Artykuł ekspercki

#CSRwPL2016

31 marca 2017
Podsumowanie roku 2016 w CSR przygotowała prezeska Forum Odpowiedzialnego Biznesu - Mirella Panek-Owsiańska. Tekst otwiera rozdział poświęcony artykułom eksperckim w 15. edycji Raportu “Odpowiedzialny biznes w Polsce. Dobre praktyki”.

#Edukacja – przedmiot obowiązkowy

5808 internautów oddało 17 424 głosy na najciekawsze inicjatywy edukacyjne firm, a 10 finalistów zostało nagrodzonych podczas Targów CSR. W sumie do projektu Listy działań edukacyjnych zainicjowanego przez FOB napłynęło 271 zgłoszeń, co pokazuje, że ten typ działalności stanowi dla wielu firm istotny obszar zaangażowania. Od kwestii bezpieczeństwa w sieci, poprzez edukację ekologiczną i prozdrowotną, do edukacji seniorów − organizacje starają się dzielić swoim doświadczeniem i know-how z wieloma różnymi grupami interesariuszy.

#Zespół ds. CSR – reaktywacja

We wrześniu 2016 r. reaktywował się Zespół ds. Zrównoważonego Rozwoju i Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw, tym razem jako organ pomocniczy Ministra Rozwoju i Finansów. W ramach Zespołu będą też pracować trzy Grupy Robocze – ds. strategicznych, ds. etyki i standardów prowadzenia biznesu oraz ds. edukacji i popularyzacji CSR. Miejmy nadzieję, że tym razem perspektywa pracy Zespołu i Grup Roboczych jest dłuższa, że uda się dokończyć kilka projektów oraz mieć istotny wpływ na działania systemowe.

#Raportuj albo zgiń!

Nowelizacja ustawy o rachunkowości wprowadziła przepisy implementujące Dyrektywę 2014/95/UE1, której głównymi założeniami jest zwiększenie transparentności informacji społecznych i środowiskowych w obszarze społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw. Oznacza to, że w Polsce ok. 300 podmiotów spełniających kryteria zatrudnienia (średniorocznie min. 500 osób) i dochodów (suma aktywów bilansu powyżej 85 mln zł LUB suma przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów powyżej 170 mln zł), w tym tzw. jednostki zainteresowania publicznego, będzie musiało ujawniać dane związane ze swoimi politykami dotyczącymi kwestii społecznych, środowiskowych i pracowniczych. Dodatkowo duże spółki giełdowe zostały zobowiązane do ujawniania danych z zakresu różnorodności. Oznacza to, że w 2018 r. powinniśmy otrzymać dużą porcję informacji niefinansowych, także od firm, które do tej pory w żaden sposób nie raportowały takich danych.

#Rośnie RESPECT Index

W 2016 r., w porównaniu z pierwszą publikacją w 2009, RESPECT Index zwiększył swoją wartość o 50%, w skład indeksu weszło 25 spółek, w tym 4 debiutantów. Dla wielu firm znalezienie się w tym indeksie stanowi powód do dumy, niestety, jeszcze nie jest to stanowisko w pełni podzielane przez środowiska inwestorskie. Mam nadzieję, że nowy prezes GPW zwróci większą uwagę na działania edukacyjne.

#Warto poczytać

W 2016 r. ukazało się kilka nowych książek poświęconych zrównoważonemu rozwojowi oraz różnym aspektom społecznej odpowiedzialności biznesu. W „Marketingu wartości” Justyna Bakalarska analizuje m.in. wpływ wartości na markę przedsiębiorstwa oraz innowacje marketingowe pokolenia prosumentów. Z kolei w „Sile współpracy” dr Marta Karwacka, która jest także autorką bloga o odpowiedzialnej modzie How to wear fair, rozważa korzyści ze współpracy międzysektorowej.

Innym blogiem, do którego warto regularnie zaglądać, jest Biznes (nie)etyczny, prowadzony przez dr Magdalenę Krukowską, która doświadczenie dziennikarskie łączy z pasją do CSR, pokazując jego jasne i ciemne strony.

Zainteresowani raportowaniem mogą śledzić hashtag #reportingLiveBlog używany przez FOB do oznaczania postów dotyczących raportowania danych pozafinansowych.

W publikacji „Odpowiedzialność się opłaca, czyli CSR w MŚP” wydanej przez PARP znajdziemy inicjatywy środowiskowe, społeczne i pracownicze podjęte przez małe i średnie przedsiębiorstwa z różnych regionów Polski, które skorzystały z projektu PARP-u wspierającego CSR.

Raport „Społeczna odpowiedzialność biznesu w polskich realiach. Teoria i praktyka” fundacji CentrumCSR.PL stanowi efekt trwającego półtora roku obywatelskiego monitoringu 227 spośród najważniejszych przedsiębiorstw działających w Polsce. Na prawie 130 stronach raportu przeanalizowanych zostało 16 branż pod kątem 12 wskaźników kluczowych dla odpowiedzialności biznesu – od praw człowieka, przez raportowanie społeczne, do walki z korupcją.

„Foresight CSR” nr 3 wydawany przez Go Responsible został poświęcony projektowaniu innowacji społecznych, współpracy biznesu i organizacji pozarządowych oraz innowacjom technologicznym, które mogą realnie przyspieszyć rozwój społeczny i gospodarczy.

Warto także sięgnąć po anglojęzyczną pozycję „Social Responsibility of Organizations. CSR 1.0, CSR 2.0 and what’s next?”, autorstwa dr Magdaleny Rojek-Nowosielskiej z Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.

Pożyteczną pozycją jest z pewnością „Raportowanie niefinansowe. Poradnik dla raportujących” przygotowany w ramach grupy roboczej Zespołu ds. Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw. Publikacja zawiera wskazówki dotyczące procesu raportowania oraz bardzo ciekawą tabelę: wyselekcjonowane najlepsze standardy raportowania, jak i zarządzania CSR − do czego mogą się przydać, gdzie są dostępne i w jakim stopniu pokrywają się z wymogami nowej unijnej dyrektywy związanej z raportowaniem niefinansowym.

Nowością, po którą warto z pewnością sięgnąć, jest raport „Ekonomia współpracy w Polsce 2016”, porządkujący i analizujący zjawisko ekonomii współpracy (collaborative economy) w kontekście pierwszego w Polsce szczegółowego badania użytkowników przygotowanego przez społeczność ekonomiawspolpracy.pl. Z raportu dowiemy się m.in., że ekonomia współpracy to znacznie więcej niż serwisy typu UBER, Blablacar, Airbnb, Kickstarter, PolakPotrafi.pl, TakeTask oraz Khan Academy. Jest to fundamentalna zmiana modeli organizacyjnych i dystrybucyjnych, idąca w kierunku rozproszonych sieci połączonych ze sobą jednostek i społeczności, co umożliwia radykalne zwiększenie efektywności wykorzystywanych zasobów.

We wstępie do raportu „W kierunku gospodarki obiegu zamkniętego. Szanse i wyzwania” możemy przeczytać, że „przejście do gospodarki obiegu zamkniętego może być największą od 250 lat rewolucją w globalnej gospodarce i jednocześnie szansą na zmiany w procesie organizowania produkcji i konsumpcji. Esencją gospodarki obiegu zamkniętego jest nowy sposób patrzenia na relację między rynkami, klientami i zasobami naturalnymi. Dzięki tej optyce powstają nowe modele biznesowe napędzane przez przełomowe rozwiązania nowych technologii, w szczególności tych cyfrowych”.

Polecam oczywiście wszystkie publikacje i analizy FOB-u, a szczególnie „Komunikacja a wolontariat” oraz unikalną na rynku polskim pozycję z cyklu Wspólna odpowiedzialność – Rola strategii”, poświęconą różnym aspektom tworzenia i wdrażania strategii CSR.

#konferencyjnie

Jeśli ktoś szuka inspiracji CSR-owych na konferencjach (chociaż sama mam do tej formy sceptyczny stosunek), w 2016 r. z pewnością mógł je znaleźć na Targach CSR – największej, odbywającej się co 2 lata, imprezie, podczas której można poznać dobre praktyki firm, porozmawiać z praktykami, posłuchać prelekcji i dyskusji. Przez Targi przewinęło się ponad 2 tys. osób, miejmy nadzieję, że ich zdobyte tam inspiracje przerodzą się także w konkretne działania.

Konferencja Nienieodpowiedzialni ma swoje stałe miejsce w kalendarzu wartościowych wydarzeń CSR-owych, gromadząc nie tylko przedstawicieli i przedstawicielki branży finansowej. Motywem przewodnim konferencji 2016 był człowiek jako najważniejszy interesariusz branży finansowej. Zaprezentowano m.in. wykłady na temat humanistycznych wyzwań w świecie finansów i człowieka jako źródła wartości ekonomicznej przedsiębiorstwa. Szukano inspiracji, jak firmy finansowe mogą stawać się lepszymi organizacjami, zarówno ze względu na wartość ekonomiczną, jak i społeczną, dla dobra wspólnego.

Dużymi wydarzeniami związanymi z wdrożeniem unijnej dyrektywy o raportowaniu danych pozafinansowych były konferencje zorganizowane w czerwcu przez Ministerstwo Rozwoju oraz we wrześniu przez Ministerstwo Finansów, GPW, Bank Światowy i Deloitte.

Nowym, ważnym tematem dyskusji była gospodarka obiegu zamkniętego (circular economy), zarówno konferencja, która odbyła się w listopadzie, jak i Koalicja na rzecz Gospodarki Obiegu Zamkniętego to z pewnością miejsce twórczych i ciekawych dyskusji o nowych trendach.

Cieszy, że coraz więcej ciekawych imprez odbywa się poza stolicą, w Krakowie można było uczestniczyć w cyklu 11 spotkań CSR KRK, a pierwsza edycja konferencji Open Eyes Economy zgromadziła zacne grono prelegentów i prelegentek, pokazując potencjał łączenia turkusowych idei z odpowiedzialnością. W Trójmieście podczas kolejnego Forum Inicjowania Rozwoju nagrodzono najlepsze projekty międzysektorowe i dyskutowano o odpowiedzialności liderów, a kolejna edycja EFNI gościła panel poświęcony ekonomii współpracy. W 5 miastach Polski odbyły się spotkania i dyskusje w ramach Tygodnia Odpowiedzialnego Biznesu zorganizowanego przez CSRInfo.

Dużo działo się wokół przedsiębiorców społecznych – druga edycja Społecznego StartUpu Ashoki, w Warszawie pojawiła się organizacja MakeSense, Światowy Tydzień Przedsiębiorczości odbywał się pod hasłem przedsiębiorczości społecznej, a podczas Gamification Camp Gerere Fun for Good przedsiębiorcy społeczni uczyli się wykorzystywania mechanizmów grywalizacji.

Z imprez promujących kwestie różnorodności warto wspomnieć o Dniu Różnorodności zorganizowanym przez FOB, III Kongresie Różnorodności Be.Navigatora i Henkla poświęconemu nowej perspektywie przywództwa oraz konferencji Diversity Changemakers w Krakowie poświęconej wpływowi na otoczenie oraz zmianie, jaką wywoływać mogą działania podejmowane w obszarze różnorodności.

Środowiska zajmujące się naukowo społeczną odpowiedzialnością biznesu spotkały się na konferencjach „CSR beyond voluntariness. CSR Trends III” w Łodzi, „Positive management and leadership in socially responsible organisations” w Toruniu. W warszawskiej SGH odbyła się konferencja „Przyszłość Zarządzania. CSR w nowej gospodarce” połączona z jubileuszem prof. Piotra Płoszajskiego, Akademia im. Leona Koźmińskiego zorganizowała z kolei konferencję „Jakość życia zawodowego. Klimat etyczny i innowacyjny miejsca pracy„.

Nowatorską formułę spotkań zaproponowała Akademia Rozwoju Filantropii, organizując pierwsze Giving Circle Polska. W czasie spotkania 4 organizacje prezentowały na scenie swoje projekty, starając się o ich sfinansowanie przez zgromadzonych gości, udało się zebrać ponad 20 tys. zł.

#konsumencko

Fundacja Kupuj odpowiedzialnie opublikowała wyniki testów na obecność toksycznego chromu VI w butach. Przebadano 64 pary butów skórzanych 23 europejskich marek obuwniczych, w tym dwóch polskich marek, CCC i Wojas. Okazuje się, że wszystkie wyniki mieszczą się w dopuszczalnej normie ustalonej przez UE.

Fundacja zorganizowała także spotkanie z byłymi pracownikami plantacji bananów w Ekwadorze. Goście opowiadali m.in. o tym, jak uprawiane są banany − czym opryskiwane, jaki to ma wpływ na zdrowie i środowisko i co możemy zrobić, by w Polsce można było kupować owoce fair trade.

#SDG w Polsce

Cele Zrównoważonego Rozwoju (SDGs) to najbardziej gorący temat międzynarodowego CSR-u, także w Polsce myślenie w kategoriach 17 celów zaczyna się przebijać do świadomości opinii publicznej.

Global Compact Poland spotkało się w gronie Ambasadorów Zrównoważonego Rozwoju i wraz z Partnerami oraz Przyjaciółmi przyznało statuetki Architektów Zrównoważonego Rozwoju, które w poszczególnych kategoriach otrzymali: prawa człowieka – ojciec Ludwik Wiśniewski; standardy pracy − Bartłomiej Piotrowski; ochrona środowiska − prof. Maciej Nowicki; kultura i sztuka − Elżbieta Penderecka; sport i zdrowie − Czesław Lang; promocja Polski w świecie − Kalman Mizsei.

Z kolei podczas 6. Targów CSR miała miejsce premiera przygotowanego przez CSR Consulting przewodnika dla firm po Celach Zrównoważonego Rozwoju. Publikacja „SDGs w praktyce” to podsumowanie pierwszej fazy projektu realizowanego przez firmę, którego celem jest zachęcanie i wsparcie firm w przełożeniu globalnych Celów Zrównoważonego Rozwoju ogłoszonych przez ONZ na strategie biznesowe i strategie CSR, ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki poszczególnych branż.

W Poznaniu zaś odbył się I Festiwal Filmów Odpowiedzialnych „17 celów”. Podczas Festiwalu zaprezentowano wybitne filmy dokumentalne związane z tematyką wzrostu gospodarczego, rozwoju społecznego i ochrony środowiska połączone z konkursem na najbardziej wartościowe filmy reklamowe i promocyjne podmiotów gospodarczych mówiących o społecznej odpowiedzialności w ich strukturach. Nagrodę Złotej Tarczy za film „Warszawski sen” zrealizowany przez Fundację Instytut Innowacji odebrała Katarzyna Gontarczyk. Magda Bodzan w imieniu Instytutu Globalnej Odpowiedzialności odebrała Srebrną Tarczę za film „Skąd się bierze głód − najpilniej strzeżona tajemnica XXI wieku”. Brązową Tarczą jury nagrodziło film „Nie bój się pomagać” w reżyserii Stanisława Mąderka.

#CSR w MSP

Największym projektem w ostatnich latach na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw jest realizowany przez PARP projekt „Zwiększenie konkurencyjności regionów poprzez społeczną odpowiedzialność biznesu (CSR)”, finansowany ze środków Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy. Przeszło 170 przedsiębiorstw zostało wspartych kwotą ponad 12 mln zł. Projekt prowadzony przez PARP został oparty na 3 komponentach: budowaniu kompetencji w dziedzinie CSR, pomocy we wdrażaniu rozwiązań CSR przez realizację pilotażowych projektów w MŚP, upowszechnianiu dobrych praktyk i działaniach komunikacyjnych na temat rezultatów projektów wdrożonych przez MŚP. Z ewaluacji wynika, że dzięki działaniom zrealizowanym w obszarze CSR, 52% przedsiębiorstw biorących w nim udział wprowadziło nowe produkty (towary lub usługi), 46% przedsiębiorstw rozwinęło nowe obszary działalności, 57% firm pozyskało nowych klientów, a w 22% przedsiębiorstwach odnotowano zmniejszenie kosztów działalności.

#G4 po polsku

Międzynarodowe wytyczne G4 Global Reporting Initiative (GRI) dotyczące sprawozdawczości z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu zostały przetłumaczone na język polski. Pozwoli to wszystkim raportującym firmom na używanie spójnej wersji językowej. Partnerami tłumaczenia są: Ministerstwo Rozwoju, Forum Odpowiedzialnego Biznesu, Deloitte, Grupa LOTOS S.A., Krajowa Izba Biegłych Rewidentów, Provident Polska S.A.

#40latWytycznychOECD

Dzięki współpracy Ministerstwa Rozwoju z Forum Odpowiedzialnego Biznesu i PGNiG udało się opublikować polską wersję Wytycznych OECD dotyczących należytej staranności w zakresie istotnego angażowania interesariuszy w sektorze wydobywczym. Celem Wytycznych jest przekazanie przedsiębiorcom praktycznych wskazówek związanych ze współpracą z interesariuszami, w tym m.in. w jaki sposób angażować interesariuszy (np. społeczności lokalne) w odpowiedzialne prowadzenie działalności biznesowej w sektorze wydobywczym.

W październiku 2016 r. Ministerstwo Rozwoju zorganizowało konferencję dotyczącą odpowiedzialnego prowadzenia biznesu w Polsce w kontekście zadań wynikających z Planu na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju oraz zaleceń zawartych w Wytycznych OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych, których 40-lecie obchodziliśmy w 2016 r. Konferencja wpisywała się także w obchody 20-lecia przystąpienia Polski do OECD.

Warto także odnotować, że polski Krajowy Punkt Kontaktowy OECD (KPK OECD) funkcjonujący od 2011 r. w Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych został przeniesiony do Ministerstwa Rozwoju. Rolą KPK OECD jest przede wszystkim promocja i upowszechnianie Wytycznych OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych oraz prowadzenie w sytuacjach szczególnych – postępowań mających na celu rozwiązanie konfliktów, jakie mogą się pojawiać w drodze wdrażania tych Wytycznych przez przedsiębiorstwa wielonarodowe.

#PrawaCzłowieka

W Ministerstwie Spraw Zagranicznych trwają prace nad Krajowym Planem Działania na rzecz wdrożenia Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka – projekt opublikowano w grudniu.

W ramach Dnia z Ramami Sprawozdawczości zgodnymi z Wytycznymi ONZ dotyczącymi biznesu i praw człowieka odbyło się seminarium organizowane przez Mazars in Poland oraz Polski Instytut Praw Człowieka i Biznesu (PIHRB) z udziałem Richarda Karmela, eksperta, współtwórcy ram sprawozdawczości oraz webinarium na ten temat we współpracy FOB i PIHRB.

Helsińska Fundacja Praw Człowieka wspólnie z Polską Radą Biznesu przeprowadziła cykl 9 wykładów otwartych „Biznes a prawa człowieka – współczesny stan dyskusji”. W ramach projektu odbyły się wykłady połączone z dyskusją na tematy z pogranicza biznesu i ochrony praw człowieka. Celem projektu było zrekonstruowanie współczesnego stanu dyskusji wokół praw człowieka w kontekście funkcjonowania biznesu oraz edukacji uczestników wykładów o współczesnych wyzwaniach dla biznesu, jakie wynikają z praw człowieka. Wnioski płynące z wykładów zostaną zawarte w raporcie wydanym na koniec projektu.

#studia

Osoby głodne CSR-owej wiedzy mogły zapisać się na VIII już edycję studiów podyplomowych „CSR. Strategia odpowiedzialnego biznesu” na Akademii Leona Koźmińskiego albo na III edycję studiów „Manager CSR” w Collegium Civitas. O ile wiem, w innych miastach podejmowano kolejne próby uruchomienia studiów o tej tematyce, niestety, nie udało się zebrać odpowiedniej liczby studentów. Ciekawie zapowiadają się studia przygotowywane przez Wyższą Szkołę Informatyki i Ekonomii w Olsztynie pod patronatem Ashoka Polska, które mają być poświęcone innowacjom społecznym. Mam też nadzieję, że uda się zebrać chętnych na studia o „Zarządzaniu Zrównoważonym Rozwojem Miast” przygotowywane przez Międzynarodowe Centrum Kształcenia Politechniki Krakowskiej oraz Fundację Sendzimira.

#mierzenie

Forum Darczyńców rozpoczęło realizację projektu „Działamy dla zmiany”, którego głównym celem jest wzmocnienie potencjału organizacji grantodawczych i ich beneficjentów do mierzenia efektów swoich działań i komunikowania ich opinii publicznej.

Z badań Stowarzyszenia Klon/Jawor wynika, że aż dwie trzecie organizacji w żadnej formie nie prowadzi systematycznej oceny własnych działań ani analizy efektów pracy. Robi to mniej niż jedna dziesiąta podmiotów trzeciego sektora. Z drugiej strony inne badania Klon/Jawor pokazują, że efekty aktywności organizacji dostrzega na co dzień mniej niż połowa Polek i Polaków, a aż 28% w ogóle ich nie widzi. Dostrzeganie efektów natomiast mocno wpływa na zaufanie i skłonność do filantropii: więcej darczyńców jest wśród tych, którzy zauważają na co dzień skutki działań organizacji lub grup społecznych – 79%. Wynika z tego prosty wniosek: aby przekonać do organizacji obywateli i podnieść ich zaangażowanie w sprawy społeczne, należy pokazać im rezultaty pracy organizacji. A żeby móc to zrobić, trzeba najpierw samemu je poznać, zmierzyć lub w jakikolwiek sposób rzetelnie ocenić. Projekt zakończy się w 2017 r.

#krowarzywa

Duży rozgłos w mediach miała historia, która wydarzyła się w Krowarzywa − warszawskiej knajpie sprzedającej wegańskie burgery. Zwolnieni pracownicy, okupując lokal, utworzyli związek zawodowy, domagając się zatrudnienia na umowę o pracę i cofnięcia monitoringu wizyjnego. Po 10 dniach negocjacji, komentowanych przez wielu dziennikarzy i dziennikarki, osiągnięto porozumienie. Był to jeden z ciekawszych case’ów, gdzie okazało się, że można mieć odpowiedzialny produkt, ale nie oznacza to automatycznej odpowiedzialności w innych obszarach, np. praw pracowniczych.

Dziękuję członkom i członkiniom grupy CSR Polska na Facebooku, którzy wspierali mnie swoją pamięcią i inspiracjami podczas pisania tego artykułu.

Autorzy

Mirella Panek-Owsiańska

Absolwentka nauk politycznych o specjalności marketing polityczny; Szkoły Liderów oraz programów International Visitors Departamentu Stanu USA poświęconych demokracji, prawom człowieka i CSR. Stypendystka Lecha Wałęsy i Rady Europy.

Odpowiada za kontakty z kluczowymi interesariuszami w Polsce, współpracuje z CSR Europe i The World Business Council for Sustainable Development (WBCSD). Autorka artykułów i komentarzy prasowych, członkini jury konkursu Raporty Społeczne oraz innych konkursów poświęconych społecznej odpowiedzialności biznesu. Prowadzi zajęcia dla studentów na podyplomowych studiach z zakresu CSR i PR.

Była ekspertka w Komitecie Technicznym ds. Społecznej Odpowiedzialności w ramach Polskiego Komitetu Normalizacyjnego, brała udział w tworzeniu i promocji Normy ISO 26000. Członkini Grupy Roboczej ds. promocji odpowiedzialnego biznesu przy Ministerstwie Gospodarki.

Posiada doświadczenie współpracy z trzema sektorami, przez wiele lat zajmowała się polityką, koordynowała program „Demokracja bez kobiet to pół demokracji”, współpracowała m.in. z Hanną Suchocką i Barbarą Piwnik. Trenerka – przeszkoliła ponad 500 działaczy i działaczek społecznych i politycznych, m.in. z Białorusi, Kuby, Serbii i Kirgistanu. Przez 4 lata pełniła funkcję rzeczniczki prasowej polskiej sekcji Amnesty International.