Artykuł ekspercki

#CSRwPL2018

20 kwietnia 2019
Artykuł pochodzi z Raportu "Odpowiedzialny biznes w Polsce 2018. Dobre Praktyki" wydanego przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu w kwietniu 2018 roku. Pobierz Raport >>

Rok minął pod znakiem jubileuszy: setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości oraz wywalczenia praw wyborczych przez kobiety, a zakończył się grudniowym szczytem klimatycznym COP w Katowicach.

Był to też pierwszy okres obowiązkowego raportowania, wynikającego z implementacji Dyrektywy UE dotyczącej ujawniania danych niefinansowych i informacji na temat różnorodności. Choć doskonalenie raportowania to proces na kolejne lata, jest to zmiana, która z pewnością przyczynia się do rozwoju odpowiedzialnego biznesu w Polsce. Ale CSR i zrównoważony rozwój mają już swoje miejsce w wielu polskich fi rmach, co pokazało zainteresowanie siódmą edycją Targów CSR zorganizowanych w 2018 roku pod hasłem „Biznes we współpracy”. W wydarzeniu uczestniczyło kilka tysięcy osób. To potwierdza, że biznes jest otwarty na współpracę, a współpraca to dobry biznes. Umożliwia zrównoważony rozwój organizacji i jej otoczenia, uwzględniając kwestie środowiskowe i społeczne oraz korzyści ekonomiczne.

Potwierdzeniem tego, że temat CSR staje się ważny dla zarządzających organizacjami, jest Rada Odpowiedzialnego Przywództwa Forum Odpowiedzialnego Biznesu, utworzona z inicjatywy Dominiki Bettman, prezeski FOB. Rada Odpowiedzialnego Przywództwa łączy przedstawicielki i przedstawicieli zarządów organizacji działających w ramach Programu Partnerstwa FOB.

W podsumowaniu 2018 roku nie sposób pominąć tematu pozornie odległego, czyli RODO. Rozporządzenie ma w założeniu ma umożliwić mieszkańcom krajów należących do Unii Europejskiej lepszą kontrolę ich danych osobowych, a firmom, w dobie nowych technologii, ułatwić korzystanie ze zwiększonego zaufania klientów. W praktyce ograniczanie biurokracji okazało się mocno wątpliwe, przy okazji jednak wprowadziło do powszechnej debaty kwestie przejrzystości, odpowiedzialności i etyki w codziennej działalności biznesowej.

W grudniu Jerzy Kwieciński, minister inwestycji i rozwoju, powołał do życia Radę Dostępności, której zadaniem będzie wsparcie ministerstwa w poszukiwaniu najlepszych rozwiązań prowadzących do zwiększenia dostępności przestrzeni publicznej i serwisów internetowych. W skład Rady weszli eksperci pozarządowi, zarówno z organizacji, jak i ze świata nauki i biznesu, między innymi Dominika Bettman, prezeska Forum Odpowiedzialnego Biznesu.

Rok 2018 to także czas dalszego wzmocnienia znanych już trendów i inicjatyw CSR. Pojawiło się też kilka nowych, ważnych projektów, które realizowane są coraz częściej w partnerstwach. Taką właśnie inicjatywą były prace Forum Odpowiedzialnego Biznesu i ekspertów organizacji partnerskich nad wprowadzeniem zawodu CSR-owca do oficjalnej kwalifikacji Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

I. SDG I OCHRONA ŚRODOWISKA

Z katowickiego szczytu klimatycznego, choć nie przełomowego, płyną co najmniej dwa ważne wnioski. Po pierwsze, Cele Zrównoważonego Rozwoju (SDG) wchodzą do mainstreamu dyskusji o najistotniejszych wyzwaniach społecznych i gospodarczych. Po drugie, zmieniają się świadomość i oczekiwania społeczne dotyczące ambitnych działań biznesu i administracji na rzecz ochrony klimatu. Przed grudniowym szczytem ukazał się kluczowy dla przebiegu obrad raport IPCC (Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu) określający inicjatywy konieczne, by ograniczyć wzrost temperatury do 1,5 stopnia w stosunku do epoki przedprzemysłowej (nie do 2 stopni, jak wcześniej proponowano) i ochronić Ziemię przed skutkami zmian klimatycznych, niosących też negatywne konsekwencje społeczne i ekonomiczne. Jednym z obszarów zainteresowania autorów raportu było pokazanie wzajemnych zależności między ochroną klimatu a realizacją Celów Zrównoważonego Rozwoju. Natomiast podsumowanie działań Polski w zakresie realizacji SDG przedstawiła w lipcu 2018 roku na forum ONZ minister przedsiębiorczości i technologii Jadwiga Emilewicz.

Z danych Światowej Organizacji Zdrowia wynika, że w Polsce znajduje się 36 z 50 najbardziej zanieczyszczonych miast w Europie, co plasuje nas w absolutnej, niestety niechlubnej, czołówce. Kwestia złej jakości powietrza staje się tematem mobilizującym aktywność obywatelską. Rok 2018 to wzmocnienie takich ruchów i akcji społecznych, jak na przykład „Pierwsza doba bez smogu” (UNGC), alarm smogowy, „Tu pijesz bez słomki”. Warto również odnotować trzecią edycję Festiwalu Filmów Odpowiedzialnych „17 Celów” w Poznaniu, kolejny rok Partnerstwa dla Środowiska UNEP/GRID, Kampanii 17 Celów oraz Koalicji Agendy 2030 pod patronatem Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii, a także rosnącą popularność hackathonów (czyli maratonów programowania) związanych z SDG. Pierwszy taki projekt w Polsce, którego finał miał miejsce podczas 7. Targów CSR, rozpoczęły Kompania Piwowarska i Bank BGŻ BNP Paribas. W listopadzie podobne wydarzenie zorganizował Główny Urząd Statystyczny. Celem hackathonu było stworzenie prototypu interaktywnej aplikacji skierowanej do młodzieży, promującej koncepcję zrównoważonego rozwoju i wykorzystującej dane statystyczne. Temat ochrony środowiska trafia pod strzechy, co dobrze widać
też w kolejnym trendzie, którego wzmocnienie, nie tylko w biznesie, mogliśmy obserwować w minionym roku.

II. GOZ I ZERO WASTE

Wykorzystanie odpadów produkcyjnych jako surowców wtórnych, zamknięty obieg, zero waste to postulaty gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ), które coraz mocniej zaznaczają swoją obecność w strategiach fi rm. Dynamizacja GOZ jest szansą dla rozwoju gospodarczego Polski, także ze względu na obecny miks wykorzystania surowców mineralnych. Perspektywy wynikające ze stosowania zasad gospodarki obiegu zamkniętego opisane zostały między innymi w raporcie ekspertów Deloitte „Zamknięty obieg – otwarte możliwości dla Polski”, którego premiera odbyła się na konferencji EEC Green, towarzyszącej COP 24.

Koniec 2018 roku przyniósł także ostateczne uzgodnienia dyrektywy UE o zakazie wprowadzania na rynek europejski jednorazowych przedmiotów z tworzyw sztucznych od 2021 roku i odpowiedzialności finansowej producentów za wprowadzanie plastikowych odpadów do obiegu. W dalszej perspektywie Dyrektywa zmieni też skład surowcowy plastikowych butelek oraz obowiązkowy poziom selektywnej zbiórki butelek PET (do 90% do 2029 roku). I choć nadal używamy jednorazowych produktów z tworzyw sztucznych, to jednak rok 2018 był przełomowy.

W tym kontekście warto zauważyć nowy projekt – Koalicję 5 frakcji, powołaną z inicjatywy firm ENERIS oraz CSR Consulting, pomyślaną jako międzysektorowy system edukacji polskich konsumentów w zakresie odzysku odpadów.

Jednym z dynamicznie rozwijających się w ramach zero waste tematów jest niemarnowanie żywności. W 2018 roku kolejne sieci handlowe i firmy z sektora HoReCa zdecydowały się na przekazywanie partnerom społecznym towarów spożywczych o bliskim upływie przydatności do spożycia. Wśród beneficjentów dominują placówki Caritas i Federacji Polskich Banków Żywności, które gwarantują wykorzystanie otrzymanych towarów na rzecz najbardziej potrzebujących, łącząc tym samym zero waste z potrzebami określonymi w 2. SDG: Zero głodu.

Temat zero waste zyskuje zainteresowanie wśród indywidualnych konsumentów, rośnie bowiem świadomość, że jednostkowe decyzje mają znaczenie, co pokazuje rosnąca popularność Targów Zero Waste. Równocześnie zwiększa się dostępność produktów wegańskich i często pomysły te podyktowane są kwestiami światopoglądowymi: świadomością konieczności zmniejszania śladu węglowego, działaniem na rzecz dobrostanu zwierząt i poprawy zdrowia samych konsumentów. Z drugiej strony trendem jest odchodzenie od jednorazowości. To rezygnacja na przykład z plastikowych słomek i innych produktów jednorazowego użytku, na co zdecydowała
się między innymi IKEA. Na wyobraźnię konsumentów coraz mocniej oddziałują obrazy zanieczyszczonych oceanów, pływających ogromnych wysp śmieci i nafaszerowanych plastikiem ryb.

Oszczędny i ekologiczny sposób życia zaczyna też mieć swoje odzwierciedlenie w świecie mody. Coraz głośniej mówi się o modzie zrównoważonej i etycznej. Już pięć lat działalności odnotował ruch Fashion Revolution w Polsce, a ekspertka tego tematu, dr Marta Karwacka, zdobyła nagrodę „Najlepsi z najlepszych” lifestyle’owego magazynu „Elle”.

W 2018 roku, dzięki zaangażowaniu Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju oraz Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii, w partnerstwie z biznesem i organizacjami pozarządowymi, w tym Forum Odpowiedzialnego Biznesu, ukazała się też polska wersja „Wytycznych OECD dotyczących należytej staranności w zakresie odpowiedzialnych łańcuchów dostaw w sektorze tekstylno-odzieżowym i obuwniczym”.

Eksperci z różnych sektorów poszukują możliwości zmiany obowiązujących reguł i przyzwyczajeń konsumentów w gospodarce odpadami (które coraz częściej są określane jako surowce, a nie śmieci). Innowacyjne rozwiązania pozwalające godzić cele środowiskowe, ekonomiczne i społeczne, będące odpowiedzią na wyzwania klimatyczne, są przedmiotem zainteresowania nie tylko start-upów, ale i dużego biznesu.

III. RAPORTOWANIE NIEFINANSOWE

Pierwsze jaskółki zmian obserwowaliśmy w 2017 roku, gdy do Konkursu „Raporty Społeczne”, organizowanego przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu i firmę Deloitte, zgłoszono rekordową liczbę raportów (44). Kolejny rok przyniósł dalszy wzrost (49), choć niższy niż można było oczekiwać. Jednak spośród zgłoszonych firm aż 22 podmioty przystąpiły do konkursu po raz pierwszy. To oczywiście jedynie niewielka część wszystkich raportów. Pełną ocenę realizacji unijnej Dyrektywy komplikuje brak jednego zbioru raportów, a także pozostawiona firmom duża dowolność w zakresie struktury publikacji. Tym samym trudno jest też porównać dane. Jedno jest pewne: nowy
obowiązek z każdym rokiem realizacji będzie przyczyniał się do wzrostu transparentności w biznesie i CSR. Ogólne trendy pokazują, że można oczekiwać większego nacisku interesariuszy na publikację dobrych jakościowo danych dotyczących kwestii klimatycznych, w tym sposobu liczenia emisji gazów cieplarnianych dla całego łańcucha dostaw. Pewnym novum jest też pojawienie się narzędzi online do
zbierania danych niefinansowych – aplikacji SMART CSR czy Diaphane Software.

IV. ZARZĄDZANIE RÓŻNORODNOŚCIĄ

Trudno wymienić wszystkie ważne wydarzenia związane z jubileuszem stulecia wywalczenia praw wyborczych przez kobiety w Polsce. Konferencje, debaty, publikacje i inscenizacje odbywały się w całej Polsce przez okrągły rok. Z jednej strony przywracały pamięć o roli kobiet w historii Polski i ich osiągnięciach, z drugiej – podsumowywały wciąż aktualne wyzwania w kontekście równości płci, w tym na rynku pracy.

Taki charakter miało też wydarzenie w Muzeum Żydów Polskich Polin „100 lat praw wyborczych kobiet. PRACA, RODZINA, ROZWÓJ – perspektywa równych szans”, dla którego siły połączyły Karta Różnorodności i Kongres Różnorodności.

Za pewnego rodzaju fi nał roku kobiet można z kolei uznać Galę 100-lecia praw wyborczych kobiet, przygotowaną przez Stowarzyszenie Kongres Kobiet, Miasto Gdańsk i Europejskie Centrum Solidarności, oraz konferencję „Niedokończona emancypacja? 100 lat praw wyborczych kobiet”, zorganizowaną przez Rzecznika Praw Obywatelskich na Uniwersytecie SWPS. Niestety, wyniki wielu badań pokazują, jak dużo wciąż dzieli nas od równości płci, choćby w miejscu pracy. Tym cenniejsze są inicjatywy takie jak działający na rzecz wspierania kobiet i różnorodności w biznesie, zrzeszający prezesów dużych firm w Polsce klub Champions of Change Fundacji Sukcesu Pisanego Szminką i Ambasady Australii.

W podsumowaniu tematu zarządzania różnorodnością w 2018 roku nie może zabraknąć jeszcze dwóch inicjatyw, obie dotyczą osób LGBT+. Niezniszczalna tęcza z placu Zbawiciela w Warszawie, wydarzenie zorganizowane przez markę Ben & Jerry i stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza, pokazała, jaką siłę niesie współpraca marek z organizacjami pozarządowymi, docierając z jednym przedsięwzięciem do milionów odbiorców. Drugi projekt, choć mniej spektakularny, jednak nie mniej ważny, to nagroda Diamenty LGBT+, stworzona z inicjatywy Royal Bank of Scotland w Polsce we współpracy z Kartą Różnorodności, dla osób działających na rzecz wyrównywania szans osób LGBT+. To pierwsza inicjatywa biznesu w Polsce, która może pomóc we wspieraniu takich osób w miejscu pracy (i poza nim).

V. KONFERENCJE I RANKINGI

Warszawa jest miejscem wielu konferencji i debat o odpowiedzialności, etyce, zrównoważonym rozwoju. Bardzo aktywne są Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii oraz Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju, przy którym działa reaktywowany w 2018 roku Zespół ds. Zrównoważonego Rozwoju i Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw. Wydarzenia są coraz ciekawsze, często o charakterze międzynarodowym, jak na przykład konferencje „Odpowiedzialny biznes – odpowiedzialny rozwój. Należyta staranność w łańcuchach dostaw. Standardy i praktyka” oraz „Asia-Europe Environment Forum”.
Niezmiennie wartościowa jest konferencja Nienieodpowiedzialni, której szósta edycja odbyła się w ubiegłym roku.

Na CSR-owej mapie Polski warto docenić też ośrodki pozawarszawskie: doroczną konferencję Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu oraz IV Międzynarodową konferencję Contributing to sustainable development. CSR Trends na Uniwersytecie Łódzkim. Równie silnym ośrodkiem jest Gdańsk, w którym odbywają się cykliczne spotkania praktyków i pasjonatów CSR – CSR.
WARTO(ści)!. Trójmiejską tradycją jest już również Forum Inicjowania Rozwoju – największe na Pomorzu spotkanie poruszające zagadnienia współpracy międzysektorowej, społecznej odpowiedzialności biznesu i zrównoważonego rozwoju.

Rozwijają się też kolejne edycje rankingów i konkursów CSR. Dwunasta edycja Rankingu Odpowiedzialnych Firm, organizowanego od 2018 roku przez Koźmiński Business Hub, oprócz corocznej oceny jakości zarządzania społeczną odpowiedzialnością biznesu w największych fi rmach przyniosła też pewne novum. To lista Startupów Pozytywnego Wpływu, prezentująca kilkadziesiąt organizacji prowadzących działalność generującą jednocześnie korzyści ekonomiczne i społeczne; innowacyjne modele biznesowe coraz mocniej zaznaczają swoją obecność także nad Wisłą.

Siódma edycja Listków CSR POLITYKI oceniała z kolei: kompleksowość, mierzalność celów i efektów działania, partnerstwo z innymi organizacjami i instytucjami oraz realny wkład w realizację wybranych SDG. Zestawieniu Listków CSR towarzyszył w 2018 roku także przegląd praktyk, które wspierały realizację sześciu Celów Zrównoważonego Rozwoju, tak zwanych akceleratorów dla Polski, wybierając 10 najlepszych projektów, wśród których nie zabrakło propozycji wykorzystujących nowe technologie, nie tylko w projektach edukacyjnych.

VI. HISTORYCZNIE

Okrągły jubileusz zobowiązuje. W minionym roku ukazały się więc dwie wyjątkowe publikacje. Instytut Badań nad Demokracją i Przedsiębiorstwem Prywatnym – w ramach programu Niepodległa – stworzył publikację „Społeczna odpowiedzialność biznesu w stuleciu niepodległości Polski. Wkład etycznych przedsiębiorstw w umacnianie polskiej suwerenności gospodarczej”, a Forum Odpowiedzialnego Biznesu wydało historyczny Raport „Odpowiedzialny Biznes w Polsce 1918–1939. Dobre praktyki” pokazujący korzenie CSR w Polsce.

Jak zawsze, specjalne podziękowania dla tych, którzy i które pomogli nam przygotować to podsumowanie. Są to: Beata Faracik, Katarzyna Jędrzejewska, Danuta Kędzierska, Kinga Krystosiak, Magdalena Mitraszewska, Magdalena Rojek-Nowosielska, Agata Rudnicka-Reichel, Iwona Sąk, Joanna Skałuba, Marcin Tischner i Jowita Twardowska.

Bardzo serdecznie Wam dziękujemy!

Autorzy

Marzena Strzelczak

Marzena Strzelczak

Prezeska Forum Odpowiedzialnego Biznesu, na stanowisku Dyrektorki Generalnej od października 2014 roku. Od końca 2015 roku odpowiada także za koordynację polskiej Karty Różnorodności i współpracę z Platformą Diversity Charters przy Komisji Europejskiej.

Ekspertka w zakresie komunikacji i CSR, coach ICC. Doświadczenie zawodowe zdobywała w dużych grupach kapitałowych, w branży finansowo-ubezpieczeniowej oraz w sektorze energetycznym m.in. jako menedżerka/dyrektorka ds. komunikacji korporacyjnej, pełnomocniczka Zarządu ds. Strategii Zrównoważonego Rozwoju i Odpowiedzialnego Biznesu, szefowa zespołu dialogu ze społecznościami lokalnymi, członkini zarządu korporacyjnej fundacji.

Na co dzień koordynuje program Karta Różnorodności i zarządza Zespołem FOB, uczestnicząc w kształtowaniu wszystkich projektów i programów Forum w wyjątkowym gronie kreatywnych indywidualistów, doskonałych również w pracy zespołowej.

Absolwentka polonistyki UW, studiów podyplomowych dotyczących PR, marketingu i CSR w Polsce i za granicą m.in. na Uniwersytecie w Genewie i na Uniwersytecie w Cambridge.

Prywatnie, nie wyobraża sobie życia bez przyjaciół i czytania.

Marta Borowska

Marta Borowska

W latach 2015-2020 w Forum Odpowiedzialnego Biznesu zajmowała się realizacją projektów, organizacją wydarzeń i współpracą międzynarodową. Koordynowała przygotowanie raportu „Odpowiedzialny biznes w Polsce. Dobre praktyki”.

Odpowiadała za działania związane z trzecia edycją nagrody „Ludzie, którzy zmieniają biznes” (2019). Reprezentowała Stowarzyszenie w pracach grupy roboczej ds. innowacji dla zrównoważonego rozwoju i CSR przy Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju. Organizowała m.in. Dzień Różnorodności, ogłoszenia raportu „Odpowiedzialny biznes w Polsce. Dobre praktyki” w Warszawie i regionach, UN Day w Warszawie, spotkanie organizacji partnerskich CSR Europe.

Realizowała w Polsce międzynarodowy projekt EU Talent kierowany do małych i średnich przedsiębiorstw a koordynowany przez CSR Europe. Pracuje przy międzynarodowych projektach m.in. z CSR Europe i SustainAbility. Odpowiadała za realizację obchodów jubileuszu 15 lat partnerstwa na rzecz CSR w Polsce, odbywających się pod hasłem „Biznes, który zmienia świat. Ludzie, którzy zmieniają biznes”.

Ukończyła iberystykę w Instytucie Studiów Iberyjskich i Iberoamerykańskich na Uniwersytecie Warszawskim.

Doświadczenie zawodowe zdobywała przy organizowaniu konferencji inwestycyjnych. Jako wolontariuszka zajmowała się tłumaczeniami w służbach medycznych w Wolontariacie Miast Gospodarzy EURO 2012 i pomagała w organizacji pierwszego Wielkiego Testu Języka Angielskiego. Była lektorką języka angielskiego i hiszpańskiego oraz autorką tekstów o piłce siatkowej kobiet.

Fanka siatkówki, łyżwiarstwa figurowego i kotów. Kocha książki fantasy, reportaże i seriale. Współtworzy bloga „Książki mojej siostry” o literaturze i popkulturze.