O nieodpowiedzialności i dążeniu do zyksu za wszelką cenę – recenzja książki Drowning in Oi.: BP and Reckless Pursuit of Profit

“Drowning in Oil”* (Loren C. Steffy) nie jest książką o społecznej odpowiedzialności biznesu. Wręcz przeciwnie – to książka o nieodpowiedzialności i dążeniu do zysku za wszelką cenę.

Książka, jak wskazuje tytuł, dotyczy koncernu naftowego BP i jego metod działania oraz kultury korporacyjnej. Autor – Loren C. Steffy przedstawił, bowiem katastrofę Deepwater Horizont z 2010 roku nie jako jednostkowy incydent, ale jako uwieńczenie ciągu zaniedbań, wypadków i awarii. Zdaniem autora wynikały one właśnie z niecodziennej kultury korporacyjnej panującej w BP. Opartej na realizacji krótkookresowych zysków, ciągłych rotacjach kadry menedżerskiej i rozmytej do granic możliwości odpowiedzialności pogoni za pieniędzmi, w której udział brali wszyscy zarządzający w firmie. Należy jednak od razu zaznaczyć, że książka nie jest w pełni obiektywna, a jej twórca nie kryje tego, że nie darzy BP przesadną estymą.

Książka, pomimo że rozpoczyna się od dramatycznego opisu wydarzeń na platformie szybko przechodzi do historii koncernu i tego, co uznaje za praprzyczynę wszystkich problemów – okresu, gdy kluczową osobą w BP był John Browne – wieloletni CEO koncernu. Browne, choć w teorii był Brytyjczykiem, tak naprawdę był dzieckiem gasnącego imperium kolonialnego i samego BP, gdzie przez wiele lat pracował jego ojciec. Jego kariera zawodowa od początku związana była z koncernem i wiodła przez amerykańskie operacje wydobywcze koncernu – Alaskę, Teksas i Ohio. Właśnie doświadczenia z USA i kultura pracy tam poznana, oparta o wysokie ryzyko i dążenie do generowania zysku za wszelką cenę, miały zdaniem autora przełożyć się kulturę korporacyjną BP. Ta presja na wynik finansowy była przyczyną szeregu wypadków, barwnie opisywanych w kolejnych rozdziałach. Ich apogeum była, zdaniem autora, katastrofa w Zatoce Meksykańskiej.

„Drowning in Oil” to książka ciekawa i dobrze napisana. Emocjonalne i plastyczne opisy przeplataj się w niej ze szczegółowymi i trafnymi moim zdaniem analizami mechanizmów działania firmy. Zaletą książki jest dosadne pokazanie, że nastawienie wyłącznie na zysk jest nie racjonalne i w długiej perspektywie generuje straty, nie tylko finansowe, ale i wizerunkowe. W przypadku BP zagrożenie było ogromne i właściwie tylko przypadkiem uniknięto wrogiego przejęcia. Jednocześnie należy zwrócić uwagę skrajny brak obiektywizmu prezentowany przez autora. Przy tak mocno zaznaczonych zarzutach autor rzadko kiedy podejmuje próby konfrontacji swoich źródeł z oficjalnymi materiałami BP. Gdy to czyni, czytelnik bez większych problemów może domyśleć się, po czyjej stronie należy się w opinii autora opowiedzieć.

Bez wątpienia daleko tej książce do obiektywnej publikacji naukowej czy książki skierowanej do ludzi biznesu. Jednocześnie jednak dostarcza ona ogromnej wiedzy na temat tego, jakich działań i podejścia do prowadzenia biznesu należy unikać. Ma ona również jedną niezaprzeczalną zaletę – sposób prowadzenia narracji, który powoduje, że można ją czytać zarówno, jako poradnik biznesowy jak i beletrystykę.

Książka nie została wydana w Polsce.

Obecnie BP podejmuje szereg działań mających na celu naprawę skutków katastrofy w Zatoce Meksykańskiej. Wysiłki te zostały opisane w dokumentach BP Sustainability Review, wydawanych przez firmę w latach: 2013,  2012,  2011,  2010. Firma znacząco zmieniła swoje podejście do kwestii bezpieczeństwa, dążąc zmiany postaw opisywanych w książce.

* Loren C. Steffy.2011. Drowning in Oil. BP and the Reckless Pursuit of Profit. Wydawca: The Mc Graw Hill Compaanies, stron: 286

Autor Recenzji: Piotr Domański

Autorzy