Artykuł ekspercki

Odpowiedzialność w łańcuchach dostaw

3 września 2020

Firmy aspirujące do miana odpowiedzialnych społecznie nie mogą zapomnieć o odpowiedzialnym zarządzaniu swoimi łańcuchami dostaw. Ten obszar – choć niełatwy – dzięki podjęciu współpracy z partnerami biznesowymi daje szansę na dużo większą efektywność podejmowanych działań CSR.

Odpowiedzialne zarządzanie łańcuchem dostaw (ang. Responsible Supply Chain Management, RSCM) zakłada uwzględnianie aspektów ekonomicznych, społecznych i środowiskowych w relacjach z dostawcami i w całym procesie dostaw. RCSM jest wyrazem dużej dojrzałości firmy i jej świadomości w zakresie wdrażania idei społecznej odpowiedzialności biznesu. Nie jest to jednak zadanie łatwe. Uregulowania współpracy i relacji z dostawcami wciąż są domeną głównie wielkich korporacji, ale i one znacznie częściej chwalą się dobrymi praktykami realizowanymi na rzecz innych interesariuszy. Pokazuje to prosty test: w wydawanym przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu Raporcie „Odpowiedzialny biznes w Polsce. Dobre praktyki”, gromadzącym działania CSR firm w Polsce, w edycji za rok 2019 wyraz dostawcy pojawia się… 8 razy. A przecież mowa o opisach aż 1696 dobrych praktyk biznesu. Dla porównania – hasło pracownicy w tym samym raporcie wyszukamy aż 338 razy, a dzieci – 339. Oczywiście nie jest to jednak wyznacznik jakości podejmowanych inicjatyw. Te opisane w raporcie są często działaniami realizowanymi długofalowo i wymagającymi stałej współpracy na różnych etapach tworzenia wartości w łańcuchu dostaw.

Łańcuchy dostaw to bardzo złożony, a jednocześnie jeden z najważniejszych obszarów zarządzania, z którym wiążą się także liczne ryzyka społeczne i środowiskowe. Jeżeli dojdzie do niepożądanej sytuacji – zaniedbywanie tego ważnego elementu może skutkować stratą finansową dla firmy, utratą dobrej reputacji i zaufania klientów. Jednocześnie – jeżeli sami nie przywiązujemy wagi do naszego łańcucha dostaw, nie kontrolujemy go, nie gromadzimy danych, nie weryfikujemy czy nasi poddostawcy zapewniają swoim pracownikom godne warunki pracy i wynagrodzenie lub jaki jest skład i pochodzenie oferowanych przez nas produktów – w B2B nasza oferta może stawać się coraz mniej atrakcyjną (lub wręcz niedopuszczalną) dla podmiotów mających określone wymagania wobec własnych dostawców.

Jednak łańcuchy dostaw to nie tylko potencjalne ryzyka, ale przede wszystkim – realne pole do działania dla firmy, która stawia sobie ambitne cele, np.: znaczną redukcję śladu węglowego, wdrażanie gospodarki o obiegu zamkniętym na każdym etapie życia produktu, wykorzystywanie surowców pozyskiwanych w sposób zrównoważony, przeciwdziałanie łamaniu praw człowieka i złym warunkom pracy czy pracy przymusowej.

Tych i innych celów nie da się osiągnąć bez współpracy, rozmowy i wspólnego szukania rozwiązań z naszymi dostawcami i podwykonawcami, którzy z kolei winni włączyć w ten proces swoich dostawców i podwykonawców. Tylko wtedy nasze działania mogą być naprawdę efektywne. Ale zanim do tego dojdzie często niezbędna będzie edukacja naszych partnerów biznesowych. Innowacje i zmiany wymagają bowiem odwagi, odejścia od tego co wszystkim znane, a przez to – łatwiejsze i bardziej intuicyjne. Warto wyjaśniać dlaczego podejście „skoro coś działa, po co to zmieniać?” nie zapewni przyszłości biznesom, które prędzej czy później będą musiały dostosowywać się do rosnących wymagań swoich interesariuszy oraz minimalizować negatywny wpływ na środowisko naturalne.

Dobre praktyki i doświadczenia firm, które realizują działania CSR znajdziemy w wydawanym corocznie przez FOB Raporcie „Odpowiedzialny biznes w Polsce. Dobre praktyki”. Poniżej przypominamy te działania, które dotyczą właśnie łańcuchów dostaw, a realizowane są przez Partnerów Strategicznych Forum Odpowiedzialnego Biznesu.

Klauzule, polityki, kodeksy

W celu prowadzenia odpowiedzialnej polityki zakupowej BNP Paribas Bank Polska stosuje w relacjach z dostawcami Deklarację CSR – dokument opisujący zasady współpracy, zawierający omówienie odpowiedzialnego procesu wyboru dostawcy, równego traktowania dostawców w kwestiach finansowych oraz promowania dostawców wspierających inicjatywy CSR. Po raz pierwszy pisaliśmy o praktyce w Raporcie za 2017 rok. Więcej o praktyce>>

 Formą wyboru współpracowników Lyreco Polska jest przetarg. Każdy dostawca, który chce uczestniczyć w składaniu ofert, musi zobowiązać się do przestrzegania podstawowych zasad Kodeksu etycznego dostawców i podpisać oficjalną deklarację. Po raz pierwszy pisaliśmy o praktyce w Raporcie za 2012 rok. Więcej o praktyce>>

 W 2019 roku w Orange Polska wprowadzono zapisy dotyczące społecznej odpowiedzialności biznesu w postaci klauzul CSR w umowach. Strony zobowiązują się podjąć niezbędne starania, aby zobowiązać swoich pracowników, dostawców i podwykonawców do przestrzegania przepisów krajowych, europejskich i międzynarodowych standardów etycznych i odpowiedzialnego zachowania, w tym m.in. przepisów dotyczących praw człowieka, ochrony środowiska, zdrowia i bezpieczeństwa osób oraz zrównoważonego rozwoju. Więcej o praktyce>>

 Zgodnie z „Zasadami prowadzenia prac przy budowie i przebudowie stacji i linii energetycznych” w inwestycjach w sieć elektroenergetyczną, które wprowadziła PGE Polska Grupa Energetyczna, przy współfinansowaniu Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, wykonawcy zobowiązani są do wypełniania norm dotyczących: ograniczenia pylenia, ograniczenia hałasu, minimalizowania wpływu promieniowania elektromagnetycznego, dbałości o środowisko wód gruntowych, odpowiedzialnego zarządzania odpadami. Realizacja tych zasad sprawdzana jest podczas kwartalnych kontroli. Więcej o praktyce>>

W relacjach z partnerami biznesowymi PGE Polska Grupa Energetyczna stosuje zasady określone w Kodeksie Postępowania dla Partnerów Biznesowych Spółek GK PGE. Wymagania wdrażane są poprzez zapisy w dokumentacjach przetargowych i klauzule w umowach z kontrahentami. Oczekiwania mają formę wymagań w zakresie poszanowania praw człowieka, warunków pracy, ochrony środowiska oraz uczciwego postępowania w prowadzonej działalności. Po raz pierwszy pisaliśmy o praktyce w Raporcie za 2018 rok. Więcej o praktyce>>

Polityka przyjmowania i dawania prezentów dostarcza pracownikom i współpracownikom T-Mobile Polska jasnych i łatwych w zastosowaniu zasad w relacjach z dostawcami, klientami i innymi interesariuszami. Po raz pierwszy pisaliśmy o praktyce w Raporcie za 2013 rok. Więcej o praktyce>>

Audyty i monitoring

BNP Paribas Bank Polska zwraca szczególną uwagę na finansowanie sektorów uznanych za wrażliwe ze względu na ryzyko środowiskowe, społeczne lub związane z ładem korporacyjnym. Wyróżniono osiem sektorów i wprowadzono polityki CSR i monitoring klientów z branży energetyki węglowej, wydobywczej, obronnej i bezpieczeństwa, leśnej, nuklearnej, rolno-spożywczej i paliw  niekonwencjonalnych. Ponadto Bank nie finansuje działalności związanej z tytoniem oraz chowu i hodowli zwierząt futerkowych. Po raz pierwszy pisaliśmy o praktyce w Raporcie za 2018 rok. Więcej o praktyce>>

LPP sprawdza warunki pracy w kwestii przestrzegania praw człowieka, przeprowadzając audyt fabryk podwykonawców. Firma przystąpiła też do porozumienia Accord i wdrożyła Kodeks postępowania dla dostawców. W 2019 LPP zobowiązała się do współpracy z dostawcami w kwestii ochrony środowiska i bezpieczeństwa pracowników. Celem jest wprowadzenie standardu ekoprodukcji, który pozwoli na zmniejszenie zużycia wody oraz energii w fabrykach. Po raz pierwszy pisaliśmy o praktyce w Raporcie za 2017 rok. Więcej o praktyce>>

Od 2017 roku Lyreco Polska prowadzi audyty społeczne dostawców produktów marki Lyreco, realizowane przez zewnętrzne firmy audytorskie oraz wewnętrzny Departament Jakości, Bezpieczeństwa i Zrównoważonego Rozwoju. Po raz pierwszy pisaliśmy o praktyce w Raporcie za 2017 rok. Więcej o praktyce>>

Zarządzanie ryzykiem

W Orange Polska funkcjonuje system zarządzania ryzkiem. Do tej pory ryzyka społeczne i ekologiczne były oznaczane i monitorowane w ramach innych domen ryzyk. Nie było oddzielnej kategorii, która pozwoliłaby spojrzeć na nie bardziej kompleksowo, w kontekście łańcucha dostaw. W związku z tym została wydzielona domena ryzyk społecznych jako oddzielna domena w systemie zarządzania ryzykiem, obok innych domen – m.in. operacyjnych, bezpieczeństwa danych, ciągłości biznesowej i zgodności. W następstwie tych działań ryzyka społeczne – zdrowie i bezpieczeństwo ludzi, środowisko naturalne oraz prawa człowieka i podstawowe wolności – są opisane i monitorowane jak inne ryzyka biznesowe. Więcej o praktyce>>

Edukacja

Agronomist to platforma BNP Paribas Bank Polska stworzona z udziałem i na potrzeby branży rolno-spożywczej, która gromadzi w jednym miejscu rzeczową bazę wiedzy oraz szeroki zestaw profesjonalnych narzędzi przydatnych rolnikom i firmom przetwórczym. Użytkownicy znajdują wiele praktycznych informacji dotyczących zielonej energii, bioróżnorodności czy też zrównoważonej produkcji. Portal jest źródłem profesjonalnej wiedzy w zakresie innowacyjnych rozwiązań, które usprawniają produkcję, a jednocześnie pozwalają pozytywnie wpływać na środowisko naturalne oraz zmiany klimatyczne. Więcej o praktyce>>

Carrefour zorganizował międzynarodowy Kongres Rolnictwa i Żywności Ekologicznej ECO FOOD 360, którego celem była popularyzacja i edukacja wiedzy na temat uprawy i konsumpcji produktów ekologicznych w Polsce oraz pozycji rolnictwa bio w kontekście walki ze zmianami klimatu. Spotkanie zgromadziło niemal 400 gości, odbyło się na nim blisko 30 eksperckich wystąpień dotyczących m.in.: logistyki, dystrybucji i zarządzania gospodarstwami rolnymi, wpływu rolnictwa konwencjonalnego i ekologicznego na środowisko, reklamy i promocji żywności bio. Po kongresie powstał raport podsumowujący wystąpienia, dostępny online. Więcej o praktyce>>

Skala działalności Carrefour wymaga współpracy z dużą liczbą zaufanych dostawców i dbałości o relacje. Sieć organizuje cykliczne szkolenia dla dostawców marki własnej. Odbyło się też spotkanie z dostawcami marek brandowych, którego celem było włączenie ich w transformację żywieniową w konkretnych obszarach, np. opakowania, redukcja emisji dwutlenku węgla, żywność bio, wsparcie lokalnych dostawców. Po raz pierwszy pisaliśmy o praktyce w Raporcie za 2016 rok. Więcej o praktyce>>

Kampania „Autodiagnostyk” kierowana jest do dostawców produktów marki własnej Carrefour i promuje wśród nich zrównoważony rozwój oraz umożliwia im ocenę ich działań w tym zakresie. Tematem kampanii w 2019 roku było „Wyzwanie dla dostawców – odpowiedzialne opakowania”. Dostawcy zgłaszali swoje inicjatywy związane z odpowiedzialną polityką opakowaniową i gospodarką obiegu zamkniętego. Po raz pierwszy pisaliśmy o praktyce w Raporcie za 2013 rok. Więcej o praktyce>>

Sieć CCC została jednym z partnerów polskiego tłumaczenia wytycznych OECD dotyczących należytej staranności w zakresie odpowiedzialnych łańcuchów dostaw w sektorze tekstylno-odzieżowym i obuwniczym. Po raz pierwszy pisaliśmy o praktyce w Raporcie za 2018 rok. Więcej o praktyce>>

Aby zwiększyć znajomość przepisów BHP wśród pracowników kontraktorów zewnętrznych, poprawić jakość ich pracy i uzupełnić wiedzę w ramach Centrum Szkoleniowego PKN ORLEN, wprowadzono system weryfikacji wiedzy i umiejętności praktycznych kontraktorów zewnętrznych. Więcej o praktyce>>

W Grupie Polpharma podstawą Programu etycznego i edukacji etycznej jest Kodeks etyki Grupy Polpharma. Dostawcy mają możliwość skorzystania z osobnego kursu e-learningowego dotyczącego etycznych zasad współpracy. Po raz pierwszy pisaliśmy o praktyce w Raporcie za 2014 rok. Więcej o praktyce>>

Wpływ na środowisko naturalne

Odpowiedzialny połów z Carrefour ma promować sprzedaż ryb certyfikowanych i od lokalnych dostawców oraz wspierać polskich hodowców i rybaków we wdrażaniu praktyk ograniczających wpływ ich działalności na środowisko naturalne. W 2019 roku Carrefour poszerzył swoją ofertę produktów marki własnej z certyfikatem MSC o kolejny produkt. Po raz pierwszy pisaliśmy o praktyce w Raporcie za 2016 rok. Więcej o praktyce>>

Współpraca z lokalnymi dostawcami korzystnie wpływa na asortyment sklepów Carrefour, stymuluje wzrost przedsiębiorczości na danym terenie i zmniejsza odległość, jaką towar musi przebyć do sklepu, co korzystnie wpływa na ograniczenie emisji dwutlenku węgla i zanieczyszczeń do atmosfery. Ponadto firma dzieli się z lokalnymi dostawcami know-how na temat dbania o jakość produktów, ekologicznych sposobów transportu, ergonomicznych metod produkcji żywności. Po raz pierwszy pisaliśmy o praktyce w Raporcie za 2016 rok. Więcej o praktyce>>

Fresh Logistics Polska, wchodząca w skład Grupy Raben, i organizacja GS1 Polska, w ramach kampanii Paperless, dążącej do wyeliminowania papieru przy realizacji transportów, podjęły działania zmierzające do budowania świadomości i upowszechniania standaryzacji procesów dzięki wdrożeniu i promocji rozwiązania Order-2-Cash. Polega ono na cyfryzacji każdego etapu procesu logistycznego, co prowadzi do wyeliminowania tradycyjnych dokumentów papierowych i przejście na elektroniczną wymianę dokumentów (EDI). Więcej o praktyce>>

Dialog z interesariuszami – dostawcami

Celem współpracy z dostawcami Grupy Polpharma jest wysłuchanie ich potrzeb i dostosowanie działań firmy do oczekiwań rynku. Przygotowano anonimową ankietę online, w której dostawcy oceniali różne aspekty współpracy z działami zajmującymi się zakupami usług i towarów. Wyniki zostały zaprezentowane dostawcom i przeanalizowane wewnętrznie – skupiono się na obszarach zidentyfikowanych jako wymagające dalszego rozwoju. W ramach wewnętrznej grupy projektowej wymieniono się praktykami, ulepszono wzory komunikacji oraz dokumenty, wnioski z analizy zostały wdrożone do codziennej pracy Działu Zakupów i Logistyki. Więcej o praktyce>>

Raportowanie

Grupa Polpharma od czerwca 2018 roku publikuje na stronach www Raport przejrzystości obrazujący jej współpracę ze środowiskiem medycznym. Informuje on o świadczeniach przekazanych przez podmioty Grupy przedstawicielom środowiska medycznego. Ideą Raportu jest transparentne przedstawienie skali i wartości współpracy ze środowiskiem medycznym w obszarach mogących rodzić ryzyko konfliktu interesów oraz pokazanie, że jest ona realizowana z zachowaniem najwyższych standardów etycznych. Po raz pierwszy pisaliśmy o praktyce w Raporcie za 2018 rok. Więcej o praktyce>>

Autorzy

Ewa Wojciechowicz

Ewa Wojciechowicz

W Forum Odpowiedzialnego Biznesu od października 2015 roku. Odpowiada za współpracę z biznesem, planowanie i organizację wydarzeń w ramach Programu Partnerstwa, redakcję i opracowanie publikacji i infografik. Prowadzi szkolenia dla firm. Z ramienia FOB zasiada w Grupie ds. raportowania niefinansowego skupiającej ekspertów z zakresu ujawniania informacji społecznych i środowiskowych.

Absolwentka Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. W latach 2014 – 2015 ambasadorka Ligi Odpowiedzialnego Biznesu, nagrodzona za największą aktywność XI edycji tego programu. Doświadczenie zawodowe zdobywała m.in w Na studiach działała w zarządzie uczelnianego Biura Wolontariatu i organizacji studenckiej AIESEC. Odbyła staż w Fundacji Rozwoju Dzieci im. Komeńskiego oraz firmie Skanska Property Poland, gdzie realizowała zadania z zakresu CSR oraz marketingu.