Odpowiedzialna konsumpcja

„Tydzień inny niż wszystkie” – tak brzmiało hasło eksperymentu, któremu poddali się polscy konsumenci, w tym przedstawiciele Partnerów FOB, w maju 2013 roku, bazując na pomyśle Colina Beavana i projektu „No impact project”. Zrównoważona konsumpcja to według Polskiej Zielonej Sieci takie podejmowanie decyzji zakupowych, które uwzględniają konsekwencje, jakie niesie ze sobą produkcja, użytkowanie i utylizacja danego towaru. To także świadomy bojkot wybranych produktów i firm, które łamią standardy etyczne, środowiskowe lub społeczne bądź stosują greenwashing.

Temat odpowiedzialnej konsumpcji z jednej strony dotyczy trendów współtworzenia i współużytkowania (collaborative consumption) oraz ekonomii współdzielenia (sharing economy) i takich rozwiązań, jak Airbnb, BlaBlaCar, Creative Commons, Uber, Polak Potrafi, miejskich ogrodów, mlekomatów, kooperatyw, ale też swappingów, czyli wymiany ubrań, książek, mebli. Z drugiej zaś strony „tradycyjnego” sprawiedliwego handlu, podmiotów ekonomii społecznej, patriotyzmu konsumenckiego czy analizy LCA (Life Cycle Assessment). W Polsce w obszarze odpowiedzialnej konsumpcji szczególnie aktywny jest trzeci sektor: Fundacja Kupuj Odpowiedzialnie prowadzi portal Ekonsument.pl, powstała Koalicja Sprawiedliwego Handlu, głos zabiera także Federacja Konsumentów, Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć i Polskie Stowarzyszenie Sprawiedliwego Handlu. Wśród aktorów warto wymienić również takie organy, jak Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Rzeczników Konsumentów oraz Komisję Etyki Reklamy przy Radzie Reklamy. Funkcję watchdogów zaś pełnią m.in.: Stowarzyszenie Twoja Sprawa, Clean Clothes Polska (czyli tzw. kampanii na rzecz „czystych ubrań”) czy Greenpeace, głównie są to jednak blogerzy, wśród nich prym wiodą Piotr Miączyński (blog Supermarket) i Maciej Samcik (blog Subiektywnie o finansach), a także anonimowi internauci, którzy w social mediach punktują błędy korporacji.

Wiodącym tematem w ramach odpowiedzialnej konsumpcji jest edukacja. Biznes stawia na upowszechnianie wiedzy i propagowanie dobrych nawyków. Portale, akcje informacyjne, materiały marketingowe, seminaria, warsztaty i konkursy, aplikacje dla konsumentów to tylko wybrane przykłady takich działań. Firmy coraz większą uwagę zwracają też na dostępność produktów i usług oraz ułatwienia dla klientów. Popularne są również kampanie społeczne (portal Kampaniespoleczne.pl)

Praktyka

Wyzwaniem dla wielu firm jest przekonanie konsumentów, że konsumpcja ma wymiar społeczny i w związku z tym istotne jest, by była odpowiedzialna. Problem znają bardzo dobrze producenci alkoholi. Trzej najwięksi gracze na rynku browarniczym: Grupa Żywiec, Kompania Piwowarska oraz Carlsberg stworzyli wspólnie w 2008 roku samoregulację, która miała w nietuzinkowy sposób przekonywać do hasła: „Nigdy nie jeżdżę po alkoholu”. Inicjatywa pod szyldem Związku Pracodawców Browary Polskie z roku na rok zyskuje coraz większe grono odbiorców, a dobrowolne znaki przypominające o odpowiedzialnym spożywaniu alkoholu umieszczane na opakowaniach i materiałach reklamowych firm browarniczych są naturalnym sygnałem do zastanowienia się, kiedy po alkohol nie można sięgać.

Odpowiedzialna konsumpcja to również dbanie o to, by zaspokajać potrzeby adekwatnie do ich skali. Żywność to przykład dobra, którym nie do końca potrafimy odpowiedzialnie gospodarować. Identyfikując ten problem, Tesco Polska podjęło szereg działań, których celem jest zmniejszenie ilości marnowanego jedzenia oraz bardziej świadome podejście do kupowania żywności. Działalność edukacyjna, w tym głównie wśród dzieci i klientów, oraz zakrojone na szeroką skalę zaangażowanie społeczne realizowane przez przekazywanie produktów spożywczych potrzebującym to doskonałe przykłady na to, jak kreować postawy odpowiedzialne wśród konsumentów. Odpowiedzialny konsument to taki, który równocześnie dba o wymiar społeczny, środowiskowy i ekonomiczny, zarówno na poziomie indywidualnym, jak i w odniesieniu do całego społeczeństwa. By móc reprezentować taką postawę, musi przede wszystkim wiedzieć, dlaczego jest to istotne. Edukacja konsumencka daje tę odpowiedź.

Więcej informacji i komentarze eksperckie do artykułu znajdują się w naszej jubileuszowej publikacji „Biznes, który zmienia świat”

Autorzy