Co firmy sądzą o odpowiedzialności społecznej biznesu? – najnowsze badanie Banku Światowego

1 grudnia 2005

Polscy menedżerowie (80%) znacznie częściej niż w innych krajach postrzegają społeczną odpowiedzialność biznesu jako etyczne działanie. Znacznie rzadziej (mniej niż 1/5 polskich respondentów) wskazują na rozumienie odpowiedzialnego biznesu jako relacje z interesariuszami i rozwiewanie ich obaw. Ten ostatni wynik był najczęściej wskazywany przez badanych menedżerów na Słowacji i Węgrzech.

Bank Światowy przeprowadził badanie ankietowe wśród liderów biznesu na Węgrzech, w Polsce i na Słowacji, w celu określenia poglądów sektora prywatnego na zagadnienia związane z odpowiedzialnością społeczną biznesu (w skr. OSB) a także sposobu zastosowania tych poglądów w praktyce. Głównym celem badania było stwierdzenie, jak kierownictwo firm w objętych badaniem krajach postrzega kwestie związane z odpowiedzialnością społeczną przedsiębiorstw i jak definiują rolę swoich firm w społeczeństwie.

Badanie zostało przeprowadzone w ramach projektu: „Tworzenie lepszego klimatu dla odpowiedzialności społecznej biznesu w krajach Europy Środkowej i Wschodniej”, współfinansowanego przez BŚ i Komisję Europejską. Wzięły w nim udział w sumie 454 firmy.

Raport z badań został zaprezentowany podczas dorocznego Forum Odpowiedzialnego Biznesu, które odbyło się w pierwszych dniach listopada br. w Warszawie.

Przydałby się kodeks

Firmy polskie, węgierskie i słowackie podobnie definiują swoich głównych interesariuszy. Wszystkie uważają, że są to ich akcjonariusze, klienci i pracownicy. Firmy węgierskie i słowackie uważają, że kolejnym co do ważności jest ich rząd, natomiast firmy polskie, że społeczności lokalne, w których działają. Interesującym jest fakt, iż organizacje pozarządowe nie są uważane za znaczących interesariuszy w żadnym z badanych krajów.

Rozumienie terminu „odpowiedzialnych społecznie działań” różni się w zależności od kraju. W Polsce termin ten kojarzy się przede wszystkim z etycznym działaniem, na Słowacji z rozwiewaniem obaw interesariuszy, a na Węgrzech – z działaniem zgodnym z istniejącymi przepisami.

Respondenci z trzech krajów objętych badaniem na ogół różnie postrzegają swoją rolę w społeczeństwie. Dla firm z Węgier bezsprzecznie najważniejszą ich rolą jest przestrzeganie przepisów, natomiast respondenci z Polski uważają, że równie ważne jest unikanie wykorzystywania pracy nieletnich. Dla respondentów ze Słowacji – unikanie wykorzystywania pracy nieletnich i ochrona zdrowia pracowników są równie ważne jak działanie zgodne z przepisami.

Kodeksy postępowania najczęściej spotykane są na Węgrzech, gdzie ponad 60% firm posiada takie kodeksy w formie pisemnej. Węgry mają jednakże najniższy odsetek rozwiązań bezpośrednio mających na celu zapobieganie korupcji i najwyższy odsetek rozwiązań dotyczących finansowania kandydatów na stanowiska publiczne.

Młodzież głównym beneficjentem

Firmy polskie są w czołówce w zakresie wdrażania standardów pracy Międzynarodowej Organizacji Pracy i programów szkolenia dla pracowników. Polskie i słowackie przedsiębiorstwa wyprzedzają węgierskie w zakresie wdrażania praktyk zapobiegania dyskryminacji podczas rekrutacji pracowników. Wszystkie badane firmy są zgodne co do wagi planów ochrony zdrowia pracowników.

W porównaniu z firmami z Polski i Słowacji, przedsiębiorstwa z Węgier preferują zaangażowanie w szkolenia techniczne, mieszkalnictwo i wsparcie mniejszości etnicznych. We wszystkich trzech krajach główną grupę beneficjentów projektów społecznych jest młodzież. Mimo planowanego wzrostu zaangażowania w projekty społeczne, firmy w Polsce i na Słowacji z wahaniem opowiadają o swoich planach związanych z takimi pomysłami w ciągu najbliższych lat.

Szwankuje edukacja

Mimo, że firmy z Polski są najbardziej zaangażowane w projekty z zakresu ochrony środowiska, mniej niż przedsiębiorstwa z Węgier i Słowacji angażują się w działanie edukacyjne w tej dziedzinie. Programy wykorzystania surowców wtórnych najbardziej rozpowszechnione są w Polsce i na Węgrzech, gdzie ponad 70% firm respondentów wdrożyło programy wykorzystania surowców wtórnych. Certyfikaty środowiskowe są najbardziej rozpowszechnione na Węgrzech, gdzie 41% firm posiada taki dokument. Najwyższy odsetek sporządzanych ocen wpływu na środowisko jest na Słowacji, gdzie 83% respondentów opracowuje takie oceny. Podobnie jak w przypadku projektów społecznych, firmy w Polsce i na Słowacji na ogół z wahaniem opowiadają o swoich planach w zakresie projektów związanych z ochroną środowiska w ciągu najbliższych pięciu lat.

Większość firm zgadza się co do tego, że najważniejszą korzyścią wewnętrzną związaną ze stosowaniem praktyk odpowiedzialności społecznej jest stabilny i długofalowy rozwój firmy. Przedsiębiorstwa węgierskie i słowackie, w większym stopniu niż polskie, postrzegają wzrost wydajności, jakości produktów i sprzedaży jako korzyści płynące z wdrożenia praktyk w zakresie odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw.

Pomimo, że firmy w poszczególnych krajach odmiennie postrzegają korzyści zewnętrzne płynące z wdrożenia praktyk odpowiedzialności społecznej, wszystkie są zgodne co do tego, że główną korzyścią zewnętrzną płynącą z wdrożenia takich praktyk jest wpływ, jaki mają one na reputację firmy a także pośrednio na zrównoważony rozwój kraju, w którym działają.

Co hamuje?

Brak odpowiednich regulacji prawnych uważany jest za główną barierę dla wprowadzania praktyk z zakresu OSB we wszystkich badanych krajach. Firmy węgierskie narzekają na brak odpowiednich instytucji, widocznych rezultatów i przesadne skupienie większości przedsiębiorstw na korzyściach krótkoterminowych, podczas gdy firmy słowackie podkreślają wagę kosztów jako bariery na drodze do wprowadzenia praktyk w tym zakresie.

Zasadniczo, firmy polskie i słowackie w większym stopniu niż węgierskie widzą znaczne ryzyko, wiążące się z wprowadzeniem praktyk odpowiedzialności społecznej. W szczególności wymieniają one potencjalne wyższe koszty operacyjne oraz negatywny wpływ na rentowność firmy jako główne ryzyka związane z włączaniem odpowiedzialności społecznej w swoje strategiczne działania.

Właściciele firm postrzegani są jako osoby, które najlepiej mogą pomóc firmom-respondentom we wdrażaniu zasad OSB. Zaraz za nimi plasują się pracownicy. Ogólnie rola organizacji pozarządowych w tym zakresie nie jest postrzegana jako wiodąca, choć firmy polskie widzą korzyści ze współpracy z tymi organizacjami. Firmy słowackie wykazują więcej optymizmu odnośnie potencjalnej pozytywnej roli rządu. Firmy z Polski bardziej zdecydowanie wypowiadają się na temat braku istnienia odpowiedniej polityki rządu zachęcającej do inwestowania w działania z zakresu odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw niż respondenci z Węgier i Słowacji.

W trzech krajach objętych badaniem panowały podobne opinie odnośnie działań, które mogłyby poprawić praktyki w zakresie OSB. Firmy wskazywały zazwyczaj na dotowanie oprocentowania, większą rolę samorządów lokalnych (ulgi podatkowe) oraz uznanie ze strony konsumentów i partnerów biznesowych jako czynniki, które zachęcają do przyjmowania praktyk z zakresu odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw.

źródło: Agroserwis