Czy Korpus Solidarności będzie szansą dla rozwoju wolontariatu pracowniczego w Polsce?

Od dłuższego czasu w rządowym Narodowym Instytucie Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego trwa praca nad Programem Wspierania i Rozwoju Wolontariatu Długoterminowego „Korpus Solidarności”. Będzie to pierwszy, tak obszerny i kompleksowy program wspierający rozwój wolontariatu w Polsce. Konsultacje dokumentu trwają do 5 lipca.

Program w założeniu ma rozwijać wolontariat wspierając jego organizatorów, potencjalnych i aktywnych wolontariuszy oraz tworzyć mechanizmy wymiany wiedzy i doświadczeń między różnymi instytucjami. Co istotne traktuje wolontariat w sposób kompleksowy, starając się dotrzeć od wszystkich organizacji i instytucji mających na jego rozwój wpływ.

Program odnosi się do sektora biznesu jako otoczenia wolontariatu:

W ramach Programu należy zwrócić uwagę na rozwijanie współpracy z organizacjami realizującymi koncepcje społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw i wolontariatu pracowniczego. Korpus Solidarności powinien włączać te instytucje do prowadzonych przez siebie działań.

Obecnie mamy możliwość przyjrzenia się temu dokumentowi w ramach procesu konsultacji społecznych. Pozwala on na obecnym etapie ocenić czy i w jaki sposób działania zaplanowane w programie mogą być wykorzystane w ramach różnych działań CSR realizowanych przez firmy. Proces konsultacji umożliwia zgłaszanie uwag, co do kształtu samego programu.

Wolontariat pracowników jest ważny

Organizacje społeczne z powodzeniem rozwijają wolontariat skupiony na osobach będących poza rynkiem pracy – zarówno osób uczących się i doskonalących, które jeszcze na niego nie weszły, jak i seniorów, którzy już wyszli z rynku pracy.

Wolontariat pracowniczy znajduje się w “dziurze wiekowej”, w której znacząco spada zaangażowanie społeczne, między innymi z powodu podejmowania przez dotychczasowych wolontariuszy pracy zawodowej. Zapewnienie ciągłości zaangażowania społecznego tych osób wymaga stabilnej współpracy między pracodawcami a organizacjami społecznymi.

Korpus zakłada zbudowanie określonych mechanizmów pośrednictwa wolontariatu, szkolenia i przygotowania wolontariuszy i organizacji goszczących. W zamian za przestrzeganie zasad Korpusu wolontariusze mogliby liczyć na wsparcie w postaci pewnych benefitów w postaci szkoleń, ale także możliwości finansowania własnych inicjatyw.

Program nie narzuca wolontariuszom żadnego limitu wieku, więc w ramach Korpusu mogłyby działać także osoby już aktywne na rynku pracy. W tym przypadku, aby móc mówić o wolontariacie pracowniczym, za zaangażowaniem w działania Korpusu takiego pracownika, musiałoby iść wsparcie finansowe, rzeczowe lub czas jego pracy.

Bez tego ostatniego rodzaju wsparcia – czyli umożliwieniu wolontariuszowi działań społecznych w ramach odpłatnego wydelegowania w ramach jego pracy, niestety będzie to trudne do zrobienia. Wspierany w ramach korpusu wolontariat długoterminowy jest zdefiniowany jako wolontariat, w który wolontariusze angażują się przez okres co najmniej 12 miesięcy i nie mniej niż 16 godzin miesięcznie.

Przeliczając te wymagania na 8 godzinne dni pracy to 24 dni pracy rocznie. Tak duże obciążenie wolontariusza nie jest możliwe do utrzymania długofalowo przy działaniach realizowanych po pracy i negatywnie wpłynie na life-work balance każdego pracującego wolontariusza. Przy obecnej tendencji przeznaczania na wolontariat pracowniczy w firmach od 1 do 3 dni rocznie taka forma zaangażowania będzie możliwa, ale trudna bez zrozumienia i dodatkowego wsparcia ze strony pracodawcy.

Biznes jako partner instytucjonalny

Dokument w części 5.4 wprost wskazuje przykładowe obszary dla wspólnych działań biznesu i organizacji pozarządowych oraz administracji publicznej.

Możliwymi formami współpracy mogą być np. seminaria, spotkania, wspólne akcje wolontariackie, wymiana doświadczeń, udział w zespołach eksperckich itp. Jest to o tyle istotne, że organizacje te coraz częściej uczestniczą w rozwijaniu wolontariatu w społecznościach lokalnych oraz wśród osób w wieku produkcyjnym.

Autorzy programu wskazują równocześnie istotność współpracy między sektorami w celu wymiany wiedzy i doświadczeń. Nie jest przy tym powiedziane, że transfer ten będzie odbywał się w jednym kierunku.

Z doświadczenia pracy z koordynatorami wolontariatu pracowniczego firm partnerskich Forum Odpowiedzialnego Biznesu widzimy, że z poziomem wyszkolenia samych koordynatorów i menedżerów odpowiedzialnych za wolontariuszy jest różnie, a każda z tych osób miała swoją własną, niepowtarzalną drogę dojścia do tego stanowiska, zbierając po drodze różne doświadczenia i kompetencje. Umiejętności angażowania ludzi na rzecz działania dla dobra wspólnego działają tak samo niezależnie od sektora, który się reprezentuje.

Wyzwaniem dla Programu będzie zbudowanie relacji międzysektorowych i partnerstw, które umożliwią takie działania. Za programem będą szły środki finansowe możliwe do pozyskania tylko przez organizacje pozarządowe i administrację publiczna w trybie otwartych konkursów ofert. Środki te pozostają poza zasięgiem biznesu. Wspólne projekty finansowane z tych środków muszą więc oprzeć się na partnerstwach międzysektorowych biznesu z ngo.

To, czy dzięki nim uda się zrealizować wspomniane w dokumencie “seminaria, spotkania, wspólne akcje wolontariackie, wymianę doświadczeń, udział w zespołach eksperckich (…)” zależy od tego, czy sektor biznesu jest otwarty już teraz na współpracę z organizacjami i na jakim etapie taka współpraca jest.

Temat stabilnych partnerstw z sektorem społecznym był bardzo silnie zasygnalizowany przez koordynatorów wolontariatu pracowniczego partnerów Forum Odpowiedzialnego Biznesu, co zaowocowało powstaniem publikacji Wolontariat pracowniczy na rzecz społeczności lokalnych.

Temat ten jest zauważalny w skali globalnej i widać go w analizach trendów wolontariatu pracowniczego.

Goszczenie wolontariuszy kompetencji

Jedną z ciekawych opcji jest powrót do testowanego pilotażowo kilka lat temu pomysłu “Roku wolontariatu kompetencji” (rozdział 5.1.5. Programu). W ramach tej aktywności wolontariusz będzie mógł podjąć wolontariat w pełnym wymiarze czasu pracy przez 12 miesięcy, poza miejscem swojego zamieszkania, przy wsparciu w postaci pokrycia kosztów zakwaterowania, wyżywienia i kieszonkowego. Organizacja goszcząca takich wolontariuszy otrzyma również wsparcie niezbędne do zorganizowania stanowiska pracy i procesu zarządzania wolontariuszem.

Wolontariat ten jest skierowany do osób 18-25 lat, którzy zgodnie z programem “zakończyli naukę w szkole średniej, ukończyli licencjat albo przerwali naukę z przyczyn wynikających z błędnego wyboru kierunku kształcenia.”

Ten rodzaj wsparcia nie dosięgnie bezpośrednio pracowników, ale może być wykorzystany w każdej firmie prowadzącej fundację korporacyjną. Fundacja może podjąć się zorganizowania takiego rocznego wolontariatu i potraktowania wolontariusza w sposób zbliżony do stażysty – osoby rozwijającej swoje umiejętności i poszukującej własnej ścieżki zawodowej.

Proces konsultacji

Dokument na etapie konsultacji jest wersją roboczą, na którą wszystkie środowiska zaangażowane w rozwój wolontariatu w Polsce mają wpływ. Konsultacje zostały ogłoszone 15 czerwca i trwają do 5 lipca 2018.

Informacje o trybie konsultacji i dokumenty dostępne są w Biuletynie Informacji Publicznej KPRM.

Autorzy