Najważniejsze są działania prewencyjne – rozmowa z Krzysztofem Śmiszkiem

Marzena Strzelczak: Do czego służy Karta Różnorodności?

Krzysztof Śmiszek: Karta Różnorodności z pewnością służy do realizacji kilku celów. Dzięki temu narzędziu w przedsiębiorstwach umocowane zostaną oficjalnie wartości, których obowiązywanie niekoniecznie było dostatecznie jasne lub oczywiste. Karta służyć zatem będzie do budowania odpowiedniej atmosfery w miejscu pracy, wyznaczy także standardy relacji – zarówno na linii: przełożony – pracownik, jak i pomiędzy pracownikami. Karta, oprócz swojej pierwotnej roli jako regulatora zachowań i standardów w miejscu pracy, podniesie także świadomość tego, czym jest różnorodność, równe traktowanie czy dyskryminacja.

Co Pana zdaniem zmieniła Karta Różnorodności przez ostatnie 3 lata?

W mojej opinii, zauważalna jest zmiana podejścia do kilku tematów: różnorodności w miejscu pracy, przeciwdziałania dyskryminacji, mobbingowi, molestowaniu oraz molestowaniu seksualnemu. Nie są to już tematy egzotyczne. Te wartości są znane zarówno pracownikom, jak i pracodawcom.

Nie spotykają się z oporem, co więcej coraz częściej są elementem stałych szkoleń, obok obszarów tak oczywistych, jak np. szkolenia BHP czy wprowadzanie nowego pracownika do firmy. To duża zasługa Karty Różnorodności, którą promuje Forum Odpowiedzialnego Biznesu. Cieszy, że przystępują do niej nowe firmy oraz samorządy. Natomiast istnieje potrzeba ciągłego informowania zarówno pracodawców, jak i pracowników o prawach oraz obowiązkach. W ciągu ostatnich paru lat, patrząc z perspektywy mojej organizacji – Polskiego Towarzystwa Prawa Antydyskryminacyjnego, liczba próśb o wsparcie się nie zmniejszyła. Można uznać, iż utrzymuje się na tym samym poziomie. Jednak, co ciekawe, coraz więcej pracowników staje się bardziej świadoma tego, czym jest dyskryminacja w miejscu pracy oraz czym jest nieposzanowanie różnorodności i niewychodzenie naprzeciw specjalnym potrzebom różnych grup mniejszościowych. Jeszcze 10 czy 5 lat temu osoby zgłaszające się po pomoc nie były w stanie sprecyzować, co tak naprawdę złego dzieje się w ich miejscu pracy. Obecnie szukający wsparcia znają swoje prawa i umieją nazwać zachodzące nieprawidłowości, które występują w ich firmie. Im więcej mówi się o różnorodności, tym temat staje się bliższy. Zarówno pracownikowi, jak i pracodawcy. Przyjęcie Karty Różnorodności oraz związane z nią zobowiązania stają się dobrym punktem wyjścia do rozmów na temat różnorodności. Niestety, Karta często wdrażana jest dopiero podczas kryzysu. Pracodawcy w Polsce muszą nauczyć się, że najważniejsze są działania prewencyjne, a nie reakcyjne.

Jak wdrażać zarządzanie różnorodnością w miejscu pracy?

Kluczowa w tym zakresie jest wiedza na temat Karty i wartości, które za nią stoją, wśród wszystkich osób zatrudnionych w przedsiębiorstwie. Wiedza ta winna być szczególnie ugruntowana wśród kadry zarządzającej firmą, bo to właśnie ona ma największy wpływ na kształtowanie odpowiednich wzorców zachowań w miejscu pracy. Wydaje się, że Karta powinna być także „żywym instrumentem”, co oznacza, że będzie dokumentem, do którego przedsiębiorstwo będzie odwoływało się w realizowaniu swojej codziennej polityki – kadrowej, produkcyjnej, konsumenckiej. Aby tak się stało, wdrażanie Karty powinno być przedmiotem cyklicznej oceny i monitoringu. W ślad za przyjęciem Karty powinny iść także realne działania – szkolenia, procedury, wewnętrzne regulacje obejmujące wszystkie aspekty zatrudnienia.

Jakie zadanie stoi przed Kartą Różnorodności w dzisiejszych czasach?

Karta Różnorodności jest narzędziem prewencyjnym, którego zadaniem jest uwrażliwienie na kwestie różnorodności. Tak by z jednej strony uświadamiać, kiedy może dojść do złamania prawa równości, z drugiej strony, jakie korzyści daje różnorodność. To wyzwanie, które stoi przed Forum Odpowiedzialnego Biznesu i przed samą Kartą Różnorodności. Karta ma pomóc samemu pracodawcy, ale ró1)nież pracownikom. Nakierować pracowników, jak mają zachowywać się w miejscu pracy, ale także może uchronić pracodawcę przed pewnymi zagrożeniami. Temat dyskryminacji w miejscu pracy został poruszony w Kodeksie pracy w 2004 r. Te przepisy od 12 lat są już dobrze znane, ale mimo to dyskusja na ich temat nie gaśnie. Chętnie podejmują ją media, mówiąc o molestowaniu czy dyskryminacji i przyczyniając się niejednokrotnie do niemałych szkód wizerunkowych oraz finansowych pracodawcy. Kolejną konkluzją jest fakt, iż dyskusja na temat dyskryminacji będzie się rozwijać. Oprócz tematyki podejmowanej przez media, jaką jest równość płci, dostrzegana jest też tematyka napływu cudzoziemców do Polski. Jeszcze 10 lat temu ten temat był teoretyzowany, dziś staje się faktem. Mamy do wyboru albo zamknąć oczy na potrzeby osób mających inną kulturę, albo zachować się proaktywnie i podjąć działanie, by je lepiej rozumieć. Kolejny obszar – nie da się uniknąć tematu zarządzania wiekiem. Osoby starsze pozostają coraz dłużej aktywne zawodowo oraz społecznie. Różnorodność w miejscu pracy staje się tematem powszechnym. Trzeba to zrozumieć i zacząć umiejętnie korzystać z bogactwa, które niesie.

Czy organy władzy lokalnej wykorzystują potencjał, jaki niesie wdrażanie projektów związanych z różnorodnością?

Można zauważyć, iż administracja publiczna, zarówno na poziomie samorządowym, jak i na poziomie rządowym oraz centralnym, stała się bardziej otwarta na współpracę.

Jako Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego podjęliśmy się, wspólnie z Koalicją KARAT, wdrożenia polityki różnorodności oraz polityki antydyskryminacyjnej w samorządzie lubelskim, dolnośląskim, śląskim oraz mazowieckim. Zarówno wewnętrznie – w obszarze pracodawców i administracji z uwzględnieniem przyjmowania procedur antydyskryminacyjnych, jak i na zewnątrz, czyli równości wobec klientów tej administracji. Zrozumienie różnorodności na poziomie administracji rządowej w terenie staje się coraz bardziej powszechne. Myślę, że można powiedzieć, że idea stojąca za Kartą Różnorodności w ostatnich kilku latach znalazła właściwe zrozumienie na poziomie administracyjnym. To dobrze wróży na przyszłość, gdyż, jak już powiedziałem, temat jest bardzo ważny i będzie zyskiwał na znaczeniu.

Autorzy

Marzena Strzelczak

Prezeska Forum Odpowiedzialnego Biznesu, na stanowisku Dyrektorki Generalnej od października 2014 roku. Od końca 2015 roku odpowiada także za koordynację polskiej Karty Różnorodności i współpracę z Platformą Diversity Charters przy Komisji Europejskiej.

Ekspertka w zakresie komunikacji i CSR, coach ICC. Doświadczenie zawodowe zdobywała w dużych grupach kapitałowych, w branży finansowo-ubezpieczeniowej oraz w sektorze energetycznym m.in. jako menedżerka/dyrektorka ds. komunikacji korporacyjnej, pełnomocniczka Zarządu ds. Strategii Zrównoważonego Rozwoju i Odpowiedzialnego Biznesu, szefowa zespołu dialogu ze społecznościami lokalnymi, członkini zarządu korporacyjnej fundacji.

Na co dzień koordynuje program Karta Różnorodności i zarządza Zespołem FOB, uczestnicząc w kształtowaniu wszystkich projektów i programów Forum w wyjątkowym gronie kreatywnych indywidualistów, doskonałych również w pracy zespołowej.

Absolwentka polonistyki UW, studiów podyplomowych dotyczących PR, marketingu i CSR w Polsce i za granicą m.in. na Uniwersytecie w Genewie i na Uniwersytecie w Cambridge.

Prywatnie, nie wyobraża sobie życia bez przyjaciół i czytania.