praw człowieka. Przestrzeganie ich przekłada się również na ochronę tych praw w biznesie, z którymi ośrodki akademickie mają coraz większy kontakt poprzez prowadzenie wspólnych badań, wykonywanie ekspertyz na rzecz praktyki oraz prowadzenie studiów podyplomowych.

Uczelnie wyższe muszą uwzględniać w swoich programach zagadnienia z zakresu szeroko rozumianej społecznej odpowiedzialności. Jednak nie wystarczy jeden przedmiot o takiej nazwie. Idea ta powinna być przekazywana praktyczne na każdym wykładzie, co pozwoli na szersze upowszechnienie jej wśród studentów i ukształtowanie u nich odpowiednich postaw, które zostaną następnie przeniesione do ich środowiska pracy.

Uczelnie wyższe powinny również prowadzić działalność na rzecz całego społeczeństwa, nie tylko studentów. Oczywiście powinna być ona filantropijna i nastawiona na podnoszenie świadomości społeczeństwa. Dobrym przykładem mogą być różnego rodzaju uniwersytety dziecięce czy uniwersytety trzeciego wieku. Pracownicy uczelni powinni również działać na rzecz społeczeństwa poprzez np. zaangażowanie w wolontariat pracowniczy. Taka inicjatywa powinna być oddolna, ale wspomagana przez władze uczelni.

Uczelnia musi również prowadzić przejrzystą działalność opartą na zasadach zrozumiałych dla interesariuszy, a także minimalizować negatywny wpływ na środowisko naturalne.

Przestrzeganie zasad zamieszczonych w Deklaracji Społecznej Odpowiedzialności Uczelni przyczyni się do tego, że uczelnie i ich interesariusze staną się bardziej wrażliwi społecznie.

Autorzy